Prodhuesit evropianë të mallrave po zhyten nga çmimet e larta të energjisë, kryesisht falë krizës në Ukrainë. Kostot e energjisë industriale të Evropës janë rritur në qiell pas luftës së Rusisë kundër Ukrainës, duke dëmtuar rëndë aftësinë e prodhuesve për të konkurruar në tregun global, me gaz natyror tre herë më të shtrenjtë në Evropë sesa në SHBA.
Në fakt, situata është bërë aq e zymtë saqë industritë me energji intensive si prodhimi i çelikut, kimikateve dhe plehrave po mbyllin fabrikat e tyre evropiane mes kostove të larta të naftës dhe gazit, si dhe shqetësimeve në rritje se Rusia mund të ndërpresë furnizimin e saj.
Evropa është përgatitur për një skenar ku Rusia papritmas mbyll rubinetat e gazit me Finlandën, Bullgarinë dhe Poloninë që tashmë kanë pësuar atë fat pasi furnizimi i tyre me gaz rus u ndërpre nga kompania shtetërore Gazprom PJSC. Evropa është shumë e varur nga nafta dhe gazi natyror i lirë rus. Vitin e kaluar, Bashkimi Evropian bleu 40% të gazit natyror nga Rusia, sipas të dhënave të BE-së. Sipas WSJ, disa prodhues po mbyllin operacionet përballë konkurrencës nga fabrikat në SHBA, Lindjen e Mesme dhe rajone të tjera ku kostot e energjisë janë shumë më të ulëta se në Evropë. Për t’i komplikuar gjërat, konsumatorët e Evropës nuk kanë gjasa të ripërtërijnë ngadalësinë, me inflacionin e lartë që tashmë ka ulur fuqinë e tyre blerëse.
Probleme për Petrokimikat
Për të qenë të drejtë, problemet energjetike të Evropës filluan shumë kohë përpara se Rusia të pushtonte Ukrainën.
Për të kuptuar, jo vetëm që prodhuesit e plastikës janë përballur me një konkurrencë në rritje gjatë viteve të fundit pasi më shumë përpunues kalojnë nga benzina dhe nafta në plastikë, por tani ata po shohin një tkurrje të mprehtë në marzhet e fitimit falë kostove më të larta të naftës dhe LPG-së — lëndët e para kryesore të plastikës.
Petrokimikat – blloqet ndërtuese të plastikës – përpunohen nga nafta dhe LPG, ose propani dhe butani. Kompanitë me njësi prodhimi që janë pjesë e një kompleksi më të madh rafinerie mund të përdorin këto lëndë të para të prodhuara në vend si një nënprodukt i distilimit të naftës, por të gjithë të tjerët duhet të blejnë lëndë të parë nga tregu i hapur.
Rezultati: Impiantet e pavarura që u mungon një sistem rafinimi plotësisht i integruar dhe aksesi i gatshëm në lëndë fillestare të përballueshme janë përballur gjithnjë e më shumë me kosto shumë më të larta të prodhimit dhe janë detyruar të shkurtojnë funksionet duke filluar nga tremujori i tretë i 2021.
Sipas Bloomberg, disa nga prodhuesit më të mëdhenj aziatikë të blloqeve të ndërtimit të përdorura për prodhimin e plastikës janë detyruar të ulin normat e përpunimit pasi kapaciteti i çarjes së avullit të Azisë u rrit me 20% vitin e kaluar.
Fabrikat e krisurave me avull e kthejnë naftën dhe LPG-në në etilen dhe propilen, blloqet kryesore të ndërtimit të plastikës. Ndërkohë, një rritje masive e çmimeve të gazit natyror, si dhe një rritje e madhe e kapaciteteve petrokimike në Azi, e udhëhequr nga Kina, nuk po i ndihmojnë gjërat, gjithashtu.
Lulëzimi i argjilorit çoi në një tepricë të naftës dhe gazit natyror të lirë, mallra kryesore të përdorura në prodhimin e plastikës si lëndë e parë dhe lëndë djegëse. Industria e lëndëve djegëse fosile ka qenë shumë e orientuar drejt sektorit petrokimik si një lopë e dytë me para, edhe pse bota u lodh gjithnjë e më shumë nga roli i saj në degradimin e mjedisit dhe investitorët filluan t’i jepnin asaj një shtrirje të gjerë.
Sipas Këshillit Amerikan të Kimisë, qindra fabrikave të reja të prodhimit të plastikës dhe zgjerimeve iu dha drita jeshile për të zhvilluar objekte të reja. Prodhimi global i plastikës ishte vendosur të rritet me rreth një të tretën gjatë pesë viteve të ardhshme dhe të trefishohej gjatë tre dekadave të ardhshme.
Por kriza e energjisë dhe shëndetit i kushtoi atyre plane dhe parashikime rozë.
Vitin e kaluar, PTT Global Chemical me bazë në Tajlandë njoftoi se do të vononte pafundësisht planin e saj për të ndërtuar një fabrikë 10 miliardë dollarësh për kriza etani në Ohio, duke përmendur pasigurinë në mes të krizës shëndetësore, ndërsa Shell tha në mars se po anulonte projektin e saj në Pensilvani.
