Ndërsa bota shqetësohej për bllokadën ruse të eksporteve të grurit ukrainas në Detin e Zi në fund të qershorit, Vladimir Putin kishte një rrugë tjetër tregtare në mendjen e tij. Duke iu drejtuar udhëheqësve të kombeve që ulen në Detin Kaspik, presidenti rus foli për një “projekt vërtet ambicioz” si pika qendrore e përpjekjeve të Moskës për të “përmirësuar arkitekturën e transportit dhe logjistikës në rajon”.
Për më shumë se dy dekada, Korridori Ndërkombëtar i Transportit Veri-Jug (INSTC) – një rrjet hekurudhor, autostradash dhe rrugësh detare prej 7200 kilometrash që lidh Rusinë dhe Indinë përmes Iranit – ka qenë pak më shumë se një ëndërr. Por kjo verë më në fund është gati për t’u hapur nga Moska, Teherani dhe Nju Delhi, sipas analistëve. Një ndërthurje e rrallë e stimujve gjeopolitikë dhe ekonomikë po e kthen rrugën në një rrugë shpëtimi ekonomik potencialisht jetik për Moskën, pasi sanksionet e ashpra perëndimore i mohojnë Kremlinit aksesin në tregjet evropiane.
Në qershor, Irani njoftoi tranzitin e parë pilot të mallrave nga Rusia në Indi duke përdorur INSTC, përmes portit të Bandar Abbas në ngushticën e Hormuzit. Dy kontejnerët me laminat druri janë pasuar që atëherë nga dërgesa e të paktën 39 kontejnerëve të tjerë, të drejtuar nga Rusia në portin e Detit Arabik të Indisë, Nhava Sheva, në korrik.
Ky është vetëm fillimi, tha Vaishali Basu Sharma, një ish-konsulent në Sekretariatin e Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Indisë. Në fillim të këtij muaji, RZD Logistics, operatori më i madh i transportit multimodal në ish-vendet sovjetike dhe vendet baltike, nisi një shërbim të ri treni me kontejnerë përgjatë INSTC. Dhe deri në vitin 2030, korridori INSTC pritet të ketë kapacitetin për të transportuar deri në 25 milion ton mallra çdo vit – 75 për qind të trafikut total të kontejnerëve midis Euroazisë, Azisë Jugore dhe Gjirit.
“Këto janë rrugët e reja në lindje, dhe Moska është shumë serioze në lidhje me vendosjen e tyre, veçanërisht pasi sanksionet e BE-së pritet të mbeten – edhe pas përfundimit të konfliktit me Ukrainën,” tha Chris Devonshire-Ellis, themeluesi i Dezan Shira & Associates, një konsulencë pan-aziatike biznesi dhe investimesh, në Al Jazeera.
Logjika pas INSTC është e thjeshtë. Historikisht, mungesa e një rruge të zhvilluar tokësore ka bërë që mallrat nga India në Rusi të kalonin Detin Arabik, Detin e Kuq dhe Detin Mesdhe, pastaj të kalonin nëpër Evropën Perëndimore dhe në fund të kalonin nëpër Detin Baltik për të arritur në Shën Petersburg. Drejtimet e thata nga Federata e Shoqatave të Transportuesve në Indi kanë treguar se INSTC prej 7200 km – që kalon nëpër Azinë Qendrore, Detin Kaspik, Iranin dhe më në fund Detin Arabik – redukton kohën e udhëtimit nga 40-60 ditë në 25-30 ditë dhe ul kostot me 30 për qind.
Për Indinë, rruga është gjithashtu strategjike: ofron qasje në Azinë Qendrore dhe Afganistan, duke anashkaluar Pakistanin armik. Në vitin 2016, India u angazhua për një investim prej 85 milionë dollarësh dhe një hua të butë 150 milionë dollarë për të zhvilluar ankorime në portin Chabahar të Iranit gjatë vizitës së kryeministrit Narendra Modi në Teheran. Nju Delhi dëshiron që INSTC të përfshijë Chabahar, një mundësi e mundshme.
Ndryshimi i prioriteteve
Pavarësisht nga kjo joshje, INSTC nuk ishte një prioritet deri më tani për Rusinë dhe Indinë, thonë ekspertët. Evropa ishte fokusi ekonomik i Kremlinit, me Bashkimin Evropian që kontribuoi më shumë se një të tretën e tregtisë së Rusisë në vitin 2020.
“Shumica e zinxhirëve të furnizimit të Rusisë janë ndërtuar për t’u kujdesur për Evropën,” i tha Al Jazeera Gulshan Sachdeva, një profesore në Qendrën për Studime Evropiane në Universitetin Jawaharlal Nehru të Nju Delhi. India, gjithashtu, është fokusuar kryesisht në zgjerimin e tregtisë me Perëndimin, Kinën dhe Azinë Juglindore gjatë dy dekadave të fundit. Sanksionet perëndimore ndaj Iranit komplikuan më tej perspektivën e investimit në INSTC.
