Vizita e kryetares së Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA-së, Nancy Pelosi në Tajvan, ka nxitur një përgjigje të parashikueshme të fortë nga Kina.
Avionët luftarakë kinezë janë vendosur pranë ngushticës s% Tajvanit. Ministria e Jashtme kineze ka paralajmëruar për ‘pasoja të rënda’ si rezultat i vizitës së Pelosit në ishull. Presidenti kinez Xi Jinping i ka thënë presidentit amerikan Joe Biden se “ata që luajnë me zjarrin do të vdesin prej tij”. Dhe tani, Kina ka njoftuar një stërvitje të madhe ushtarake që fillon nesër (menjëherë pasi Pelosi të largohet nga Tajvani).
Rreziku i konfrontimit ushtarak duket i madh.
Por Pelosi nuk është përgjegjëse për tensionet e sotme mbi ishullin. Edhe nëse ajo do të kishte vendosur të mos e vizitonte Taipein në turneun e saj në Azi, armiqësia e Kinës ndaj Tajvanit do të kishte vazhduar të intensifikohej, ndoshta duke shkaktuar një tjetër krizë të ngushticës së Tajvanit në të ardhmen e afërt.
Kjo nuk është për shkak se Xi është i përkushtuar për të ribashkuar Tajvanin gjatë sundimit të tij. Megjithëse ribashkimi është me të vërtetë një nga objektivat e tij afatgjatë (do të ishte një arritje kurorëzuese si për të ashtu edhe për Partinë Komuniste Kineze më gjerësisht), çdo përpjekje për ta arritur atë me forcë do të ishte jashtëzakonisht e kushtueshme.
Madje mund të sjellë rreziqe ekzistenciale për regjimin PKK, mbijetesa e të cilëS do të rrezikohej.
Që një pushtim kinez i Tajvanit të ketë një shans të mirë për të pasur sukses, Kinës do t’i duhet së pari të izolojë ekonominë e saj nga sanksionet perëndimore dhe të fitojë aftësi ushtarake që mund të pengojnë një ndërhyrje amerikane.
Secili prej këtyre proceseve do të zgjaste të paktën një dekadë.
Autoritetet kineze po u sinjalizojnë udhëheqësve tajvanezë dhe mbështetësve të tyre në Perëndim se marrëdhëniet e tyre me njëri-tjetrin dhe me Kinën janë në një trajektore të papranueshme.
Pasoja është se nëse nuk ndryshojnë drejtim, Kina nuk do të ketë zgjidhje tjetër veçse të përshkallëzohet.
Deri relativisht kohët e fundit, udhëheqësit e Kinës e shihnin situatën në ngushticën e Tajvanit si të pakënaqshme, por të tolerueshme.
Por në janar 2016, Partia Demokratike Progresive pro-pavarësisë u kthye në pushtet në Tajvan, duke përmbysur planet e Kinës. Ndërsa KMT pretendon se Tajvani dhe Kina kanë interpretime të ndryshme të Konsensusit të 1992- marrëveshjes që partia arriti me autoritetet kineze kontinentale 30 vjet më parë duke pohuar ekzistencën e “një Kinës” – DPP e refuzon atë krejtësisht.
Megjithëse është e vështirë të përcaktohet saktësisht se kur status quo-ja e re u bë e patolerueshme për Kinën, një pikë kthese kryesore ndoshta erdhi në janar 2020, kur presidenti tajvanez Tsai Ing-wen i DPP fitoi një mandat të dytë dhe kur partia e saj mposhti KMT-në në zgjedhje.
Ndërsa DPP forcoi dominimin e saj politik, ëndrra e Kinës për të arritur ribashkimin paqësor u bë edhe më e largët.
Gjithashtu nuk ndihmoi aspak fakti që Shtetet e Bashkuara e ndryshuan gradualisht politikën e tyre në Tajvan. Nën administratën e Donald Trump, SHBA hoqi kufizimet në kontaktet midis zyrtarëve amerikanë dhe homologëve të tyre tajvanezë, ndryshoi në mënyrë delikate formulimin e politikës së saj “një Kinë” duke vënë më shumë theksin në angazhimet amerikane ndaj Tajvanit dhe dërgoi sisteme të avancuara të armëve në ishull. Sfida të tilla ndaj Kinës kanë vazhduar edhe nën drejtimin e Biden.
Vitin e kaluar, marinsat amerikanë u trajnuan me ushtrinë e Tajvanit. Dhe në maj, Biden sinjalizoi se SHBA do të ndërhynte ushtarakisht nëse Kina sulmonte Tajvanin (megjithëse Shtëpia e Bardhë e tërhoqi shpejt deklaratën e tij).
Lufta e Ukrainës gjithashtu duket se ka rritur tensionin midis liderëve perëndimorë dhe idenë se Tajvani është në rrezik të madh dhe të menjëhershëm. Ata duket se besojnë se vetëm mbështetja e fuqishm, duke përfshirë vizitat e nivelit të lartë dhe ndihmën ushtarake, mund të shmangë një sulm kinez.
Ajo që ata nuk arrijnë të kuptojnë është se, e parë nga Pekini, mbështetja e tyre për Tajvanin duket më shumë si një përpjekje për të poshtëruar Kinën sesa çdo gjë tjetër. Pra është më shumë provokim sesa parandalues.
Kina tani ka frikë se nëse udhëheqësit e DPP dhe mbështetësit e tyre perëndimorë nuk paguajnë një çmim për fyerjet e tyre, ajo do të humbasë kontrollin e saj mbi situatën. Kjo jo vetëm që do të rrezikonte mundësinë e Xi për të arritur qëllimin e tij afatgjatë për ribashkim, por gjithashtu mund të dobësojnë pozitën e tij si brenda ashtu edhe jashtë Kinës.
Kina ndoshta nuk po planifikon të nisë një sulm të menjëhershëm dhe të qëllimshëm ndaj Tajvanit.
Por mund të vendosë të përfshijë SHBA-në. Është e pamundur të parashikohet forma apo koha e saktë e një konfrontimi të tillë. Por është e sigurt të supozohet se do të ishte jashtëzakonisht e rrezikshme.
Ashtu si kriza e raketave Kubane e vitit 1962, një krizë e re e Ngushticës së Tajvanit mund të përfundojë duke stabilizuar status quo-në – edhe pse pas disa ditësh të vështira.
Dhe ky mund të jetë plani i Kinës. Por një lojë e tillë mund të shkojë edhe tmerrësisht keq.
Nuk duhet të harrojmë se fakti që lufta bërthamore nuk shpërtheu në 1962 ishte kryesisht një çështje fati.
Minxin Pei, profesor i qeverisjes në Kolegjin Claremont McKenna, është një anëtar i fondiT gjerman Marshall të Shteteve të Bashkuara.
Burimi: Project Syndicate
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Në Kinë më shumë se kurrë vjen “erë lufte”…
Kronologjia e tensioneve mes Kinës dhe Tajvanit
