Tensionet u ngritën midis serbëve etnikë dhe qeverisë së udhëhequr nga shqiptarët në Kosovë, Evropën Juglindore, lidhur me një mosmarrëveshje për targat e makinave në Kosovën veriore. Ekzistonte frika se dhuna midis serbëve etnikë dhe shqiptarëve etnikë mund të ndizet përsëri, 23 vjet pas luftës në Kosovë. Megjithatë, më 23 nëntor, të dy palët arritën një marrëveshje për të zbutur grindjen.
Ku është Kosova dhe kush jeton atje?
Kosova është një vend i vogël, pa dalje në det në Ballkan, në kufi me Shqipërinë, Maqedoninë e Veriut, Malin e Zi dhe Serbinë. Por nga 1.8 milionë njerëz që jetojnë në Kosovë, 92% janë shqiptarë dhe vetëm 6% serbë. Pjesa tjetër janë boshnjakë, goranë, turq dhe romë.
Si e fitoi Kosova pavarësinë?
Pas shpërbërjes së Jugosllavisë në vitet 1990, Kosova, një krahinë e ish-vendit, kërkoi autonominë dhe pavarësinë e saj. Serbia u përgjigj me një goditje brutale kundër shqiptarëve etnikë që kërkonin pavarësinë. Kjo përfundoi në vitin 1999, me një fushatë bombardimi të NATO-s kundër Serbisë, midis marsit dhe qershorit. Forcat serbe u tërhoqën nga Kosova, por për shumë shqiptarë dhe serbë të Kosovës, konflikti nuk është zgjidhur kurrë.
Forca e Kosovës (KFor) e udhëhequr nga NATO është ende e bazuar në Kosovë, me një forcë aktuale prej 3,770 anëtarësh. Në vitin 2008, Kosova shpalli pavarësinë.
Gjithsej 99 nga 193 vende të Kombeve të Bashkuara e njohin tani pavarësinë e Kosovës, duke përfshirë SHBA-në, Britaninë e Madhe dhe 22 nga 27 vende të BE-së. Por Rusia dhe Kina, të cilat nuk e bëjnë këtë, e kanë bllokuar anëtarësimin e Kosovës në OKB. Dhe presidenti serb Aleksandër Vuçiç është zotuar se Serbia kurrë nuk do ta njohë Kosovën si një vend të pavarur.
As Kosova dhe as Serbia nuk janë në BE – por:
Serbia është një vend kandidat për në BE që nga viti 2012
Kosova ka treguar se dëshiron të aplikojë deri në fund të vitit 2022
Pse janë ndezur telashet tani?
Marrëdhëniet ndërmjet qeverisë së dominuar nga shqiptarët dhe pakicës serbe kanë qenë të tensionuara prej vitesh. Në vitin 2022, tensionet çuan në mosbindje civile. Qeveria e Kosovës donte t’i detyronte ata në zonat me shumicë etnike serbe të ndërronin targat e tyre të makinave të lëshuara nga Serbia me ato të Kosovës. Rreth 50,000 njerëz në këto zona refuzuan të përdorin targat e Kosovës sepse nuk e njohin pavarësinë e Kosovës.
Në verë, serbët etnikë në rajonin verior të Kosovës, i cili kufizohet me Serbinë, barrikaduan rrugët dhe qëlluan me armë në shenjë proteste. Qeveria e Kosovës shtyu zbatimin e rregullave të reja. BE ndërmjetësoi një marrëveshje midis dy palëve, duke ulur tensionin. Sipas marrëveshjes, Kosova do të heqë dorë nga plani i saj për të gjobitur mbajtësit e targave të lëshuara nga Serbia dhe Serbia do të ndalojë lëshimin e regjistrimeve me inicialet e qyteteve në Kosovë.
A ishte e përfshirë Rusia?
Në gusht, qeveria e Kosovës tha se Serbia po nxiste tensione etnike dhe pretendoi se Rusia po e mbështeste atë. Serbia dhe Rusia janë aleatë tradicionalë. Pas pushtimit rus të Ukrainës, Serbia refuzoi t’i bashkohej regjimit të sanksioneve të vendeve të tjera evropiane. Në maj, Vuçiç nënshkroi atë që ai tha se ishte një marrëveshje e favorshme gazi me presidentin rus Vladimir Putin. Zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme ruse Maria Zakharova fajësoi për tensionin në Kosovë autoritetet kosovare që vendosin “rregulla të pabaza diskriminuese”.
Një deputet nga partia e Vuçiçit tha se Serbia së shpejti do të detyrohet të fillojë “denazifikimin e Ballkanit”, duke përdorur të njëjtën gjuhë që Presidenti Putin përdori për të justifikuar pushtimin e tij në Ukrainë. Më vonë ai kërkoi falje për fjalët e tij.
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, tha se Putin mund ta përdorë Kosovën për të zgjeruar konfliktin aktual në Ukrainë dhe për të destabilizuar më tej Evropën.