Tani, ky peizazh ka ndryshuar. Në qershor, Lituania vendosi një ndalim tranziti për mallrat e sanksionuara që drejtoheshin për në enklavën balltike të Rusisë në Kaliningrad, duke e anuluar vendimin e saj vetëm pasi BE-ja ndërhyri për të hapur rrugën për ngarkesën për të udhëtuar. Në fillim të këtij muaji, Moscow Times raportoi se Kazakistani po propozonte një ligj që do të ndalonte tranzitin e mallrave të sanksionuara nga BE në Rusi. E gjithë kjo e bën “jashtëzakonisht të rëndësishme për Rusinë që të zhvillojë zinxhirë të rinj furnizimi dhe të përmirësojë të tjerët”, tha Devonshire-Ellis.
Për vite të tëra, nivelet thuajse të stanjuara të tregtisë dypalëshe Indi-Rusi – e cila varionte midis 8 miliardë dhe 11 miliardë dollarë në vit – shërbeu gjithashtu si një kontroll mbi ambiciet e investitorëve të mundshëm në INSTC, tha Sachdeva. “Pyetja ishte: Nëse ky është kufiri i vëllimit të tregtisë, a ia vlejnë investimet masive në korridor?”
Edhe atje, muajt e fundit kanë forcuar në mënyrë dramatike argumentin për korridorin. Gjatë prillit dhe majit, importet e Indisë nga Rusia u rritën me gati 272 për qind – duke kaluar 5 miliardë dollarë në vetëm dy muaj – krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2021. Pjesa më e madhe e kësaj vjen nga një rritje në blerjen e naftës së papërpunuar ruse nga India që nga fillimi i lufta: 4.2 miliardë dollarë gjatë prillit dhe majit. Por India gjithashtu rriti importet e saj të plehrave ruse me gati 800 për qind në ata dy muaj. Kjo rritje e madhe e tregtisë shërben si një dëshmi e konceptit për INSTC, tha Sachdeva. “Si politikisht dhe ekonomikisht, yjet më në fund janë rreshtuar për INSTC,” tha ai.
Presioni i SHBA
Ky rreshtim mund të përballet ende me ndërprerje. Nju Delhi, tashmë në kundërshtim me Uashingtonin dhe Brukselin për rritjen e importeve të naftës ruse, ka të ngjarë të jetë dëshmitar i presionit të ri nga Perëndimi nëse dyfishohet ndaj INSTC-së, thanë ekspertët.
Por ka një lodhje në rritje në Indi për përmbushjen e kërkesave perëndimore, sugjeroi Sharma, analisti i sigurisë kombëtare. India kishte vepruar sipas kërkesave të Shteteve të Bashkuara në të kaluarën për të ndaluar blerjen e naftës nga Venezuela dhe Irani – por tani zbuloi se vetë Uashingtoni po lejon që nafta e papërpunuar venezueliane të arrijë në Evropë, tha ajo. Rritja e tregtisë midis Indisë dhe Rusisë dhe fokusi në INSTC tregojnë se “ekonomitë në zhvillim po thyejnë më në fund hegjemoninë e strukturave financuese të krijuara nga vendet e zhvilluara”, tha Sharma për Al Jazeera.
Ka gjithashtu kufij se sa mund të bëjë Uashingtoni presion ndaj Indisë, tha Velina Tchakarova, drejtore e Institutit Austriak për Politikat Evropiane dhe të Sigurisë. “SHBA-ja ka nevojë për Indinë më shumë ndërsa përballet me DragonBear [një referencë për thellimin e koalicionit Kinë-Rusi] sesa India ka nevojë për Uashingtonin ndërsa përballet me Kinën në Indo-Paqësorin”, tha ajo për Al Jazeera.
Sfidat e tjera vazhdojnë. Sanksionet ndaj Rusisë dhe Iranit vazhdojnë të bëjnë të rrezikshme investimet në INSTC. Itinerari është ende një grumbull i disa projekteve hekurudhore, rrugore dhe detare të drejtuara në mënyrë të pavarur, pa një operator të vetëm përgjegjës, tha Sharma.
Megjithatë, tha Devonshire-Ellis, zhvillime të tjera sugjerojnë se INSTC tani është një prioritet jo vetëm për Rusinë, Indinë dhe Iranin, por edhe për vendet e tjera: Një ‘Korridor i Mesëm’ që Gjeorgjia, Azerbajxhani, Kazakistani dhe Turqia nënshkruan për këtë vit. është një shembull. “Dëshira rajonale është tani atje për ta bërë atë të funksionojë,” tha ai. “Kjo tashmë po ndodh.”
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga AlJazeera
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A do ndihmojë konfiskimi i aseteve ruse rindërtimin e Ukrainës?
