Në samitin e NATO-s të kësaj jave, Presidenti Biden u takua për herë të parë në një vit me Presidentin Rexhep Tajip Erdogan, duke lënë mënjanë konfliktet e tij të kahershme me liderin turk.
Por Turqia vazhdon të luajë me të dyja palët e konfliktit Rusi-Ukrainë.
Nëse Shtetet e Bashkuara tani janë të gatshme të merren me Ankaranë, marrëveshja e radhës duhet të përqendrohet në bindjen e Erdoganit për të marrë anën e Perëndimit për Ukrainën.
Si senator, Biden ishte një kritik i rregullt i Turqisë, pjesërisht për shkak të elektoratit të fortë greko-amerikan në shtetin e tij të lindjes, Delaware.
Si zëvendëspresident, Biden pati përplasje me Erdoganin lidhur me demokracinë dhe të drejtat e njeriut. Por pavarësisht mospëlqimit të tyre të ndërsjellë, Erdogan ka kërkuar prej kohësh miratimin e Bidenit.
Telefonata e kësaj jave dhe takimi dypalësh në Madrid me presidentin e SHBA-së i lejuan Erdoganit të paraqitet te populli i tij si një udhëheqës i rëndësishëm në skenën botërore.
Shtëpia e Bardhë këmbëngul se nuk kishte asnjë “lëshim”. Megjithatë, zyrtarët privatisht pranojnë se koha shitjen e avionëve luftarakë F-16 në Turqi dhe vendimi i Erdoganit për të lejuar NATO-n të ecë përpara me anëtarësimin e Suedisë dhe Finlandës nuk është rastësi. Kjo tregon se pala amerikane është realiste për natyrën transaksionale të marrëdhënies.
Erdogan ka qenë gjithmonë – dhe ndoshta gjithmonë do të jetë – një aleat problematik që kërkon lëshime për të bërë gjënë e duhur.
Ndërveprimet pozitive të kësaj jave Biden-Erdogan ofrojnë mundësinë për një përmirësim të konsiderueshëm të marrëdhënieve pas viteve të neglizhencës dhe mosbesimit të ndërsjellë. Nëse të dyja palët mund të gjejnë vullnetin politik për të vazhduar, hapi tjetër do të ishte mbështetja e Turqisë në lidhje me krizën e Ukrainës.
Ka shumë mënyra se si Turqia mund të jetë më mbështetëse për Ukrainën – nëse Shtetet e Bashkuara dhe Perëndimi mund ta bindin Erdoganin se kjo është në interesin e tij.
Turqia ka refuzuar t’i bashkohet sanksioneve ndaj Rusisë. Kjo duhet të ndryshojë. Një firmë turke e lidhur me familjen e Erdoganit po i jep Ukrainës drone të avancuar, por për muaj të tërë, Ukraina ka kërkuar më shumë armë turke për të përfshirë gjëra të tilla si sistemet anti-raketë, raketat dhe aftësitë e luftës elektronike.
Turqia mund të ketë ndikimin më të madh në heqjen e bllokadës detare ruse të Odesës. Duke penguar eksportet e drithërave, rusët po dëmtojnë ekonominë e Ukrainës dhe po nxisin një krizë globale ushqimore.
“Mbështetja e dukshme e administratës Biden për F-16 të rinj për Turqinë mund të jetë vetëm fillimi i një strategjie për të sjellë Ankaranë në vete dhe për të nxitur qeverinë turke të heqë dorë nga diplomacia me Rusinë”, më tha Steven Cook, një anëtar i lartë në Këshillin për Marrëdhëniet me Jashtë.
Erdogan njoftoi javën e kaluar se qeveria e tij do të fillojë bisedimet me Moskën për hapjen e “korridoreve” për eksportet e drithërave, por kjo ka të ngjarë të jetë vetëm një taktikë ruse. Turqia do të duhet të vendosë nëse do t’i bashkohet partnerëve të Ukrainës për të lehtësuar eksportet pa lejen e Rusisë.
“Hapja e këtyre porteve mund të kërkojë një ndikim më të drejtpërdrejtë të Shtetet e Bashkuara dhe NATO-n,” tha Cook. “Turqia do të ishte e rëndësishme në këtë përpjekje si një fuqi e Detit të Zi dhe si vend që kontrollon ngushticën e Bosforit”.
Për të qenë të sigurt, pritshmëritë që Erdogan do të shkëputet plotësisht nga miku i tij, presidenti rus Vladimir Putin, duhet të jenë të ulëta.
Udhëheqësi turk, i cili përballet me trazira politike në shtëpi përpara zgjedhjeve të vitit të ardhshëm, ka gjithashtu një nxitje për të vazhduar mobilizimin e ndjekësve të tij nacionalistë duke demonizuar Shtetet e Bashkuara përmes mediave të tij të kontrolluara nga shteti.
Por këshilltari i sigurimit kombëtar të Bidenit, Jake Sullivan, ka argumentuar prej kohësh për një qasje më transaksionale në marrëdhëniet dypalëshe SHBA-Turqi. Sullivan e parashtroi këtë argument në një koment të vitit 2018 që ai shkroi bashkë me Eric Edelman, një ish-ambasador i SHBA-së në Turqi.
“Nuk do të ketë kurrë një afrim të plotë me Turqinë”, më tha Edelman. “Ajo që do të kemi është një seri marrëveshjesh një herë. Dhe kjo nuk është domosdoshmërisht e keqe.”
Ka arsye të mira për të menduar se Turqia nuk duhet ta shohë më Rusinë si një furnizues të besueshëm të armëve. Lufta në Ukrainë po ndihmon në shtytjen e inflacionit në Turqi në nivele të paprecedentë, duke shkatërruar ekonominë e saj tashmë të lëkundur. Turqia gjithashtu është përballur me forcat ruse në disa vende, duke përfshirë Sirinë, Libinë dhe Nagorno-Karabakun.
Sigurisht, Shtetet e Bashkuara mund të presin për të parë nëse Erdogan rrëzohet nga pushteti.
Por nuk ka asnjë garanci se cilado qeveri që vjen më pas do të ishte një partner më i mirë i sigurisë në Ukrainë. Erdogan është aleati problematik që ne njohim – dhe për momentin, ai duket të jetë në gjendje të bëjë marrëveshje.
Administrata e Bidenit do të bënte më mirë të punonte seriozisht për përmirësimin e marrëdhënieve me Turqinë, në vend që të shpenzonte kohën dhe energjinë e kufizuar diplomatike duke u fokusuar te partnerët që kanë më pak aftësi ose vullnet për të ndihmuar, si Arabia Saudite.
Sjellja e Ankarasë në bord mund të jetë çelësi për të ndihmuar Ukrainën të zhdukë ngërçin dhe të fitojë luftën.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Koncia.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
