Rusia planifikon të ulë prodhimin e saj të naftës me 500,000 fuçi në ditë duke filluar nga marsi, ose rreth 5% të prodhimit të përgjithshëm aktual, si hakmarrje ndaj kufijve të çmimeve perëndimore dhe embargove ndaj eksporteve të saj të naftës së papërpunuar dhe produkteve të naftës së rafinuar.
Ndërsa ulja e njëhershme nuk ka gjasa të ketë një ndikim të madh në çmimet globale të naftës në afat më të gjatë, shkurtimet e mëtejshme të prodhimit mund të rrisin çmimet në një kohë që rihapja e Kinës nga kufizimet e Covid-19 pritet të rrisë kërkesën për naftë.
Kjo do të minonte kufijtë e çmimeve të mbështetura nga vendet e Grupit të Shtatë (G7) që synojnë të sigurojnë që nafta ruse të vazhdojë të rrjedhë në tregun global dhe të parandalojë çdo rritje masive të çmimeve kur ekonomitë e tyre po luftojnë me inflacion të lartë.
“Rusia mund të jetë duke u përpjekur të armatizojë naftën ashtu siç u përpoq të armatoste gazin natyror vitin e kaluar,” tha për DW Simone Tagliapietra, një eksperte e politikave energjetike në institutin “Bruegel” në Bruksel.
Prodhimi elastik i naftës
Prodhimi i naftës i Rusisë, një burim kryesor i të ardhurave për shtetin, ka mbetur i qëndrueshëm përballë sanksioneve të pashembullta perëndimore në përgjigje të pushtimit të Ukrainës nga Moska. Në fakt, prodhimi mesatar i naftës i Rusisë madje u rrit me 1.5% në vitin 2022 në 10.7 milionë fuçi në ditë nga viti 2021 pasi Rusia ridrejtoi me sukses naftën e shmangur nga Perëndimi drejt vendeve të tjera, veçanërisht Indisë dhe Kinës.
Megjithatë, kufizimet e çmimeve në eksportet ruse të naftës e kanë bërë të vështirë për Moskën që të mbajë dërgesat në nivelet aktuale. Jo vetëm që këto kufizime i detyrojnë prodhuesit rusë të shesin naftën e tyre me zbritje masive për blerësit e paktë të gatshëm, por atyre u duhet gjithashtu të durojnë kostot e larta të sigurimit dhe transportit në mes të mungesës së cisternave.
“Duke reduktuar volumin e prodhimit, Rusia do ta kthejë tregun në një treg të shitësve dhe jo në një treg të blerësit. Të paktën kjo është një nga gjërat që Rusia shpreson,” tha për DW Bjarne Schieldrop, analisti kryesor i mallrave në SEB AB.
Mungesa e objekteve të depozitimit të naftës
Rusia e ka përshkruar uljen e prodhimit si një lëvizje “vullnetare”, por shumë ekspertë thonë se dora e Moskës u detyrua nga sanksionet. Ata kishin pritur disa humbje të prodhimit, pritje që Rusia kishte arritur t’i sfidonte deri më tani.
Në të njëjtën kohë, prodhuesit rusë të naftës po përballen gjithashtu me mungesën e hapësirës së magazinimit për prodhimin e tyre pasi tankerëve tani u duhet të kalojnë më shumë kohë në det duke bërë dërgesa në destinacione më të largëta në Azi, pasi ata luftojnë për të gjetur blerës të rinj.
Rusia nuk ka objekte të mjaftueshme magazinimi brenda vendit dhe ruajtja e naftës jashtë vendit në vende si Fujairah në Emiratet e Bashkuara Arabe, ku inventarët e naftës ruse janë rritur, është i shtrenjtë.
“Duket se ka vlerësuar se sa naftë e papërpunuar dhe produkte nafte mund të shiten në ato vende [duke iu përmbajtur kufirit të çmimit] dhe ka vendosur të reduktojë prodhimin e naftës me sasinë përkatëse për të siguruar që eksportet ruse të naftës të drejtohen vetëm në Indi, Kinë. Turqia dhe vendet e tjera që nuk i janë bashkuar kufirit”, tha Tatiana Orlova, ekonomiste kryesore në Oxford Economics.
Të shkaktojë më shumë dhimbje
Deficiti buxhetor i qeverisë ruse u rrit në 25 miliardë dollarë (23.4 miliardë euro) muajin e kaluar, deficiti më i thellë për janarin në vite, pasi sanksionet perëndimore të naftës rënduan mbi financat e saj. Të ardhurat nga nafta dhe gazi pothuajse u përgjysmuan, duke rënë me 46%, sipas të dhënave nga Ministria ruse e Financave.
