Ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov dhe homologu i tij saudit, Princi Faisal bin Farhan, u takuan gjatë javën e kaluar në Riad, pas së cilës ata lëshuan deklarata ku theksuan: “Niveli i bashkëpunimit në formatin OPEC +”. Të dy ministrat nënvizuan: “Efekti stabilizues që ka në tregun global të hidrokarbureve që koordinimi i ngushtë midis Rusisë dhe Arabisë Saudite në këtë zonë me rëndësi strategjike”.
Menjëherë pas kësaj, aleanca OPEC+, e përbërë nga të gjitha vendet anëtare të OPEC plus më së shumti Rusia, njoftoi një rritje teorike të prodhimit të naftës së papërpunuar – prej 648,000 fuçi në ditë (bpd) në korrik dhe gusht, në vend të 432,000 fuçi në ditë siç ishte rënë dakord më parë. Në praktikë, duke qenë se përfshin edhe eksportet ruse që tashmë janë të ndaluara nga SHBA dhe po ndalohen në BE, rritja është e pakuptimtë. Garancitë e mëvonshme të Arabisë Saudite se çdo deficit në prodhimin e Rusisë i shkaktuar nga ndalimi do të përmbushet nga shtetet e tjera të OPEC-ut janë po aq të pakuptimta në terma praktike, duke pasur parasysh pikëpyetjet e qëndrueshme mbi aftësitë e vërteta të prodhimit.
Çdo nocion i mbetur se Arabia Saudite mund të përpiqet të zbusë problemet ekonomike të shumë vendeve që rezultojnë nga çmimet e larta të naftës u shpërnda gjatë fundjavës, pasi Mbretëria ngriti çmimin e saj zyrtar të shitjes për naftën e saj të parë Arabe Light në Azi në 6,50 dollarë amerikanë për fuçi. (pb) premium për korrikun në mesataren e standardeve të Omanit dhe Dubait, nga një premi prej 4,40 dollarë amerikanë pb në qershor. Prandaj, efekti neto i rritjes së prodhimit të OPEC + do të jetë zero, gjë që Arabia Saudite, Rusia dhe të gjithë anëtarët e tjerë të OPEC-ut e dinë shumë mirë. Pra, pse Arabia Saudite, për kaq shumë kohë një aleat i vendosur i SHBA-së pas marrëveshjes historike të marrëdhënieve të arritur në 1945, tani me kaq vendosmëri qëndron me armikun e gjatë të Uashingtonit, Rusinë, edhe me pushtimin e Ukrainës ende në lëvizje të plotë?
Thelbi i përgjigjes qëndron në pasojat e menjëhershme të Luftës së Çmimeve të Naftës 2014-2016, e nisur nga Arabia Saudite me qëllimin specifik për të shkatërruar – ose të paktën për të paaftësuar për një periudhë sa më të gjatë të jetë e mundur – sektorin e naftës së shist argjilor amerikan të sapolindur. Në vitin 2014, sauditët e kishin identifikuar saktë këtë sektor si kërcënimin më të madh për financat dhe fuqinë e tij politike – që të dyja ishin dhe janë ende – të bazuara ekskluzivisht në burimet e saj të naftës. Përveç kësaj, por gabimisht në atë pikë, sauditët besonin se SHBA-ja synonte të ndalonte, ose të paktën të zvogëlonte ndjeshëm mbështetjen e saj në terren për Arabinë Saudite në rajon si mburoja kryesore e Uashingtonit atje kundër ndikimit në rritje të Iranit, Rusisë dhe Kinës. Këto ide në Riad po ushqeheshin në atë kohë nga bisedimet e vazhdueshme për një “marrëveshje bërthamore” midis fuqive të mëdha, të udhëhequra nga vetë SHBA-ja dhe Iranit, armiku i gjatë i Arabisë Saudite. Këto bisedime vërtet rezultuan më pak se një vit më vonë në marrëveshjen e Planit të Përbashkët Gjithëpërfshirës të Veprimit (JCPOA) që e ktheu në mënyrë efektive Iranin në rrjedhën kryesore të ndërveprimit politik global.
