Viti 2023 është një mundësi e re për rritjen e turizmit në Shqipëri sipas analizës së fundit të Bankës Botërore rreth problemeve dhe zgjidhjeve të këtij sektori në vendin tonë. BB përmend tre sfida kryesore për turizmin, nga lufta në Ukrainë, mungesa e punonjësve dhe zhvillimi i limituar. Si zgjidhje të këtyre pengesave Banka sugjeron diversifikimin e llojeve të turizmit, përmirësim të infrastrukturës fizike dhe digjitale si edhe fokus të shtuar në turizmin blu.
Sfidat
Shqipëria ka treguar se si sektori i turizmit mund të orientojnë zhvillimin ekonomik të një vendi. Pas tranzicionit të trazuar ekonomik dhe politik të vendit në vitet 1990, turizmi u ul në periferi të ekonomisë shqiptare.
Gjatë dy dekadave të fundit, kontributi i sektorit të turizmit dhe udhëtimit të Shqipërisë në produktin e brendshëm bruto (PBB) të vendit është rritur dhe ka arritur në më shumë se 8%, duke krijuar vende pune dhe duke gjeneruar 38% të totalit të eksporteve.
Fatkeqësisht, kur Covid-19 përfshiu botën, numri i ardhjeve ndërkombëtare ra me 60% dhe fitimet e sektorit ranë në 1.1 miliardë dollarë me nënsektorin e akomodimit që u tkurr me 75% vetëm në tremujorin e dytë të 2020. Ndërsa 10% e bizneseve shqiptare raportuan mbylljen, 60% e tjerë fituan më pak se 10% të të ardhurave të tyre në vitin 2019 dhe më shumë se gjysma e punonjësve në sektor u pushuan nga puna.
Ndërsa rimëkëmbja ishte e shpejtë dhe e jashtëzakonshme, Covid-19 ekspozoi cenueshmërinë e sektorit të turizmit ndaj goditjeve të jashtme, duke theksuar nevojën për një sektor turizmi më të larmishëm, elastik dhe të qëndrueshëm.
Tani, ndërsa hotelet, restorantet dhe operatorët shërohen nga ndikimet ekonomike të pandemisë, ata përballen me tre pengesa kryesore:
Stafi: Ndërsa ndikimi i pandemisë në numrin e vizitorëve dhe në të ardhura është zbehur, ai ka përkeqësuar situatën në lidhje me mungesën e personelit të kualifikuar. Kliton Gerxhani, Kryetar i Shoqatës Shqiptare të Operatorëve të Turizmit (ATOA) dhe bashkëpronar i Albania Holidays DMC, thekson, “Pa shkolla të duhura turistike, ne kemi investuar shumë në trajnimin e stafit tonë në punë gjatë 5 deri në 10 vitet e fundit. Megjithatë, ne u detyruam t’i linim të iknin, në fillim stafin më të ri dhe më pas ata më me përvojë.”
Në vitin 2022, mungesa e punonjësve vazhdoi të ndikojë në industri. Ndërsa sektori u përpoq të rikthente stafin pas rimëkëmbjes së turizmit në Europë, shumë prej tyre kishin gjetur tashmë punë në sektorë të tjerë ose ishin zhvendosur jashtë vendit, duke çuar në uljen e kapacitetit të shërbimit. Si përgjigje, ofrimi i kurseve të trajnimit për sektorin e akomodimit dhe gjithashtu për aktivitetet detare mund të trajtojë çështjen e mungesës së aftësive nëpërmjet programeve të trajnimit që japin çertifikata të njohura ndërkombëtare.
