Bashkimi Evropian po përgatitet për një skenar të rastit më të keq këtë dimër, duke akuzuar Rusinë për armatim potencial të energjisë.
Me 12 vende të BE-së që i nënshtrohen ndërprerjeve të pjesshme ose të plota të gazit rus, ekziston shqetësimi midis qeverive se Kremlini mund të hakmerret më tej në përgjigje të sanksioneve duke ndërprerë plotësisht furnizimin.
BE-ja prezantoi këtë javë një plan të ri për të reduktuar gradualisht kërkesën për gaz për të shmangur mungesat ose ndërprerjet këtë dimër.
Synimi është ulja e konsumit me 15% nga gushti deri në mars.
Por a ka ndonjë përjashtim?
Tre vende do të përjashtohen tërësisht nga sistemi i alarmit të Bashkimit: Irlanda, Malta dhe Qipro. Ato janë shkëputur fizikisht nga BE-ja.
Estonia, Letonia dhe Lituania gjithashtu siguruan një përjashtim sepse, për shkak të trashëgimisë së tyre sovjetike, ato janë ende të lidhura me rrjetin elektrik të Rusisë dhe mund të lihen në errësirë në një moment apo në një tjetër.
Përjashtimi do të hyjë në fuqi vetëm nëse Rusia hakmerret.
Përveç këtyre dy klauzolave të përjashtimit, marrëveshja përfundimtare përfshin një listë përjashtimesh për të ulur pjesërisht objektivin prej 15%.
Një derogim do të zbatohet për vendet që nuk janë shumë dobët me shtetet e tjera anëtare dhe demonstrojnë se eksportojnë gaz natyror të lëngshëm (LNG) në “maksimum” të kapacitetit të tyre.
Spanja dhe Portugalia, të cilët kanë debatuar prej kohësh për peizazhin unik energjetik të gadishullit Iberik, nxitën për këtë ndryshim dhe do të jenë ndër përfituesit e parë.
Një tjetër derogim do të zbatohet për vendet që tejkalojnë objektivin e ruajtjes së gazit në mbarë BE-në, i cili u vendos së fundmi në 80% deri më 1 nëntor. Ky shihet si një “shpërblim” për ata që përpiqen të rezervojnë sa më shumë gaz përpara sezonit të dimrit.
Të dhënat e fundit të ruajtjes tregojnë se Danimarka, Polonia, Suedia dhe Portugalia janë tashmë mbi nivelin e 80%, me Republikën Çeke, Francën, Spanjën, Belgjikën dhe Italinë që po afrohen.
Në parim, çdo shtet anëtar mund të përfitojë nga kjo dispozitë, por zyrtarët e BE thonë se ndikimi i saj do të jetë i kufizuar sepse vetëm disa sektorë industrialë, si plehrat, përdorin gazin si lëndë ushqyese.
Shtetet anëtare që kanë rritur konsumin e tyre të gazit me 8% në vitin e fundit do të përjashtohen gjithashtu pjesërisht sepse objektivi i reduktimit prej 15% bazohet në konsumin mesatar të pesë viteve të fundit.
Ekspertët e institutit “Bruegel” vlerësojnë se në këtë kategori do të jenë Bullgaria, Greqia, Polonia dhe Sllovakia.
A nuk do ta bëjnë planin të padobishëm kaq shumë përjashtime?
Lista e gjatë e përjashtimeve dhe derogimeve hedh hije dyshimi mbi efektivitetin e sistemit të alarmit të Unionit.
Një zyrtar i lartë i BE-së, duke folur në kushte anonimiteti, pranoi se dispozitat speciale nënkuptojnë se kursimet përfundimtare do të jenë diku midis 45 bcm (skenari i dimrit të ftohtë) dhe 30 bcm (dimër normal), por pa arritur plotësisht shifrën më të lartë.
Megjithatë, vetëm një përjashtim – ai për vendet ishullore – është automatik.
Shmangiet e tjera duhet të shqyrtohen rast pas rasti nga Komisioni, i cili më pas do të nxjerrë një opinion me komente.
Mbetet për t’u parë se çfarë lloj veprimi do të ndërmarrë Brukseli nëse një shtet anëtar zbaton një derogim që nuk justifikohet ose nëse thjesht refuzon të ndjekë objektivin e detyrueshëm prej 15%.
Hungaria ishte i vetmi vend që votoi kundër planit, duke e quajtur atë “të pajustifikueshëm, të panevojshëm dhe të pazbatueshëm”. Budapesti kishte shpallur më parë një gjendje të jashtëzakonshme, duke kufizuar eksportin e furnizimeve me energji, një vendim që Brukseli paralajmëroi bie ndesh me parimin e solidaritetit dhe rregullat e tregut të vetëm.
Zyrtarët e BE-së janë të bindur se “presioni i kolegëve” midis shteteve mund të ndihmojë në zbatimin e planit të kursimeve dhe parandalimin e shkeljeve.
Burimi: Euronews
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
