Në vitin 2022, diçka e mirë doli nga diçka e keqe.
Pushtimi rus i Ukrainës nxori në pah një shfaqje të jashtëzakonshme të unitetit dhe vendosmërisë nga bota demokratike.
SHBA, BE, Britania e Madhe, Japonia, Koreja e Jugut, Kanadaja dhe Australia vendosën sanksione të paprecedentë ekonomike ndaj Rusisë. Ukrainës iu dha miliarda dollarë mbështetje ushtarake dhe ekonomike.
Në Evropë, Gjermania premtoi të bënte ndryshime historike në politikat e saj të mbrojtjes dhe energjisë. Finlanda dhe Suedia aplikuan për anëtarësim në NATO.
Armiqësia e Kinës ndaj Tajvanit dhe njoftimi i saj për një partneritet “pa kufij” me Rusinë shkaktoi gjithashtu një reagim në Indo-Paqësor.
Japonia njoftoi një rritje të madhe në shpenzimet ushtarake. Filipinet forcuan lidhjet me Amerikën. Kombet Quad – India, Japonia, Australia dhe SHBA – mbajtën një samit.
Demokracitë në Evropë dhe Azi gjithashtu filluan të punojnë më ngushtë së bashku. Për herë të parë, Japonia, Koreja e Jugut dhe Australia morën pjesë në një samit të NATO-s.
Këtë vit, do të jetë shumë më e vështirë të ruhet uniteti i demokracive.
Udhëheqja aktive dhe e angazhuar e SHBA-së ka qenë vendimtare për përgjigjen e botës demokratike ndaj partneritetit Rusi-Kinë. Por tensione serioze po shfaqen midis Uashingtonit dhe aleatëve të tij.
Në Evropë, çështjet kryesore janë strategjike dhe ekonomike.
Aleanca perëndimore është haptazi e ndarë në lidhje me ndihmën e ardhshme ushtarake për Ukrainën.
Këto divizione u shfaqën plotësisht në një takim aleat në Ramstein të premten, kur Gjermania i rezistoi presionit intensiv për të lejuar transferimin e tankeve Leopard në Ukrainë.
Ndërsa titujt pas takimit të Ramstein u fokusuan në izolimin e Gjermanisë, ndarjet brenda aleancës perëndimore janë më komplekse se kaq.
Ekziston një krah i armatosur që përfshin Poloninë, vendet nordike, shtetet baltike dhe Britaninë e Madhe, dhe po bën presion për transferimin e shpejtë të armatimeve më të avancuara, duke përfshirë tanke, në Ukrainë.
SHBA është diku në mes mes skifterëve dhe gjermanëve ultra të kujdesshëm.
Skifteritë shqetësohen se administrata e Biden-it e ka lejuar veten të trembet nga kërcënimi i luftës bërthamore dhe kështu ka qenë shumë i ndrojtur për dërgimin e armatimit të avancuar, siç janë raketat me rreze më të gjatë.
Por kritikat janë të heshtura sepse SHBA-ja është deri tani donatori më i madh i ndihmës ushtarake dhe financiare për Ukrainën.
Këto ndarje janë të menaxhueshme për momentin. Por, nëse lufta kthehet kundër Ukrainës këtë pranverë, akuzat mund të bëhen të neveritshme.
Tensionet midis SHBA dhe Evropës kanë gjithashtu një dimension ekonomik – me shumë në BE që akuzojnë Uashingtonin për proteksionizëm, duke ofruar subvencione të mëdha për industritë e gjelbra dhe automjetet elektrike brenda SHBA-së.
Përgjigja e përbashkët e SHBA-së – që Evropa thjesht duhet të sigurojë subvencionet e veta për teknologjinë e gjelbër – mund të jetë joreale.
Lënia e shteteve të subvencionojnë industritë e tyre mund të hidhte në erë tregun e vetëm të BE-së, ndërsa një regjim i unifikuar i subvencioneve të BE-së do të ngjallte menjëherë argumente se si u mblodhën paratë dhe ku u shpenzuan.
Pas kësaj fshihet një frikë në rritje se SHBA po ecën përpara Evropës ekonomikisht – dhe se lufta në Ukrainë po e përshpejton këtë proces.
Industrialistët evropianë theksojnë avantazhet kryesore që gëzojnë SHBA: energjia e lirë, tokë e bollshme, lidershipi teknologjik dhe monedha rezervë botërore.
Pastaj është Kina. Gjuha konfrontuese dhe qëndrimet ndaj Pekinit janë tashmë rutinë në politikën amerikane.
Shumica e qeverive evropiane dhe aziatike janë ende të mbrojtura. Kina është tani defekti më i madh i mundshëm në marrëdhëniet midis Amerikës dhe aleatëve të saj aziatikë. Japonia, Australia, Koreja e Jugut dhe Filipinet janë aleatë të traktatit të SHBA-së dhe bien dakord për nevojën për të rritur parandalimin ushtarak të Kinës.
Por të gjithëve iu intereson se sa larg mund të shkojë Amerika me shkëputjen ekonomike.
E vura re këtë ndarje gjatë një sesioni mbi Japoninë në Forumin Ekonomik Botëror javën e kaluar. Një pjesëmarrës amerikan, Stephen Pagliuca, bashkëkryetari në largim i Bain Capital, argumentoi se demokracitë e botës do të tregtojnë gjithnjë e më shumë mes tyre – dhe përmendi luftën e Ukrainës si një paralajmërim për t’u bërë shumë të varura ekonomikisht nga një autokraci. Tak Niinami, shefi ekzekutiv i grupit të pijeve me bazë në Tokio, Suntory Holdings, ishte i kujdesshëm ndaj këtij argumenti – dhe mirëpriti faktin që tregtia e Japonisë me Kinën po rritej.
Singaporianët – partnerët kryesorë të SHBA-së si në tregti ashtu edhe në siguri – janë të alarmuar për kufizimet e Amerikës për eksportet e teknologjisë në Kinë. Ata shqetësohen se do të çojnë në një rritje të mëtejshme të rrezikshme të tensioneve SHBA-Kinë. Ekzistojnë gjithashtu shqetësime se përpjekjet e SHBA-së për të ” për zinxhirët e furnizimit “mik-breg” do ta bëjnë industrinë më pak efikase dhe do të nxisin inflacionin.
Të gjitha këto tensione mund të sjellin telashe për përpjekjet për të mbajtur të bashkuara demokracitë në Evropë, Azi dhe Amerikë gjatë vitit të ardhshëm.
Por ndërkohë që ndarjet brenda “perëndimit global” janë të dallueshme, ato mund të reduktohen nga ndryshime inteligjente të politikave.
Politikëbërësit amerikanë janë gjithnjë e më të vetëdijshëm për ankthin evropian në lidhje me Aktin e Reduktimit të Inflacionit – dhe mund të përpiqen të ndryshojnë ligjin.
Një politikë e përcaktuar më ngushtë e SHBA-së për eksportet e teknologjisë në Kinë do të siguronte gjithashtu aleatët.
Mbi të gjitha, aleatët e NATO-s duhet të bien dakord për një qëndrim të përbashkët për furnizimet me armë në Ukrainë – dhe ta bëjnë këtë shpejt, përpara se luftimet të intensifikohen këtë pranverë.
Uniteti midis aleatëve demokratikë që u arrit në vitin 2022 ishte një gjë e çmuar. Nuk duhet të hidhet poshtë në vitin 2023.
Burimi: Financial Times
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Diplomacia e butë”, ilaçi i kësaj bote të sëmurë
