Ushtria serbe do t’i bashkohet stërvitjes ushtarake “Ujku i Platinit” me pjesëtarë të ushtrisë amerikane dhe partnerë perëndimorë këtë vit, e cila do t’i japë fund moratoriumit për pjesëmarrjen në stërvitjet dypalëshe dhe shumëpalëshe me të gjithë partnerët e huaj pas fillimit të luftës në Ukrainë. Stërvitja mbahet në Serbi që nga viti 2014, zakonisht në qershor, me qëllim përgatitjen e ushtarëve për pjesëmarrje në operacione shumëkombëshe. Këtë vit do të mbahet nga data 16 deri më 30 qershor 2023 në Republikën e Serbisë së bashku me disa vende partnere. Herën e fundit që u mbajt në vitin 2021, përkrah trupave serbe dhe amerikane ishin pjesëtarë të forcave të armatosura të Bosnjës, Bullgarisë, Greqisë, Hungarisë, Rumanisë, Sllovenisë, Britanisë dhe Francës.
Drejtimi i ri i Serbisë
Serbia, një vend kandidat për anëtarësim në BE, por jo anëtar i NATO-s, deklaroi neutralitetin e saj në lidhje me aleancat ushtarake ekzistuese në 2007, me një rezolutë të miratuar nga Asambleja Kombëtare. Pavarësisht refuzimit të saj për t’u bashkuar me NATO-n, duke përmendur shpesh bombardimin e NATO-s ndaj Serbisë në vitin 1999 për luftën në Kosovë, Serbia ka qenë që nga viti 2006 pjesë e programit të Partneritetit për Paqe të NATO-s, PfP. “Është në interes të Ushtrisë Serbe të rrisë ndërveprueshmërinë e njësive të saj, por mbajtja e stërvitjeve ushtarake me partnerët perëndimorë mund të lexohet gjithashtu si një tregues i qartë i drejtimit në të cilin ka vendosur Serbia”, shkroi Demostat, një qendër kërkimore serbe.
Reagimi i SHBA
Një tregues i kësaj tendence ishte vizita e shefit të Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura të Serbisë, Milan Mojsilovic, në Uashington në fillim të shkurtit, ku ai u takua edhe me shefin e Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura të SHBA-së, gjeneralin Mark Milley. Në fund të shkurtit 2022, Serbia vendosi në përputhje me konkluzionet e Këshillit të saj të Sigurisë Kombëtare dhe parimit të shpallur të shtetit të neutralitetit ushtarak, që Serbia të pezullojë të gjitha stërvitjet ushtarake me partnerët e huaj, si nga Lindja ashtu edhe nga Perëndimi. Që Serbia do t’i bashkohet stërvitjes “Ujku i Platinit” u konfirmua nga Derek Chollet, Këshilltar i Departamentit të Shtetit të SHBA, më 23 mars, kur ai i shprehu urimet Serbisë për “riangazhimin me SHBA-në në stërvitjet e mbrojtjes”.
Reagimi i Rusisë
Gjithashtu, pavarësisht se është portretizuar si një aleat i Kremlinit në disa media, Serbia ka zhvilluar më shumë stërvitje të përbashkëta me NATO-n dhe partnerët e saj sesa me Rusinë. Një publikim i Qendrës së Beogradit për Politikat e Sigurisë nga viti 2018 vuri në dukje se, nga viti 2006 deri në tetor 2017, Serbia mori pjesë në rreth 150 stërvitje ushtarake dypalëshe dhe shumëkombëshe me anëtarët e NATO-s dhe PfP. “E dyta në listën e partnerëve të stërvitjes është Rusia, me të cilën janë realizuar 12 stërvitje ushtarake në pesë vitet e mëparshme”, theksohet në raport. I pyetur nga gazetarët nëse Rusia është e shqetësuar për këtë, zëdhënësi i Kremlinit, Dimitry Peskov tha se do t’i ndjekin me vëmendje. “Sa i përket stërvitjeve të përmendura, sigurisht që do t’i ndjekim me shumë kujdes”, tha ai. Sipas tij, presioni ndaj Beogradit për të mbajtur qëndrim antirus nuk ka të ndalur. “Ka një përpjekje të vazhdueshme për ta vënë Serbinë në anën e atyre që mbajnë një qëndrim anti-rus. Ne e dimë se Beogradi është nën presion të tmerrshëm”, përfundoi Peskov.
Presioni për sanksionet
Ndonëse deklaratat e tij, dukeshin qartazi si një mesazh për Serbinë, dhe “udhëzim” se cilën rrugë duhet të ndjekë, duket se një lloj presioni ka edhe nga Moska, veçse Perëndimi, kundrejt Serbisë. Kjo i shtohet presionit lidhur me sanksionet e munguara të vendit ndaj Rusisë, që presidenti Aleksandër Vuçiç e ka konsideruar “vend mik”. Serbia është shtet kandidat për anëtarësim në BE, por nuk ka vendosur sanksione ndaj Rusisë për shkak të pushtimit të Ukrainës, shteti i vetëm në rajonin e Ballkanit Perëndimor që e bën këtë, ndonëse ka përkrahur disa rezoluta të Kombeve të Bashkuara që kanë dënuar pushtimin e paprovokuar rus të Ukrainës.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Marrëveshja e Washingtonit është historike”
“Nuk fshihem pas SHBA-së, kur bëj punë të liga”
“Pas idesë së shkëmbimit të territoreve qëndron…”
