Një faktor kyç në brezin e sipërm të diapazonit të tregtimit të naftës së papërpunuar gjatë javëve të fundit është shqetësimi i tregut për ndalimin e eksporteve të naftës ruse në Bashkimin Evropian (E.U.). Përpara pushtimit të Ukrainës, Evropa importonte rreth 2.7 milionë fuçi në ditë (bpd) naftë bruto nga Rusia dhe 1.5 milionë fuçi të tjera produkte nafte, kryesisht naftë. Kjo frikë, megjithatë, është shumë e mbingarkuar për disa arsye të analizuara më poshtë. Heqja e këtij faktori të veçantë të frikës në çmimin e naftës do të lejojë që çmimet e naftës të kthehen gjatë këtij viti në nivelin që ishin përpara se ‘primi i luftës’ Rusi-Ukrainë të fillonte të çmohej nga paratë inteligjente në shtator 2021, që ishte rreth 65 dollarë amerikanë për fuçi (pb) Brent. Arsyeja kryesore pse ndalimi i plotë i naftës ruse në BE nuk do të ndodhë është se do të kërkonte mbështetjen unanime të të gjitha 27 vendeve anëtare të saj. Edhe përpara se 27 shtetet anëtare të BE-së të takoheshin më 8 maj për të diskutuar shtyrjen përpara të ndalimit të naftës ruse, Hungaria dhe Sllovakia e kishin bërë të qartë se nuk do të votonin në favor të saj. Sipas shifrave nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë (IEA), Hungaria importoi 70,000 fuçi në ditë, ose 58 për qind, të importeve totale të naftës në vitin 2021 nga Rusia, ndërsa shifra për Sllovakinë ishte edhe më e lartë, në 105,000 fuçi në ditë, që barazohet me 96 për qind të të gjithë importeve të saj të naftës vitin e kaluar. Vendet që gjithashtu varen shumë nga tubacioni rus i Druzhbës Jugore që kalon përmes Ukrainës dhe Bjellorusisë, gjithashtu e kanë bërë të qartë se nuk janë të gatshme të mbështesin ndalimin e eksporteve ruse të naftës, më e zëshmja prej të cilave ka qenë Republika Çeke (68,000 bpd, ose 50 përqind ose importet e saj të naftës në vitin 2021 erdhën nga Rusia) dhe Bullgaria (e cila është pothuajse plotësisht e varur nga furnizimet me gaz nga gjigandi shtetëror i naftës rus Gapzrom, dhe rafineria e vetme e saj është në pronësi të gjigantit shtetëror të naftës rus, Lukoil, duke siguruar mbi 60 përqind të kërkesat e tij totale për karburant). Shtetet anëtare që janë gjithashtu veçanërisht të varura nga importet e naftës ruse janë Lituania (185,000 fuçi në ditë, ose 83 përqind e importeve totale të naftës të vitit 2021) dhe Finlanda (185,000 bpd, ose 80 përqind e importeve totale të naftës). Edhe propozimet e kompromisit të ofruara nga BE, lejimi i Hungarisë dhe Sllovakisë për të vazhduar përdorimin e naftës ruse deri në fund të vitit 2024 (dhe Republikën Çeke deri në qershor 2024) nuk mjaftuan për të hequr kundërshtimin e tyre ndaj idesë së BE-së për ndalimin e naftës ruse.
Në fakt, e vetmja stuhi e vërtetë e aktivitetit për sa i përket një përpjekjeje të bashkërenduar nga çdo grup brenda BE-së, që kur Rusia pushtoi Ukrainën më 24 shkurt, ka qenë për të siguruar që Rusia të mos ndalojë së furnizuari vendet e saj anëtare as me naftë, as me gaz, për shkak të pamundësisë së tyre të paguajnë në mënyrën që Moska preferonte. Kjo pasoi dekretin e 31 marsit të nënshkruar nga presidenti rus Vladimir Putin që kërkonte që BE, blerësit të paguajnë në rubla për gazin rus nëpërmjet një mekanizmi të ri të konvertimit të monedhës ose rrezikojnë të pezullojnë furnizimet.
Sipas një dokumenti zyrtar udhëzues dërguar të gjithë 27 shtetet anëtare më 21 prill nga dega e tij ekzekutive, Komisioni Evropian (E.C.): “Duket e mundur [të paguhet për gazin rus pas miratimit të dekretit të ri pa qenë në konflikt me BE-në. ligj],… E.U. kompanitë mund t’u kërkojnë homologëve të tyre rusë të përmbushin detyrimet e tyre kontraktuale në të njëjtën mënyrë si përpara miratimit të dekretit, pra duke depozituar shumën e duhur në euro ose dollarë.” KE shtoi se E.U ekzistuese, sanksionet kundër Rusisë nuk e ndalojnë angazhimin me Gazprom ose Gazprombank, përtej ndalimeve të rifinancimit në lidhje me bankën.