Kryesisht për shkak të aftësisë së jashtëzakonshme dhe të papritur të një pjese të madhe të kompanive të naftës argjilore të SHBA-së për të mbijetuar me çmimet e naftës që ishin ulur jashtëzakonisht të ulëta për shkak të mbiprodhimit të OPEC-ut, Lufta e Çmimeve të Naftës 2014-2016 rezultoi në shkatërrim për ekonominë e Arabisë Saudite. Një rezultat negativ shtesë për Arabinë Saudite ishte se ajo kishte humbur kredibilitetin e saj si lider de facto i OPEC-ut dhe se OPEC kishte humbur besueshmërinë e tij si forcë e paepur në tregjet globale të naftës. Kjo do të thoshte se deklaratat e OPEC-ut për nivelet e ardhshme të ofertës dhe kërkesës për naftë – dhe për rrjedhojë, mbi çmimet – kishin humbur shumë nga fuqia e tyre për të lëvizur tregjet në vetvete dhe se marrëveshjet e tyre të përbashkëta të prodhimit ishin zvogëluar në efektivitet.
Në ndërkohë, shumë nga arsyetimet pozitive në të dyja anët e marrëveshjes thelbësore të vitit 1945 midis SHBA-së dhe Arabisë Saudite ishin zhdukur. SHBA-të nuk i besonin më Arabisë Saudite që të mos shkonte pas sektorit të saj të naftës argjilore. Ajo gjithashtu nuk i besoi Arabisë Saudite që të përpiqej të mbante çmimet e naftës brenda 35-75 dollarëve për fuçi (pb) të intervalit të çmimit Brent që ishte ideal për Uashingtonin: numri i parë ishte dyshemeja në të cilën shumë prodhues amerikanë të argjilës argjilor mund të paktën të arrinin çmimin, nëse nuk bëni një fitim të lehtë, dhe numri i dytë është kufiri pas të cilit fillojnë të shfaqen kërcënime jashtëzakonisht serioze negative ekonomike dhe politike.
Për ekonominë amerikane, precedenti historik thekson se çdo ndryshim prej 10 dollarësh pb në çmimin e naftës së papërpunuar rezulton në një ndryshim 25-30 cent në çmimin e një gallon benzine dhe për çdo një cent që çmimi mesatar i benzinës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës rritet më shumë se 1 miliardë dollarë në vit në shpenzime shtesë diskrecionale konsumatore humbasin. Politikisht, që nga Lufta e Parë Botërore, presidenti në detyrë i SHBA-së ka fituar rizgjedhjen vetëm një herë në shtatë herë nëse ekonomia amerikane ishte në recesion brenda dy viteve nga zgjedhjet e ardhshme. Presidenti Biden – ose cilido qoftë kandidati demokrat – do të përballet me një tjetër zgjedhje presidenciale në vitin 2024, por edhe para kësaj, ai përballet me zgjedhje kritike afatmesme në nëntor 2022, kur demokratët e tij mund të humbasin shumicën e ngushtë në Dhomën e Përfaqësuesve.
Për këto arsye, pikëpamja e SHBA-së kishte ndryshuar në atë që Arabia Saudite i kishte frikë prej kohësh. Kjo ishte se Uashingtoni synonte të pushonte, ose të paktën të zvogëlonte ndjeshëm mbështetjen e tij në terren për Arabinë Saudite në rajon, sapo të mund të rriste prodhimin e vet të naftës në mënyrë që të mos kishte më nevojë për naftën saudite, dhe kishte bërë aleanca të tjera potencialisht kundër Iranit në Lindjen e Mesme. Ky proces në fakt filloi me nisjen e marrëveshjeve të ‘normalizimit të marrëdhënieve’ që filloi në vitin 2020.
