Anëtarët e Bashkimit Evropian kanë rënë dakord të shkurtojnë përdorimin e gazit në rast se Rusia ndalon furnizimet, por disa vende do të kenë përjashtime për të shmangur racionimin. Anëtarët e BE-së, të bllokuar në bisedime që kur ideja u sugjerua javën e kaluar, tani kanë rënë dakord të reduktojnë vullnetarisht 15% të përdorimit të gazit midis gushtit dhe marsit. “Ky nuk ishte një mision i pamundur!”, ka shkruar në Twitter Republika Çeke, e cila mban presidencën e rradhës të BE-së.
Megjithatë, marrëveshja u dobësua pasi më parë nuk kishte përjashtime.
BE-ja ka thënë se qëllimi i saj nga marrëveshja është të bëjë kursime dhe të ruajë gazin përpara dimrit, duke paralajmëruar se Rusia “po përdor vazhdimisht furnizimet me energji si armë”. Marrëveshja vullnetare do të bëhej e detyrueshme nëse furnizimet arrijnë nivele krize.
Megjithatë, disa vende që nuk janë të lidhura me linjat e tubacioneve të gazit të BE-së, si Irlanda, Malta dhe Qiproja, do të përjashtohen nga çdo urdhër i detyrueshëm për reduktimin e gazit pasi nuk do të jenë në gjendje të sigurojnë furnizime alternative.
Diku tjetër, vendet baltike, të cilat nuk janë të lidhura me sistemin evropian të energjisë elektrike dhe varen shumë nga gazi për prodhimin e energjisë elektrike, janë gjithashtu të përjashtuar nga objektivat e detyrueshëm për të shmangur rrezikun e një krize të furnizimit me energji elektrike.
Vendet gjithashtu mund të kërkojnë të përjashtohen nëse tejkalojnë objektivat e mbushjes së magazinimit të gazit, nëse varen shumë nga gazi për industritë “kritike”, ose nëse konsumi i tyre i gazit është rritur me të paktën 8% në vitin e kaluar krahasuar me mesataren e pesë vitet e fundit.
Nathan Piper, një analist i naftës dhe gazit për Investec, tha se ka një “çmim të lartë politik dhe ekonomik” pasi BE-ja kërkon të zvogëlojë varësinë e saj nga gazi rus – dhe ky çmim po reflektohej në përjashtimet për anëtarët, të cilat me gjasë do të reduktonin ndikimin e masave.
Por Kadri Simson, Komisioneri Evropian për Energjinë, tha se llogaritjet fillestare treguan se edhe nëse do të përdoreshin të gjitha përjashtimet nga racioni, BE-ja në tërësi do të ulte ende kërkesën në një nivel “që do të na ndihmonte të sigurtë gjatë një dimri mesatar”.
Ajo përshkroi gjithashtu punën për të rritur furnizimet alternative të gazit nga vende duke përfshirë Azerbajxhanin, Shtetet e Bashkuara, Kanadanë, Norvegjinë, Egjiptin dhe Izraelin. Përpara njoftimit të marrëveshjes, Ministri i Ekonomisë i Gjermanisë Robert Habeck tha: “Sigurisht që tani ka shumë kompromise në këtë tekst. Kështu funksionon Evropa.” Habeck tha se një “problem mund të ndodhë” që të gjitha përjashtimet shkaktojnë “shumë burokraci në mënyrë që të jemi shumë të ngadaltë në kohë krize”, por ai shtoi se përjashtimet ishin “të arsyeshme”.
Hungaria ishte i vetmi anëtar që e kundërshtoi marrëveshjen.
Kjo marrëveshje është e mbushur plot me kompromise. Ekzistojnë përjashtime të përshkruara për disa vende tani, së bashku me shkurtime të mundshme për të tjerët në të ardhmen.
