Papunësia globale e të rinjve është në rritje. Shkalla e Kinës është në një rekord të lartë. Akoma më problematike është norma neto më pak e njohur, që mat pjesën e të rinjve që nuk janë në punësim, arsim apo trajnim.
Një normë neto në rritje duhet të bjerë këmbanat e alarmit kudo. Ai është rritur në heshtje mbi 20 për qind në nivel global, një nivel që nuk është parë në pothuajse dy dekada. Dhe edhe kur ofrohet punësim, ai është shpesh lloji i gabuar, i paguar dobët dhe kryesisht joformal, sipas Organizatës Ndërkombëtare të Punës.
Ndërsa çoj djalin tim në shkollë përmes bumit të ndërtimit në Athinën jugore, mendoj për përballueshmërinë. Pyes veten për fqinjin tim të ri, i cili, me një doktoraturë të sapokrijuar, sapo ka pranuar një pozicion me kohë të pjesshme si menaxher i ri restoranti. “Është më mirë se pa punë,” thotë ajo.
Ky reduktim i vendeve të punës është një formë e dëmtimit ekonomik në të cilin cilësia e punësimit përkeqësohet edhe kur ekonomitë rimëkëmben. Dhimbja është e përhapur në ekonomitë me të ardhura më të ulëta. As ekonomitë e përparuara, duke përfshirë pjesë të SHBA-së, nuk kanë qenë të imunizuara.
Aksionet janë më të lartat për ekonomitë më të varfra dhe më të brishta, si Nigeri, Jemeni dhe Somalia, ku rritja e normave neto çon në rezultate katastrofike ekonomike dhe sociale. Kjo tani është përkeqësuar nga çmimet e tepruara të ushqimit dhe energjisë.
Në një epokë goditjesh të shumëfishta, normat më të larta të Neet përfshijnë më tej cenueshmërinë akute. Kjo është e vërtetë për ekonomitë e padiversifikuara, të varura nga burimet dhe të pabalancuara nga gjinia. Në nivel global, 32 për qind e femrave të reja janë Neet krahasuar me afërsisht 15 për qind e meshkujve të rinj. Hendeku Neet i Azisë Jugore është 53 për qind e vajzave të reja dhe 6 për qind e burrave të rinj.
Pasoja ekonomike e këtij çekuilibri është e ashpër. Rritja e normave neto do të shkaktojë mangësitë e produktivitetit që sjellin të ashtuquajturin kurth të të ardhurave të mesme. Kur produktiviteti i vendeve bie, e gjithë ekonomia nuk arrin kurrë statusin e të ardhurave më të larta. Krahasoni dinamizmin ekonomik të Irlandës dhe Koresë së Jugut me trazirat kronike të Meksikës dhe Argjentinës.
Dixhitalizimi, dhe punët e “ekonomisë platinore” që vijnë me të, mund të ndryshojnë rritjen e normave të Neet në nivel global. Një punë e teknologjisë së lartë është më shumë se një punë. Sipas ekonomistit Enrico Moretti, për çdo punë të re të teknologjisë së lartë, në një qytet krijohen pesë punë shtesë jo të teknologjisë së lartë.
Megjithatë, në shumë ekonomi në zhvillim, aksesi dixhital mbetet jashtëzakonisht i ulët, veçanërisht në zonat rurale, duke përfshirë gjigantët ekonomikë si India. Inovacioni dixhital është gjithashtu i paqëndrueshëm për punëtorët pasi mund të ulë pagat, të ndërrojë me shpejtësi detyrat e punës ose të eliminojë fare vendet e punës.
Politikëbërësit po marrin një vëmendje. Koreja e Jugut ka paraqitur Marrëveshjen e Re Humane që synon të adresojë ndikimet e tregut të punës nga tranzicioni i saj i energjisë dhe dixhitalizimi më i madh. Ai synon ta bëjë këtë kryesisht përmes trajnimit dhe sigurimit për format jo standarde të punësimit.
Në fund të fundit, suksesi në uljen e normës Neet do të jetë specifike për kontekstin. Për disa ekonomi, si ajo e Meksikës dhe e Indisë, një klimë e përmirësuar investimi për firmat e huaja – dhe përhapja e njohurive që ato sjellin – do të përputhej me prioritizimin e arsimit. Ndërsa Greqia mund t’i kushtohet shumë më tepër sektorit të saj think-tank, në mënyrë që të diplomuarit e doktoraturës të mund të inovojnë.
Arsimi më i mirë dhe rezultatet e tregut të punës për të nxitur inovacionin dhe produktivitetin. Pa kuptuar dhe trajtuar më tej normën Neet, rritja dhe mirëqenia do të ngecin.
Paqëndrueshmëria e rritur financiare, rritja e kostove të huamarrjes dhe trazirat gjeopolitike mund të nënkuptojnë goditje të njëpasnjëshme dhe të shumëfishta në të ardhmen. Në këtë kontekst, norma Neet është një sinjal thelbësor për një gamë të gjerë dobësish për të rinjtë – dhe një barometër thelbësor i mirëqenies për brezin e ardhshëm. /Nga Phyllis Papadavid
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Financial Times“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