Jo vetëm që kanë disa shtetet anëtare e bënë të qartë se do të vënë veton ndaj çdo propozimi për të ndaluar importet ruse të naftës (ose gazit) dhe të kujtojmë se të gjitha 27 shtetet anëtare duhet të votojnë në favor të një ndalimi të tillë që ai të hyjë në fuqi, por edhe dega e saj ekzekutive, E.C., ka qenë e zënë me dërgimin e shënimeve se si të vazhdojë të paguajë më mirë për importet e naftës dhe gazit rus, në mënyrë efektive, anashkaloni çdo sanksion më të gjerë ndaj tyre, duke përfshirë ato nga SHBA. Kësaj i shtohet mungesa e garancisë ideologjike që buron nga lideri de fakto i BE-së, Gjermania, për temën e ndalimit të naftës ruse. Dyshime hedh direktiva e dobishme e KE e 21 prillit se si të shmangen sanksionet për pagimin e importeve të naftës ruse mori miratimin e heshtur të atyre që janë përgjegjës për çështje të tilla në Gjermani, përndryshe, thjesht, nuk do të ishte hartuar ose dërguar jashtë. Gjermania gjithashtu pritet të goditet rëndë nga çdo ndalim i naftës ruse në radhë të parë, dhe gazit më vonë, duke qenë marrësi në vitin 2021 i naftës bruto më të madhe nga Rusia nga çdo vend në BE, një mesatare prej 555,000 fuçi në ditë, ose 34 për qind e importeve totale të naftës në atë vit, sipas IEA. Komentet e ministrit gjerman të ekonomisë, Robert Habeck, se Berlini ishte i përgatitur për një ndalim të importeve të energjisë ruse, u mbuluan me detaje të konsiderueshme se si Gjermania ende nuk ka qenë në gjendje të gjejë furnizime alternative afatgjatë të karburantit për naftën ruse që vjen me tubacion, një rafineri në Schwedt e operuar nga gjigandi shtetëror rus i naftës Rosneft. Ai arriti në përfundimin se çmimet e karburanteve mund të rriten dhe se një embargo “në pak muaj” do t’i jepte Gjermanisë kohë për t’u organizuar në këtë drejtim.
Mungesa e lidershipit të qartë në BE nga Gjermania nuk është një arsye vetëm pse nuk do të jetë e gjithë BE pro ndalimit të naftës (dhe gazit) rus shpejt, por gjithashtu hap probabilitetin që edhe nëse do të kishte një ndalim të tillë, ashtu si ndalimet dhe sanksionet e mëparshme mbi Iranin. Gjermania ishte në ballë në BE të një sërë masash të dizajnuara për të anashkaluar sanksionet e udhëhequra kryesisht nga SHBA-të para 2011/2012. Menjëherë pas njoftimit të SHBA-së për tërheqjen e saj të njëanshme nga marrëveshja JCPOA në maj 2018, BE-ja u zhvendos për të imponuar ‘Statutin e Bllokut’ që e bëri atë të paligjshëm për BE-në, kompanitë të ndjekin sanksionet e SHBA. Në të njëjtën kohë, ministri i Jashtëm i Gjermanisë, Sigmar Gabriel, paralajmëroi: “Ne gjithashtu duhet t’u themi amerikanëve se sjellja e tyre për çështjen e Iranit do të na shtyjë ne evropianët në një pozicion të përbashkët me Rusinë dhe Kinën kundër SHBA-së”. Menjëherë pas kësaj, Gjermania ishte një shtytës kyç në BE, prezantimi i një mjeti për qëllime të veçanta – “Instrumenti në Mbështetjen e Shkëmbimeve Tregtare” – që do të vepronte si një shtëpi kleringu për pagesat e bëra midis Iranit dhe BE-së, kompanitë që punojnë atje.
E gjithë kjo flakë retorike nga Gjermania dhe BE-ja ka rezultuar në një çmim të naftës që mbetet shumë më lart se sa duhet, duke pasur parasysh ndërthurjen e faktorëve të shumtë të rënies që janë aktualisht në lojë. Nga ana e furnizimit, mbeten premtime të qarta nga Sekretarja e Energjisë e SHBA-së, Jennifer Granholm, për të krijuar një “rritje të konsiderueshme” në furnizimin e brendshëm të energjisë deri në fund të vitit, me SHBA-të që po punojnë gjithashtu për të identifikuar të paktën tre milionë bpd të prodhimit të ri global, furnizimi me naftë. Mbetet perspektiva e lëshimeve të mëtejshme strategjike të naftës, siç kërkohet dhe kur kërkohet si nga SHBA-ja ashtu edhe nga vendet anëtare të IEA-së, dhe për një ‘marrëveshje të re bërthamore’ me Iranin, pasi SHBA-ja është ende e hapur ndaj idesë. Për më tepër, aftësia e SHBA-së për t’i bërë presion OPEC-ut për të rritur prodhimin është rritur nga ringjallja e kërcënimit të projektligjit “NOPEC”. Nga ana e kërkesës, mbetet një shkatërrim i mëtejshëm i mundshëm nga bllokimet e lidhura me kovid në të gjithë Kinën, dhe asnjë perspektivë që politika e saj ‘zero-kovid’ të relaksohet në mënyrë domethënëse dhe të një sërë rritjesh të normave të interesit në SHBA që mbysin rritjen ekonomike diku tjetër. Është me vend të theksohet në këtë pikë se edhe pa këta faktorë ulës në lojë, nafta e papërpunuar Brent po tregtohej me rreth 65 dollarë amerikanë pb përpara se çmimi i vërtetë i luftës Rusi-Ukrainë të futej nga paratë e zgjuara në shtator 2021, kur oficerët e inteligjencës amerikane filluan të vini re lëvizje shumë të pazakonta ushtarake ruse në kufirin me Ukrainën pas përfundimit të stërvitjeve të përbashkëta ushtarake Rusi-Bjellorusi që ishin zhvilluar.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konic.al nga OilPrice.com
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