Ndërkohë, planet e Kinës për të investuar 84 miliardë dollarë në investime në plastikë dhe energji në Virxhinia Perëndimore nuk janë konkretizuar ende tre vjet që nga premtimi.
Boom i plehrave
Thënë kështu, prodhuesit petrokimikë të Amerikës së Veriut duket se janë në gjendje shumë më të mirë, me rikuperimin e kërkesës dhe kompanitë që rreshtojnë katër projekte të mëdha që peshojnë më shumë se 10 miliardë dollarë.
Ndërkohë, sektori i mallrave, duke përfshirë naftën, gazin natyror, metalet dhe prodhimet bujqësore po rriten falë ndërprerjeve të rënda të zinxhirit të furnizimit të shkaktuara nga lufta e Rusisë kundër Ukrainës.
Në të vërtetë, prodhuesit e plehrave janë të gatshëm të regjistrojnë fitimet e tyre më të mëdha në vite pas një shtrydhjeje masive të furnizimit me lëndë ushqyese thelbësore të bimëve për shkak të krizës në Ukrainë.
Prodhuesit më të mëdhenj të plehrave, Nutrien Ltd (NYSE:NTR), CF Industries (NYSE:CF) dhe Mosaic Co (NYSE:MOS), po gëzojnë fitime të papritura falë sanksioneve ndaj Rusisë dhe Bjellorusisë, prodhuesit numër 2 dhe 3 në botë, duke dërguar çmimet e lëndës ushqyese kryesore të plehrave në nivelet e parë të fundit gjatë krizës ushqimore të vitit 2008. Nuk është për t’u habitur që stoqet e prodhuesve kryesorë të plehrave po rriten: NTR ka fituar 86.8% gjatë 12 muajve të fundit; CF ka fituar 103.4%, ndërsa MOS është rritur me 87.9% gjatë harkut kohor.
Për të qenë të drejtë, grumbullimi i potasit i paraprin krizës së Ukrainës, me çmimet tashmë në një trend rritës nga viti i kaluar për furnizimet e shtrënguara pasi sanksionet ndërkombëtare u vendosën ndaj prodhuesit shtetëror të Bjellorusisë Belaruskali në përgjigje të goditjes së Presidentit Alexander Lukashenko kundër kundërshtarëve politikë. Megjithatë, ngjarjet në Ukrainë kanë shërbyer vetëm për të përkeqësuar shtrydhjen e furnizimit dhe për të çuar çmimet në nivele të reja, pasi Rusia është një furnizues kryesor i potasës, si dhe i disa lëndëve të tjera ushqyese të rëndësishme si azoti, fosfati, ureja dhe amoniaku.
“Nutrien, me siguri, do të rrisë udhëzimet e tyre (të ardhurat). Do të isha i shokuar nëse nuk e bëjnë,” i tha Reuters Joel Jackson, analist i lartë në BMO Capital Markets Equity Research. Në mars, Nutrien, prodhuesi më i madh i plehrave në botë, njoftoi planet për të rritur prodhimin e saj vjetor të potasës me 1 milion ton në gati 15 milion ton në përgjigje të pasigurisë së furnizimit nga Evropa Lindore.
Por jo të gjithë prodhuesit e plehrave janë aq me fat sa Nutrien. Siç ka vënë në dukje analisti i kapitalit të Morningstar, Seth Goldstein, disa prodhues të plehrave, veçanërisht ata që specializohen në plehra me bazë azotike si CF Industries, ka të ngjarë të gjejnë çmime të larta të plehrave të kompensohen pjesërisht nga rritja e çmimeve të gazit natyror. Megjithatë, kompanitë më të integruara vertikalisht si Mosaic dhe Nutrien që nxjerrin potasin e tyre ka të ngjarë të ndjejnë më pak goditjen e inflacionit të kostos.
Fatkeqësisht, kostot e larta të plehrave do të ndikojnë negativisht në furnizimet botërore të ushqimit dhe pothuajse në mënyrë të pashmangshme do të çojnë në çmime të larta ushqimore.
Disponueshmëria e plehrave komerciale të përballueshme është shumë kritike për suksesin e sektorit bujqësor global. Zbulimi i metodës Haber-Bosch në fillim të viteve 1900, e cila përdoret ende për prodhimin e plehrave sot, i ka lejuar fermerët të rrisin ndjeshëm rendimentet e tyre, me industrinë që tani varet kryesisht nga plehrat e prodhuara nga njeriu. Por rritja e çmimeve të plehrave tani pritet të dëmtojë rëndë përdorimin e tyre dhe, rrjedhimisht, rendimentet: sipas konsulencës së industrisë MB Agro, në Brazil, prodhuesi më i madh në botë i sojës, një ulje prej 20% në përdorimin e potasës pritet të çojë në një 14% rënie në prodhimin e sojës në vitin aktual. Në Afrikën Perëndimore, rënia e përdorimit të plehrave mund të zvogëlojë të korrat e këtij viti të orizit dhe misrit me një të tretën, ka raportuar Qendra Ndërkombëtare e Zhvillimit të Plehrave, një grup jofitimprurës i sigurisë ushqimore. /Nga Alex Kimani
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga OilPrice.com
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Çfarë shkruan në raportin e KE-së për RMV
Sfidat e ushqimit, paniku po dëmton më shumë se lufta
