Nga William Indoben dhe Jeremi Suri, The Hill
47 vite pasi Shtetet e Bashkuara pësuan sulmin më të përgjakshëm në Pearl Harbor, kombi amerikan doli nga një epokë e frikës së vazhdueshme të asgjësimit.
Nga Lufta e Dytë Botërore deri në Luftën e Ftohtë, fillimisht makinat luftarake japoneze dhe gjermane dhe më pas ushtria sovjetike kishin kërcënuar të shkatërronin Shtetet e Bashkuara dhe partnerët e saj më vitalë në mbarë botën.
Por më 7 dhjetor 1988, Sekretari i Përgjithshëm Sovjetik, Mikhail Gorbachev, hapi një rrugë të re drejt paqes.
Duke folur në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara, trashëgimtari i perandorisë brutale të Jozef Stalinit transformoi politikën ndërkombëtare. Ai tashmë kishte filluar duke lejuar fjalën dhe lëvizjen e lirë në territoret sovjetike që kishin vuajtur më parë shtypjen dhe tiraninë.
Gorbachev njoftoi tërheqjen e pakushtëzuar të 50,000 ushtarëve dhe 5,000 tankeve nga vendet që paraardhësit e tij kishin luftuar aq shumë për të dominuar: Gjermania Lindore, Çekosllovakia dhe Hungaria.
Në përgjithësi, Bashkimi Sovjetik eleminoi 500,000 ushtarë nga Ushtria e Kuqe e frikshme.
Ky ishte vetëm fillimi i asaj që do të bëhej një sprint për paqen pas katër dekadash garash armatimi.
Nga salla e madhe e Asamblesë së Përgjithshme, lideri sovjetik kaloi me makinë përmes një turme të ngrohtë e të zhurmshme njujorkezësh dikur cinikë, tani euforikë për të takuar Presidentin Ronald Reagan dhe Zëvendës Presidentin (dhe Presidentin e zgjedhur) George HW Bush. Me sytë tek ta, udhëheqësit aktualë dhe të ardhshëm të superfuqive armike përqafuan njëri-tjetrin si miq.
Gorbaçovi nuk kishte vepruar i vetëm; ai kishte një partner jetësor, Reganin. Presidenti amerikan tregoi se, pavarësisht mosmarrëveshjeve të tyre, ai dhe Gorbaçovi “kishin bërë një rrugë të gjatë së bashku për të hapur një rrugë drejt paqes”.
Duke filluar me takimin e tyre të parë më shumë se tre vite më parë në Gjenevë, Reagan tha se ai dhe udhëheqësi sovjetik ishin “dy burra në një dhomë së bashku që kishin aftësinë për të krijuar luftën e ardhshme botërore, ose aftësinë për të sjellë paqen në botë”, raporton abcnews.al.
Reagan tha se “ishte e qartë se ata kishin vendosur që bota të ishte në paqe”. Udhëheqësi sovjetik u përgjigj se ai e vlerësonte shumë raportin e tyre personal dhe megjithëse ata u përballën me shumë vështirësi të brendshme dhe ndërkombëtare, së bashku ata kishin filluar “lëvizjen drejt një bote më të mirë” – aspirata e pamohueshme e fjalimit të tij në Kombet e Bashkuara.
Gorbaçovi shpjegoi se vendi i tij “ishte shndërruar në një vend tjetër” – më pak tiranik dhe kërcënues për ata përreth tij. “Nuk do të kthehej kurrë më në atë që kishte qenë tre vite më parë”, pavarësisht se kush e drejtonte atë.
Ndërsa liderët e fundit të Luftës së Ftohtë i dhanë lamtumirën, të ndjekur nga mijëra shikues të habitur dhe të gëzuar, gjysëmshekulli i fundit i konfliktit bërthamor ruso-amerikan po shuhej me shpejtësi.
Udhëheqësi sovjetik dhe partneri i tij amerikan kishin bërë më shumë sesa të negocionin traktate; ata kishin rivendosur besimin midis dy shoqërive të dyshimta prej kohësh.
Gorbaçovi dhe Regani modeluan dhe promovuan atë besim, dhe ai u përhap shpejt.
