BE votoi në 15 dhjetor për t’i dhënë Bosnjë-Hercegovinës statusin e kandidatit, duke i hapur rrugën asaj për të fituar anëtarësimin në Bashkimin Evropian. Ndërsa boshnjakët kanë vajtuar prej kohësh faktin që një vend si Rumania u pranua kaq lehtë në klubin “ekskluziv”, ndërsa Bosnja ishte mënjanuar për një kohë të pacaktuar, Brukseli arsyetoi se ishte pothuajse e pamundur të pranohej një vend i ndarë në Subjekte etno-nacionaliste me një qeveri jofunksionale me tre koka, e cila në rastin më të mirë është e paralizuar kur bëhet fjalë për vendimmarrje. Prej kohësh ishte një shaka lokale se i vetmi ndryshim legjislativ për të cilin lidershipi trepalësh kishte rënë dakord që nga Dejtoni ishte heqja e dënimit me vdekje. Me një entitet serb të Bosnjës të drejtuar si një mikro-perandori nga kukulla ruse Milorad Dodik, dhe një entitet Federatash me prirje perëndimore, Brukseli gjithmonë ka ndjerë se do të sillte një vend, sovraniteti i të cilit ishte në pikëpyetje.
Lufta e Rusisë kundër Ukrainës dhe lufta e saj energjetike me Evropën në përgjithësi i ndryshon gjërat. Tani është një domosdoshmëri gjeopolitike për të sjellë Ballkanin në vathë. Në vend që të ndëshkojë Bosnjën për ndarjet e saj, Brukseli tani është i prirur të përqafojë vendin përpara se Rusia dhe Kina të fillojnë t’i përdorin këto shtete të cenueshme si marioneta në lojëra më të gjera gjeopolitike. Një “përdorim” për Rusinë është aftësia për të krijuar destabilitet, qoftë midis ish-rivalëve të kohës së luftës, Bosnjës dhe Serbisë, ose midis Serbisë dhe Kosovës – ose të dyja. Serbia fqinje është një aleat rus dhe ndërsa të gjithë kanë pritur që Putini të përfitojë nga kjo për të destabilizuar rajonin dhe për të mbjellë frikën e një përsëritjeje të luftërave të viteve 1992-1995, ai nuk e ka bërë një lëvizje të tillë dhe gjithçka është e qetë, tani për tani. Por Putini padyshim po mbjell përçarje dhe po punon në mënyrë delikate për të ndezur flakët e një nacionalizmi ortodoks ku mundet. Edhe nëse nuk është bërë asnjë lëvizje vendimtare, kërcënimi duket i madh dhe do të ketë një gjurmë të Rusisë në trazirat aktuale në Kosovë. Strategjia e Moskës është të nxisë trazira nga prapaskenat. Shanset janë që Bosnja nuk e sheh Brukselin si një forcë mbrojtëse.
Kroacia fqinje nuk e ka domosdoshmërisht të lehtë një udhëtim në BE. Kreu i Bankës Qendrore Kroate është në panik tani sepse vendi është i detyruar të fillojë të përdorë euron më 1 janar dhe do të jetë kaos – kaos i llojit që mund të falimentojë një komb. Pastaj është kriza energjetike dhe një Bashkimi Evropian që dështoi në mënyrë të mjerueshme për të mbrojtur veten kundër shantazheve ruse, duke përqafuar plotësisht paratë ruse. Nuk kanë mbetur shumë arsye për t’u anëtarësuar në BE tani përveç nga një perspektivë gjeopolitike, dhe ne kemi NATO-n për këtë. Evropa po i zgjat dorën tani Bosnjës, por është tepër vonë. Rusia tashmë zotëron industrinë e naftës të entitetit serb të Bosnjës (Republika Srpska), nëpërmjet Serbisë, dhe Dodik po mburret për një projekt të përkëdhelur për të ndërtuar një tubacion për të importuar gazin rus. Bosnja mund të jetë lutur në fillim, por ato kohë kanë kaluar. Tani, Evropa do të lypë Ballkanin si një mburojë kundër Rusisë. Edhe pse është vonë, nëse Europa fiton plotësisht ndaj Serbisë, me shumë gjasa do të fitojë edhe Bosnjën.
Gazi natyror luan një rol të madh në të gjitha këto. Presidenti pro-rus i Serbisë, Aleksandër Vuçiç, ka refuzuar t’u përmbahet sanksioneve të BE-së, sepse vendi ka nevojë për gazin rus. Megjithatë, një marrëveshje e re gazi me Azerbajxhanin e bën këtë argument më pak të fuqishëm. Interkoneksioni që do ta bëjë këtë, midis Bullgarisë dhe Serbisë, do të nisë në vitin 2023. Bosnja do të donte të merrte gjithashtu gazin azerbajxhanas, gjë që mund të jetë e mundur përmes gazsjellësit të propozuar Jon-Adriatik. Por tani për tani, Bosnja po mbështetet në gazin rus nëpërmjet gazsjellësit TurkStream. Në qershor, ajo zgjati kontratat e saj me Gazprom deri në fund të këtij viti, por në tetor, Gazprom rriti çmimet me 9.7% për Federatën Boshnjake dhe me 5.6% për Republikën Srpska.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga OilPrice.com
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Europa nën mëshirën e Putinit dhe me sytë nga qielli