Lufta në Ukrainë: Ndërsa lufta nuk ka ndikuar në numrin e përgjithshëm të vizitorëve në vend, ajo ka shkaktuar probleme logjistike dhe furnizimi për industrinë. Ndërprerjet e zinxhirit të furnizimit dhe rritja e çmimeve të ushqimit dhe naftës kanë rritur kostot, duke ngrënë pjesën e të ardhurave të sektorit në vitin 2022. Covid-19 dhe lufta në Ukrainë kanë ndryshuar gjithashtu sjelljen turistike me një shkallë më të lartë të anulimit të rezervimeve, duke ndikuar në planifikimin dhe logjistikën e furnizimeve dhe menaxhimin e rezervimeve, duke nënvizuar nevojën për digjitalizim.
Mundësitë dhe marka: Shqipëria njihet si një destinacion plazhi për turistët që zakonisht preferojnë qëndrime më të shkurtra me nivele të ulëta shpenzimesh individuale, një profil i lidhur me një zinxhir vlerash të padiversifikuara turistike me një gamë të kufizuar atraksionesh dhe aktivitetesh. Fatkeqësisht, nënsektori i “turizmit blu” të Shqipërisë, duke përfshirë shëtitjen me varkë, zhytjen, peshkimin rekreativ dhe sportet ujore, mbetet kryesisht i pazhvilluar. Për më tepër, pavarësisht trashëgimisë kulturore unike të Shqipërisë, turizmi kulturor përfaqëson një pjesë të vogël të industrisë.
Harta e së ardhmes
Me pandeminë që ndryshoi të gjitha preferencat e turistëve, nga ai masiv në atë të grupeve të vogla dhe në hapësira të jashtme – mund të jetë një mundësi e mirë. Vendi mund të ripozicionojë sektorin e tij të turizmit për t’u kujdesur për tregje të reja dhe për t’u riemërtuar si një destinacion i turizmit të veçantë dhe nivelit të lartë.
Më tej, lidhja e turizmit blu në zonat bregdetare me turizmin e orientuar drejt natyrës, ushqimit dhe kulturës në pyjet malore të vendit dhe fshatrat e ruajtura mirë mund të rrisë shpenzimet mesatare, të zgjasë gjatësinë mesatare të qëndrimit, të reduktojë sezonalitetin dhe të lehtësojë presionin mbi turizmin e mbipopulluar. Zbatimi i strategjisë së turizmit blu mund të rrisë ardhjet ndërkombëtare me 208.000 në vit, duke rritur të ardhurat nga turizmi me mbi 400 milionë dollarë në vit.
Por zhvendosja drejt një modeli turistik të diversifikuar dhe të qëndrueshëm do të kërkojë investime madhore, nga marina tek aktivitetet natyrore. Shqipëria duhet të targetojë problemet infrastrukturore duke rritur lidhjen ajrore dhe duke zgjeruar rrjetet rrugore për të zhvilluar turizmin e brendshëm dhe për të promovuar qarkullimin turistik.
Shqipërisë i duhen investime në menaxhimin e mbetjeve dhe ujërave bashkë me kujdesin për mjedisin. Rritja e turizmit ekologjik dhe kulturor do të kërkojë strehim të specializuar dhe infrastrukturë mbështetëse për parqet kombëtare të vendit, fshatrat në brendësi dhe vendet e trashëgimisë kulturore. Për më tepër, do të jetë thelbësore zhvillimi i një fuqie punëtore të kualifikuar, mbështetja e firmave me inovacion dhe transferim teknologjie dhe përmirësimi i aksesit në financa për operatorët turistikë.
Me mbështetjen e fortë të qeverisë, investimet në kohë në infrastrukturë dhe masat efektive të politikave dhe rregullatore, sektori privat mund të kontribuojë në një sektor të fuqishëm turizmi, duke e kthyer Shqipërinë në një destinacion kryesor turistik, duke ruajtur asetet e saj natyrore dhe kulturore.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Mrekullia shqiptare’-Analiza që profesori i huaj i kushtoi Shqipërisë
”Me 300 zogistë, do hidhnim sallën në erë”
‘Zbulimi i ‘Tajlandës së Vogël’, media franceze promovon bukuritë e Shqipërisë