Në këtë sfond, ekspertët thonë se Rusia ka një interes që çmimet e naftës të rriten ndjeshëm. Kjo jo vetëm që do të rriste të ardhurat e Moskës duke kompensuar eksportet e reduktuara, por gjithashtu do të shkaktonte mjerim të mëtejshëm në ekonomitë perëndimore të goditura nga inflacioni.
Për t’i bërë gjërat më keq për Perëndimin, Rusia ka hapësirën për të ulur më tej prodhimin. Prodhimi i Rusisë në fillim të shkurtit ishte 10.9 milionë fuçi në ditë, por buxheti i saj ishte ndërtuar rreth 9.8 milionë fuçi, sipas Alexander Isakov nga Bloomberg Economics.
“Ky veprim [ulja e prodhimit në mars] mund të jetë një shenjë e parë e një përpjekjeje për të ushtruar presion në tregun e naftës,” tha Tagliapietra. “Në përgjithësi, nuk do të habitesha nëse i shihja të përpiqeshin të luanin me tregun e naftës siç u përpoqën të bënin me gazin.”
Përpjekje e dështuar për të armatosur gazin
Rusia është thirrur në të kaluarën nga Perëndimi për armatim të gazit natyror. Eksportuesi rus Gazprom ndërpreu shumicën e furnizimeve në Evropë vitin e kaluar, duke përmendur shpesh arsye jo bindëse si çështje teknike dhe pagesash.
Zyrtarët perëndimorë i panë shkurtimet si një përpjekje nga Moska për të shfrytëzuar pozicionin e saj si furnizuesi më i madh i gazit natyror në Bashkimin Evropian për t’u hakmarrë kundër bllokut për mbështetjen e Ukrainës.
Rusia përbënte rreth 45% të importeve të gazit të BE-së, duke përfshirë gazin natyror të lëngshëm, në vitin 2021. Ky veprim grumbulloi mjerim në BE pasi çmimet e gazit natyror u rritën në nivele të paprecedentë, duke rritur inflacionin dhe duke prishur rimëkëmbjen ekonomike pas pandemisë. Por dhimbja është ulur në një masë të madhe.
Evropa ka arritur të zëvendësojë pjesën më të madhe të furnizimit të humbur rus nga burime të tjera si SHBA, Norvegjia dhe Katari, duke lehtësuar shqetësimet rreth ndërprerjeve të energjisë dhe racionimit të energjisë. Çmimet e gazit kanë rënë në mënyrë dramatike, të ndihmuar nga moti i butë dhe konsumi më i ulët, edhe pse ato mbeten shumë mbi nivelet e çmimeve të fillimit të vitit 2021.
“Çështja kryesore nga ngjarja e gazit natyror ishte se armatimi i gazit natyror ishte një sukses, por vetëm për një periudhë shumë të shkurtër,” tha Schieldrop. “Pra, në thelb njohuritë historike rreth armatimit të furnizimit me energji është se ai nuk funksionon. Rusia ka shumë frikë nga armatizimi i naftës sepse efekti mund të jetë shumë i përkohshëm.”
Armatizimi i naftës është një çështje komplekse
Rusia mund ta ketë edhe më të vështirë të korrë shpërblime nga armatimi i naftës pasi ajo është më e këmbyeshme dhe e disponueshme globalisht, duke e bërë më të lehtë për vendet që të marrin furnizime alternative, siç ka ndodhur gjatë vitit të kaluar.
Pastaj është aleanca OPEC+ e prodhuesve të naftës, e cila përfshin Rusinë dhe Arabinë Saudite. Aleanca deri më tani ka vendosur të mos zëvendësojë fuçitë e humbura që rezultojnë nga vendimi i njëanshëm i Rusisë që dërgoi çmimet bazë të naftës së papërpunuar Brent mbi 85 dollarë për fuçi.
Por qëndrimi i tyre mund të ndryshojë nëse Rusia prezanton shkurtime të mëtejshme të njëanshme, duke i rritur çmimet e naftës në nivele ku ato fillojnë të kërcënojnë kërkesën.
“Atëherë ju do të shihni potencialisht një përgjigje nga OPEC për të kompensuar dhe më pas do të rezultojë në një humbje për Rusinë,” tha Schieldrop.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Deutsche Welle“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Europa grumbulloi më shumë gaz se sa i nevojitej
