Bashkimi Evropian propozoi fillimisht një kufi mbi çmimin e gazit dhe energjisë elektrike në mars, pasi çmimet e energjisë u ngritën kur tanket ruse u futën në Ukrainë.
Komisioni Evropian, krahu ekzekutiv i BE-së, tha se blloku duhet të shqyrtojë “opsionet për ndërhyrje të përkohshme në treg në afat të shkurtër për të kufizuar rritjen e çmimeve”.
Gjashtë muaj më vonë, dhe pavarësisht se kontrata e një viti më parë për energjinë elektrike gjermane arriti në 995 € (995 dollarë) për megavat orë të premten – një rritje dhjetëfish nga viti i kaluar – një kufi në mbarë BE-në ende nuk është vendosur.
Ditët e fundit, liderët e disa shteteve të BE-së kanë bërë thirrje për veprim urgjent për të zbutur çmimet e energjisë, duke përfshirë kryeministrin belg Alexander De Croo, i cili kërcënoi se do të shkonte i vetëm nëse BE-ja nuk do të ndërhynte.
Kancelari austriak Karl Nehammer tha se një zgjidhje e BE-së ishte mënyra më e mirë për të “ndaluar përfundimisht çmendurinë që po ndodh në tregjet e energjisë”.
Republika Çeke, e cila mban presidencën e rradhës 6-mujore të BE-së, thirri të hënën një takim urgjent të ministrit të energjisë të BE-së për 9 shtator për të shqyrtuar kufizimin e çmimeve dhe ndërhyrjen në treg.
Si është aktualisht çmimi i energjisë elektrike?
Ndërsa disa furnizues prodhojnë energjinë e tyre, pjesa më e madhe e çmimit që paguajnë firmat e energjisë elektrike përcaktohet nga tregjet financiare, ku prodhuesit, firmat e shërbimeve komunale dhe spekulatorët konkurrojnë në bazë të ofertës dhe kërkesës.
Prodhuesit e energjisë elektrike paguhen me të njëjtin çmim, pavarësisht se kanë shpenzime shumë të ndryshme. Termocentralet e gazit janë shumë më të shtrenjta për t’u përdorur se fermat me erë ose diellore dhe, për rrjedhojë, priren të vendosin çmimin e përgjithshëm të tregut.
Gazi gjithashtu ka një premium pasi përdoret për t’iu përgjigjur luhatjeve të kërkesës për energji elektrike. Termocentralet me gaz mund të ndizen shpejt gjatë periudhave të pikut të kërkesës. Përdorimi në rritje i energjisë së erës dhe diellit, të cilat luhaten në varësi të motit, ka rritur rolin margjinal ose kritik të gazit në kohë nevoje.
Çmimet arritën një rekord javën e kaluar pasi Rusia tha se do të ndalonte dërgesat në Gjermani përmes gazsjellësit Nord Stream 1 për tre ditë për mirëmbajtje.
Megjithatë, masa shihet gjerësisht si një lojë e pushtetit politik. Berlini mendon se Rusia mund të shkurtojë furnizimet krejtësisht si hakmarrje për sanksionet perëndimore për luftën në Ukrainë.
Kur do të ulen çmimet?
Ndërsa liderët evropianë kishin shpresuar se kriza energjetike do të ishte jetëshkurtër, disa ekspertë të industrisë tani besojnë se çmimet ka të ngjarë të qëndrojnë të larta për disa vite.
Drejtori i Përgjithshëm i gjigantit të energjisë Shell Ben van Beurden tha në një konferencë në Norvegji të hënën se çmimet e larta mund të zgjasin për “një numër dimrash” dhe foli për nevojën e mundshme për racionimin e energjisë.
Ministri i Energjisë i Belgjikës, Tinne Van der Straeten, paralajmëroi të hënën se dimrat e ardhshëm “pesë deri në 10” do të jenë “të tmerrshëm” nëse nuk bëhet asgjë për të kufizuar çmimet.”