Njerëzit që u rritën pas Luftës së Ftohtë nuk dinë shumë për kujtimet e asaj se si ishte të jetosh në atë sistem katër dekadash: frika nga tirania sovjetike, terrori i pandërprerë i armëve bërthamore dhe njohuria e vazhdueshme, gërryese që çdo ditë mund të jetë dita e fundit e ekzistencës njerëzore.
Kjo është arsyeja pse momenti Reagan-Gorbachev ishte kaq transformues. Amerikanët nuk besonin më se Bashkimi Sovjetik donte t’i asgjësonte. Qytetarët sovjetikë nuk shqetësoheshin më se një president i çmendur amerikan do të niste një sulm bërthamor.
Dhe shumë shpejt, qytetarët e Gjermanisë Lindore dhe gjetkë pas Perdes së Hekurt nuk kishin më frikë se Moska do t’i shtypte aspiratat e tyre për liri ndërsa rrëzuan Murin e Berlinit. Ne ishim dëshmitarë të rinj të këtij transformimi të jashtëzakonshëm. Ne të dy mbaruam shkollën e mesme në vitin 1990, njëri prej nesh në Neë York City, tjetri në Tucson, Ariz.
Pas një adoleshence të mbushur me frikë nga Lufta e Ftohtë, në vitin tonë të fundit të shkollës së mesme ndjemë paqen dhe lirinë. Këto ndryshime ishin magjepsëse dhe vazhduan në vitet tona të kolegjit pasi pamë udhëheqës të tjerë vizionarë si Lech Ëalesa , Vaclav Havel , Helmut Kohl dhe Nelson Mandela, të udhëheqin kombet e tyre dhe botën në momente të reja uniteti, paqeje dhe lirie.
Së bashku ata ndihmuan në frymëzimin e vendimeve tona për t’u bërë historianë dhe studiues të politikave. Ata na mësuan se bashkëpunimi përtej ndarjeve të thella ekzistonte, se problemet mund të zgjidhen dhe se udhëheqja është e domosdoshme.
Tani jemi të dy profesorë. Ndërsa përgatisim studentë dhe të diplomuar, ne jemi me fat që kemi shembujt e Gorbaçovit dhe Reganit për t’i treguar një brezi të ri atë që mund të realizohet, madje edhe në periudhat më sfiduese.
Por sot shumë udhëheqës duket se synojnë të nxisin konfliktin, në vend që ta parandalojnë atë. Shumë qytetarë kanë humbur shpresën në një vorbull dehëse të mediave sociale. Shumë studiues kanë braktisur çdo besim në fuqinë e liderëve për të kapërcyer sfidat strukturore dhe për të zgjidhur problemet e mëdha.
Ky pesimizëm ka një arsye, por është vetëshkatërrues.
Ajo i bën jehonë pikave të ulëta të 47 viteve të konfliktit pas sulmit në Pearl Harbor. Ajo neglizhon mënyrën se si individët me guxim, përkushtim dhe integritet të jashtëzakonshëm vepruan kundër valës dhe bashkuan palët ndërluftuese për përfitime të ndërsjella.
Ajo harron sesi liderët e lanë mënjanë armiqësinë dhe zgjodhën paqen. Ne kemi nevojë për liderë që janë të gatshëm të bëjnë të njëjtën gjë sot. Ne mund të përpiqemi t’i inkurajojmë ata, por nxitja për të braktisur urrejtjen dhe për të inkurajuar shpresën duhet të vijë fillimisht nga njerëzit në pushtet.
Nuk ka asnjë zëvendësim për liderët që punojnë për të çliruar atë që Abraham Lincoln i quajti “engjëjt më të mirë të natyrës sonë “.
Kjo ishte madhështia e vërtetë e Gorbaçovit që ne dëshmuam, pavarësisht nga të metat e tij të shumta. Kjo është madhështia që duhet të gjejë një brez i ri qytetarësh të përgjegjshëm për të ndërtuar sërish paqen dhe partneritetin.
William Inboden është profesor i asociuar në Shkollën LBJ të Marrëdhënieve Publike, drejtor ekzekutiv i Qendrës Clements për Sigurinë Kombëtare dhe një studiues i dalluar në Qendrën Robert S. Strauss për Sigurinë Ndërkombëtare dhe Ligjin, të gjitha në Universitetin e Teksasit në Austin.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