Për Arabinë Saudite, menjëherë pas Luftës së Çmimeve të Naftës 2014-2016, nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të qëndronte pranë dhe të shikonte ndërsa SHBA rriti në mënyrë të pashmangshme furnizimet e veta me naftë dhe gaz argjilor dhe bëri aleanca të reja në Lindjen e Mesme, ndërkohë që të gjithë duke reduktuar gradualisht të gjithë elementët e mbështetjes së saj për Mbretërinë. Nuk është çudi, pra, që Arabia Saudite në fund të Luftës së Çmimeve të Naftës 2014-2016, e kuptoi ofertën e Rusisë për ndihmë. Kremlini në atë moment ishte plotësisht i vetëdijshëm për mundësitë e mëdha ekonomike dhe gjeopolitike që i ishin në dispozicion duke u bërë pjesëmarrësi kryesor në lidhjen furnizim/kërkesë/çmim të naftës së papërpunuar, kështu që ra dakord të mbështeste marrëveshjen e ardhshme të uljes së prodhimit të OPEC-ut në atë që do të të thirret nga atëherë ‘OPEC+’.
Kjo ‘aleancë e pashenjtë’, siç e karakterizoi më shumë se një burim në Uashington për OilPrice.com në atë kohë, ishte një shqetësim i thellë për SHBA-në dhe shërbeu vetëm për të shtuar ndjenjat në rritje të mosbesimit ndaj Arabisë Saudite. Këto ndjenja u përkeqësuan kur Mbretëria nisi një luftë tjetër për çmimin e naftës në vitin 2020 me të njëjtin synim si në vitet 2014-2016 për të dëmtuar sektorët e naftës dhe gazit argjilor të SHBA-së, të cilin Uashingtoni e perceptoi si një akt armiqësor. Këto ndjenja negative më pas janë përkeqësuar për shkak të disa faktorëve, me një kyç që është mosgatishmëria ose paaftësia e Arabisë Saudite për të bërë diçka domethënëse për të ulur çmimet ende të larta të naftës.
Riadi nga ana e tij kishte pushuar së konsideruari SHBA-në si një mik të vërtetë në skenën botërore deri në vitin 2016 dhe ata që janë në pushtet tani në Arabinë Saudite, familja mbretërore e al-Saud, janë gjithashtu plotësisht të vetëdijshëm se marrëveshja e vitit 1945 – e cila në mënyrë thelbësore për ta përfshin mbështetjen e SHBA-së për familjen në pozicionin e saj drejtues në vend – nuk është më në lojë në anën e Uashingtonit. Kjo mund të konkludohet nga refuzimi i princit të kurorës Mohammed bin Salman për të marrë edhe një telefonatë nga presidenti Joe Biden mbi temën e çmimeve të larta të naftës.
Mund të argumentohet se e vetmja arsye pse Arabia Saudite nuk ka shkuar akoma më tej në aspektin e aleancës politike me Rusinë sesa të vazhdojë të qëndrojë me të në OPEC+, është se ajo nuk ndihet ende aq e mbështetur nga boshti Kinë-Rusi për të qënë gati për zemërimin e plotë të SHBA-së. Ringjallja nga Uashingtoni i projektligjit “Jo Kartelet e Mosprodhimit ose Eksportimit të Naftës” (NOPEC) është shenja më e sigurt ende se Uashingtonit më në fund i ka mbaruar durimi me Riadin. Ai është interpretuar – me të drejtë – nga Arabia Saudite si një goditje paralajmëruese për veprime të mëtejshme më të thella nëse ajo lëviz më tej drejtpërdrejt dhe hapur në sferën e ndikimit Kinë-Rusi. Megjithatë, bollëku i marrëveshjeve të Arabisë Saudite me Rusinë që nga viti 2016, dhe gjithashtu me Kinën – plus ringjalljen e saj të Këshillit të Bashkëpunimit të Gjirit brenda një konteksti në dukje “pan-arabist” – duket se paraqesin një ndryshim edhe më të qartë dhe vendimtar të Arabisë Saudite dhe të saj. aleatët e vet, duke përfshirë OPEC dhe OPEC +, larg SHBA-së dhe drejt Kinës-Rusisë në vazhdim.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga OilPrice.com
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Analiza/ Si filloi rënia e naftës e dimë, por si do të jetë fundi?
Arabia Saudite e etur të zgjasë shkurtimet e naftës