Në Bruksel flitet se e gjithë kjo skemë u nxitua para pushimit të gushtit. Dhe me afrimin e dimrit, si dhe njoftimin e Gazprom të hënën, ministrat ishin nën presion edhe më të madh për të vepruar. Ndërkohë, është edhe çështja e Hungarisë. Ishte i vetmi vend që votoi kundër marrëveshjes sot, duke ngritur pikëpyetje nëse ata do të përpiqen të zbatojnë planin. Jo vetëm kjo, por, ditët e fundit, ministri i jashtëm i Budapestit u takua me homologun e tij rus në Moskë për të kërkuar furnizime shtesë me gaz.
Asgjë nga këto nuk është “në mesazh” për BE-në, për të thënë të paktën. Qeveria e Viktor Orban, e njohur tashmë për lidhjet relativisht të ngrohta me Kremlinin, duket si një situatë më alarmante nga perspektiva e Brukselit kur bëhet fjalë për trajtimin e çështjes së ndërlikuar të energjisë së BE-së.
Marrëveshja vjen pasi firma ruse e energjisë Gazprom njoftoi se kishte reduktuar edhe një herë rrjedhat e gazit në Gjermani për të lejuar punën në një turbinë në tubacionin Nord Stream 1. Tubacioni, i cili pompon gazin nga Rusia në Gjermani, ka punuar shumë nën kapacitetin për javë të tëra dhe Ukraina ka akuzuar Moskën për një “luftë gazi” kundër Evropës.
Gazprom ka shkurtuar plotësisht furnizimin me gaz për Bullgarinë, Danimarkën, Finlandën, Holandën dhe Poloninë për shkak të refuzimit të tyre për të përmbushur një urdhër të Kremlinit për të paguar faturat e tyre në rubla, në vend të euro ose dollarë.
Rusia furnizoi BE-në me 40% të gazit të saj vitin e kaluar, dhe që nga pushtimi i Ukrainës, liderët evropianë kanë zhvilluar bisedime se si të reduktojnë varësinë e saj nga karburantet fosile ruse.
BE-ja ra dakord në maj të ndalojë të gjitha importet ruse të naftës që vijnë nga deti deri në fund të këtij viti, por një marrëveshje për ndalimin e gazit ka zgjatur më shumë.
Ndërsa Britania e Madhe nuk do të ndikohej drejtpërdrejt nga ndërprerja e furnizimit me gaz, pasi importon më pak se 5% të gazit të saj nga Rusia, ajo do të ndikohej nga rritja e çmimeve në tregjet globale ndërsa kërkesa në Evropë rritet. Gazi natyror në Mbretërinë e Bashkuar tregtohej me rreth 350 p/term të martën, një nivel i paparë që nga fillimi i marsit, për shkak të pasigurisë mbi furnizimet ruse. Faturat e energjisë në Mbretërinë e Bashkuar u rritën me një 700 £ të paprecedentë në prill dhe pritet të rriten përsëri në 3,244 £ në vit për një familje tipike në tetor.
“BE është e bashkuar dhe solidare,” tha Jozef Síkela, ministër çek i industrisë dhe tregtisë, në shpalljen e marrëveshjes. “Vendimi i sotëm ka treguar qartë se vendet anëtare do të qëndrojnë kundër çdo përpjekjeje ruse për të përçarë BE-në duke përdorur furnizimet me energji si armë. Kursimi i gazit tani do të përmirësojë gatishmërinë. Dimri do të jetë shumë më i lirë dhe më i lehtë për qytetarët dhe industrinë e BE.”
Kur zgjodhën mënyrën e reduktimit të përdorimit të gazit, anëtarët e BE ranë dakord të prioritizojnë masat që nuk prekin familjet dhe shërbimet thelbësore si kujdesi shëndetësor dhe mbrojtja.
BE tha se masat e mundshme përfshijnë masa për të inkurajuar ndryshimet e karburantit në industri, fushata kombëtare për rritjen e ndërgjegjësimit dhe detyrimet e synuara për të reduktuar ngrohjen dhe ftohjen. Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, ka thënë se perspektiva që Rusia të ndërpresë të gjitha furnizimet në BE është një “skenar i mundshëm”. Çmimet e gazit me shumicë janë rritur që kur Rusia pushtoi Ukrainën në shkurt, me një ndikim negativ në faturat e energjisë së konsumatorit.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga BBC
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
