Edhe një herë, vëzhguesit e politikës braziliane po përjetojnë një ndjesi dejà vu. Që nga zgjedhja e Jair Bolsonaro dy vite pas zgjedhjes së Donald Trump, brazilianët kanë jetuar në një lloj multiversi politik amerikan me një vonesë dyvjeçare.
I pari ishte kandidati që theu çdo rregull në politikë. Më pas, brazilianët dëshmuan gjithçka nga sulmet e Kinës deri te keqtrajtimi i mediave që amerikanët kishin qenë dëshmitarë dy vite më parë. Kur erdhi koha për rizgjedhje, brazilianët dëgjuan gjithçka që amerikanët kishin dëgjuar dy vjet më parë, se çdo rezultat tjetër përveç rizgjedhjes do të ishte gabim dhe si rrjedhim i papranueshëm, raporton abcnews.al.
Dhe tani, saktësisht dy vjet e dy ditë më vonë, një turmë mbështetësish të Bolsonaros sulmuan jo vetëm Kongresin brazilian, por edhe Gjykatën e Lartë dhe Pallatin Presidencial Brazilian, ekuivalenti i Shtëpisë së Bardhë të SHBA-së.
Të veshur me të gjelbër dhe të verdhë, ngjyrat e flamurit brazilian, rebelët duket se kanë lënë pas shumë më tepër shkatërrim sesa protestuesit me shtiza dhe me kapele vitit 2020 në SHBA. Niveli dhe shtrirja e shkatërrimit është kështu një ndryshim midis sulmit të Kapitolit të 6 janarit të SHBA dhe Brazilit, por është larg nga të qenit më i rëndësishmi.
Dallimi kryesor këtu është fakti se Bolsonaro, ndryshe nga Trump më 6 janar, nuk është më president. Në fakt, ai nuk është as në Brazil, pasi kishte fluturuar në Orlando një ditë para inaugurimit të kundërshtarit të tij, Lula da Silva.
Ndërsa mbështetësit e Trump në vitin 2020 pushtuan Kapitolin gjatë një sesioni të përbashkët për të ndaluar Kongresin nga zyrtarizimi i fitores së Joe Biden si president, pushtimi nga mbështetësit e Bolsonaro ndodhi të dielën kur ndërtesat në kryeqytetin e Brazilit ishin kryesisht bosh.
Në të vërtetë, ndryshe nga Trump, i cili dyfishoi retorikën e tij për mohimin e zgjedhjeve pasi u bë e qartë se ai humbi zgjedhjet e 2020 nga Joe Biden, Bolsonaro qëndroi kryesisht i heshtur pasi u shpall humbës i zgjedhjeve të 2022 dhe ndoshta i frikësuar nga pasojat ligjore u shmang duke folur hapur për mashtrime zgjedhore.
Kështu, lind pyetja pse turma pushtoi Kongresin Brazilian tani.
Qëllimi i tyre duket se ka qenë krijimi i kaosit të mjaftueshëm për të nxitur ushtrinë braziliane të ndërhyjë dhe që Bolsonaro të jetë president. Në të vërtetë, është në rolin e ushtrisë që ne duhet të kërkojmë dallimin themelor midis kontekstit të SHBA-së dhe Brazilit.
Ndërsa Trump ishte një ish-manjat i pasurive të paluajtshme dhe personalitet i reality shoë-t që udhëhiqte një nga demokracitë më të vjetra moderne në botë, Bolsonaro është një ish-kapiten i ushtrisë që kryesoi një vend me pak më shumë se tre dekada demokraci dhe një histori grusht-shtetesh ushtarake.
Siç ndodh në pjesën më të madhe të Amerikës Latine, sjellja e forcave të armatosura është variabli kryesor për të kuptuar se çfarë do të ndodhë tani e tutje. Dihet mirë se fraksione të caktuara brenda forcave të armatosura të Brazilit janë më të favorshme ndaj Bolsonaro, një mbështetës famëkeq i diktaturës së fundit ushtarake të Brazilit sesa për Lula.
Ndërsa kjo është shqetësuese, tani lind pyetja se si do të përgjigjet ushtria si institucion.
Një ndryshim thelbësor në ndryshim nga grushti i mëparshëm ushtarak në 1964 është se ushtria nuk do të kishte mbështetjen e Shteteve të Bashkuara, por në vend të kësaj do të përballej me kundërshtimin e fortë nga Shtëpia e Bardhë.
Në çdo rast, tani demokracia e Brazilit përballet me provën e saj më të rëndësishme të tre dekadave të fundit.
Burimi: The Hill
