Pushtimi brutal i Ukrainës ka qenë një kujtesë se, pavarësisht dallimeve të tyre, 27 vendet anëtare të BE-së janë të lidhur ngushtë nga një përkushtim për paqen, vlerat e përbashkëta themelore, demokracinë dhe solidaritetin.
Megjithatë besimi i publikut në BE mbetet i ulët: rezultatet e fundit të zgjedhjeve presidenciale franceze janë një moment lehtësimi, jo feste, me 41% që votojnë për të djathtën ekstreme.
Sot, në Ditën e Evropës, pas një viti diskutimesh të mbajtura përmes Konferencës për Ardhmërinë e Evropës, është koha që të reflektojmë lidhur me mënyrën se si të reformojmë mënyrën e funksionimit të BE-së.
Prandaj, është më efektiv, më i përgjegjshëm dhe më afër njerëzve të cilëve u shërben.
Pandemia dhe reagimi humanitar ndaj luftës në Ukrainë kanë treguar se BE-ja varet nga rajonet, qytetet dhe fshatrat e saj gjatë kohëve të krizës. Kryetarët e guximshëm të bashkive kanë qëndruar me njerëzit e tyre në Ukrainë, ndërsa rajonet kufitare polake, rumune dhe hungareze ofrojnë ndihmë dhe strehim për shumicën dërrmuese të mbi 5 milionë refugjatëve ukrainas. Qytetet dhe rajonet në të gjithë Bashkimin Evropian mbledhin ushqime, ilaçe dhe furnizime të ndihmës së parë dhe i dërgojnë ato në Ukrainë.
Autoritetet lokale dhe rajonale të BE-së mbështesin miliona refugjatë ukrainas edhe në mënyra të tjera, duke u siguruar atyre akses në tregun e punës, strehim, arsim dhe shërbime të tjera sociale.
BE-ja ka qenë e shpejtë në mbështetjen e këtyre autoriteteve lokale dhe rajonale, duke i lejuar ata të përdorin fondet e pashpenzuara të BE-së për të ndihmuar në trajtimin e urgjencës së re.
Komisioni Evropian ka përdorur politikën e kohezionit të BE-së – fondet rajonale – për të mbështetur rajonet që mirëpresin refugjatët. Si investim dhe vlerë, nevoja për kohezion nuk ka qenë kurrë më e qartë.
Lufta në Ukrainë ka vënë gjithashtu sigurinë energjetike të BE-së nën një tendosje të rëndë dhe po rrit varfërinë energjetike, e cila tashmë prek më shumë se 30 milionë evropianë. Vendimi për të vazhduar blerjen e gazit dhe naftës ruse për të ruajtur stabilitetin ka dështuar.
Me qytetarët dhe të rinjtë në veçanti të shqetësuar për urgjencën klimatike, nuk mund të ketë kthim mbrapa tek karburantet fosile.
BE-ja duhet të përshpejtojë tranzicionin drejt një ekonomie neutrale ndaj karbonit.
Autoritetet lokale dhe rajonale po luajnë një rol në decentralizimin e prodhimit të energjisë, nxitjen e investimeve në energjinë e pastër dhe financimin e rinovimit të ndërtesave.
Për më shumë se një dekadë, sondazhet e opinionit kanë treguar se qeveritë lokale dhe rajonale janë niveli më i besueshëm i qeverisjes. Arsyeja për këtë është e thjeshtë: pushteti vendor është pjesë e jetës së përditshme të njerëzve, duke dëgjuar dhe duke iu përgjigjur nevojave të tyre dhe duke vepruar sipas dëshirave të tyre. Përfaqësuesit e zgjedhur lokalë dhe rajonalë japin gjithashtu 70% të ligjeve të BE-së në territoret tona.
Megjithatë, ky rol kritik nuk është reflektuar siç duhet në procesin që i bën ato ligje në nivel të BE-së.
Është koha që ky rol jetësor të përmirësohet nëpërmjet Komitetit Evropian të Rajoneve, i cili duhet të shkojë përtej funksionit të tij aktual konsultativ drejt një roli detyrues në zonat me një dimension të saktë territorial. Kjo do të çojë në rregullim më të mirë dhe legjitimitet më të madh demokratik në BE.
Ai do t’u japë 1.2 milionë udhëheqësve vendorë dhe rajonalë një arsye për të kapërcyer hendekun midis BE-së dhe qytetarëve të saj.
Pas një viti debati dhe qëllimesh të mira, Konferenca për Ardhmërinë e Evropës ka treguar se qytetarët kërkojnë më shumë transparencë, përfshirje, qëndrueshmëri dhe siguri. Debati institucional është mbajtur në Bruksel dhe Strasburg, por procesi ka përforcuar nocionin se liderët e zgjedhur lokalë dhe rajonalë janë lidhja midis qytetarëve dhe qeverive kombëtare dhe Evropës.
Është koha për të folur dhe vepruar jashtë BE-së dhe kryeqyteteve kombëtare nëse do të mbijetojë demokracia evropiane. Për të lejuar skeptikët dhe ata që ndihen të lënë pas të kenë një zë.
Nëpërmjet qindra zgjedhjeve lokale dhe rajonale, ne mund të trajtojmë çështjet evropiane, duke qenë se autoritetet rajonale dhe lokale zbatojnë 70% të legjislacionit të BE-së. Edhe pse kjo e drejtë është parashikuar në traktate për shumë vite, institucionet e BE-së nuk kanë arritur të investojnë në besimin e njerëzve në nivelin bazë.
Shtetësia e BE-së nënkupton të drejta dhe përgjegjësi.
Një prej tyre është të zgjedhësh dhe të zgjidhesh. Edhe kjo duhet të zgjidhet tani nëse nuk duam të lejojmë që ekstremistët dhe populistët të bëhen edhe më të fuqishëm.
Për nevoja thelbësore si shëndetësia, mbrojtja ose bërja e vendimmarrjes së BE-së më efektive, ndryshimet e Traktatit nuk duhet të jenë tabu.
Prandaj, propozimi për një Konventë të re për të Ardhmen e Evropës, i propozuar nga Parlamenti Evropian është një shans i mirëpritur që ky ndryshim thelbësor në rolin e qeverisë lokale dhe rajonale dhe të Komitetit Evropian të Rajoneve të bëhet realitet.
Në të kundërt, nëse konferenca nuk sjell asnjë ndryshim, ajo do të perceptohet si një vitrinë e Brukselit pa asnjë vlerë të shtuar për qytetarët. Ajo duhet të veprojë në bazë të propozimeve të shumta për reformë ose rrezikon të shihet si një mjet tjetër propagandistik i pakuptimtë.
Evropa duhet të ndryshojë, duke vendosur rajonet dhe qytetet e saj në qendër, ose rrezikon ndryshimin e imponuar nga qytetarët në qendrat e votimit.
Mënyra se si reagon BE në mbrojtjen e refugjatëve, trajtimin e emergjencës klimatike dhe rimëkëmbjen ekonomike pas pandemisë do të formësojë pikëpamjet e qytetarëve për vitin 2024. Me afrimin e zgjedhjeve evropiane, 12 muajt e ardhshëm do të jenë vendimtarë për të forcuar ndjenjën mes njerëzve se Bashkimi Evropian në fakt ka rëndësi për ta, familjet dhe jetën e tyre.
Është koha që BE të jetë më afër popullit të saj.
Apostolos Tzitzikostas është president i Komitetit Evropian të Rajoneve dhe guvernator i Rajonit të Maqedonisë Qendrore në Greqi.
Burimi: Euractiv
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