Nathan Piper, një analist i naftës dhe gazit në Investec, tha në një intervistë për agjencinë e lajmeve PA javën e kaluar se “epoka e energjisë më të lirë ka mbaruar” pasi Evropa shkurton varësinë e saj nga energjia ruse dhe rrit kërkesën për gaz natyror të lëngshëm (LNG).
A do të funksiononte një kufi i çmimit?
Komisioni Evropian ende nuk ka thënë nëse kufiri i propozuar do të jetë mbi çmimet e konsumit, gazin rus apo të gjitha importet e gazit në BE.
Një tavan mbi çmimet e energjisë elektrike me bazë gazi të paguara nga konsumatorët është tashmë në Spanjë dhe Portugali, ndërsa Franca ka kufizuar rritjen e çmimit të energjisë elektrike.
Dy vendet iberike morën miratimin e BE-së në qershor për t’u paguar prodhuesve të energjisë së gazit diferencën midis çmimit të tregut të gazit dhe çmimit të kufizuar prej 40 € për megavat-orë (MWh), duke u rritur me 5 € për MWh në muaj pas gjashtë muajve të parë.
Megjithatë, ekonomisti gjerman Daniel Gros shkroi muajin e kaluar në një postim në blog për institutin e ekspertëve CEPS se një kufizim i çmimit të konsumit do të ishte efektivisht një subvencion i karburanteve fosile, “që është e kundërta e asaj që ne kemi nevojë për të arritur emetimet neto zero”.
Ai tha se kufizimi i gazit rus do të kishte kuptim vetëm nëse Moska nuk i ndërpret furnizimet e para.
Claudia Kemfert, një analiste e politikave energjetike në Institutin Gjerman për Kërkime Ekonomike tha të hënën se një tavan çmimi “nuk është zgjidhja”, duke paralajmëruar se mund të bëhet një subvencion i kushtueshëm afatgjatë. Ajo bëri thirrje për lehtësim të synuar për konsumatorët.
Çfarë tjetër mund të bëhej?
Komisioni Evropian njoftoi të hënën se po punonte për një reformë strukturore afatgjatë të tregut të energjisë elektrike.
“Rritja e çmimeve të energjisë elektrike tani po ekspozon kufizimet e modelit aktual të tregut tonë të energjisë elektrike,” tha presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen në një forum në Slloveni.
Zyrtarët e BE-së thuhet se po shqyrtojnë masat për të ndarë përcaktimin e çmimit të energjisë elektrike nga çmimi i gazit për të marrë parasysh çmimin shumë më të ulët të burimeve të tjera të energjisë.
Ministri gjerman i Ekonomisë Robert Habeck thuhet se ka mbështetur një kufi çmimi dhe të dielën foli gjithashtu për një reformë afatgjatë të tregjeve të energjisë në mënyrë që çmimet të mos vendosen më sipas asaj se cila formë e energjisë – gazi aktualisht – është më e shtrenjta.
Habeck, i cili është gjithashtu zëvendës kancelari i Gjermanisë, i tha Bloomberg se qeveria e Berlinit po punonte shumë për të “gjetur një model të ri tregu”.
“Ne kemi nevojë për tregje funksionale dhe në të njëjtën kohë duhet të vendosim rregullat e duhura në mënyrë që pozicionet në treg të mos abuzohen.”
Shumë vende të BE-së kanë ofruar subvencione për familjet për të kompensuar një pjesë të kostos në rritje të energjisë, ndërsa disa kanë propozuar gjithashtu taksa të papritura për firmat e energjisë.
Habeck la të kuptohet gjithashtu për mundësinë për të rikuperuar disa nga kostot shtesë, duke thënë se “fitimet e jashtëzakonshme – fitime që kompanitë nuk i kishin ëndërruar kurrë – mund të tatohen pak më shumë dhe mund t’u kthehen njerëzve”.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Deutsche Welle
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Çfarë i pret konsumatorët në Evropë
