Ndërsa pjesa tjetër e botës është në prag të recesionit, gjëja e fundit që politikëbërësit perëndimorë duan është që Kina, shtytësi më i madh i rritjes ekonomike globale që nga kriza financiare e vitit 2008, të ketë një rimëkëmbje të njëanshme. Por kjo është ajo që po shpaloset.
Pas braktisjes së politikës së saj të vitit zero të COVID-19 në dhjetor, ekonomia e dytë më e madhe në botë nuk po godet saktësisht në të gjitha cilindrat.
Importet e Kinës u tkurrën ndjeshëm në prill me 7.9%, ndërsa eksportet u rritën me një ritëm më të ngadaltë prej 8.5% krahasuar me 14.8% në mars. Çmimet e konsumit u rritën me ritmin më të ngadaltë në më shumë se dy vjet në prill, ndërsa deflacioni i portës së fabrikës – çmimet e ofruara nga tregtarët me shumicë industriale të Kinës – u thellua.
Ndërkohë, kreditë e reja bankare ranë shumë më tepër se sa pritej në prill, me huadhënësit që dhanë 718.8 miliardë juanë (104 miliardë dollarë/94.5 miliardë euro) në kredi të reja juanë në muaj, më pak se një e pesta e raportit të marsit.
A ka mbaruar epoka e artë e Kinës?
“Ekonomia e Kinës nuk është gati të shpërthejë, por nuk po vrumbullon në dekadën e artë të viteve 2010, kur u rrit me një nivel dyshifror,” Steve Tsang, drejtor i Institutit të Kinës në Shkollën Orientale dhe Afrikane me qendër në Londër. Studimet, tha për DW.
Një rikthim i fortë nga Kina do të ndihmonte në kompensimin e një ngadalësimi të pritshëm në pjesë të tjera të botës, i nxitur nga politikat shtrënguese monetare nga bankat qendrore gjatë 12-18 muajve të fundit.
Stimulimi i madh i Kinës pas krizës financiare të 2008/09 ndihmoi ekonominë globale të rimëkëmbet, pjesërisht për shkak të oreksit të pangopur të vendit aziatik për lëndët e para të importuara për projektet e infrastrukturës.
Por këto masa të kaluara e kanë mbetur stimuluar në një mal me borxhe. Në mars, Fondi Monetar Ndërkombëtar paralajmëroi se vetëm borxhi i një lokal kineze është rritur në një rekord prej 66 trilion juanë, ekuivalente me gjysmën e PBB-së së vendit.
Tsang tha se ata politikëbërës perëndimorë që luten që Kina të ringjallë ekonomitë e tire tani do të duhet të “shikojnë realitetet e reja politike dhe ekonomike pa syze të ndoturës”.
Kërcënimi i Tajvanit e lën të izoluar
Kërcënimi i Rusisë për të pushtuar Tajvanin, të cilin Pekini e pretendon si të tij, vazhdon të antagonizojë Perëndimin. Lidhjet miqësore të Pekinit me Moskën dhe neutralitetin pushtimin rus mbi të tjerat janë çështje të tjera të diskutueshme që kanë në rrezik ekonomikin global.
“Për sa i përket Tajvanit, rritja e tensioneve ose lufta do të çonte në një ndryshim sizmik,” tha për DW Pushan Dutt, profesor i ekonomisë në shkollën e biznesit INSEAD në Singapor. “Kompanitë shumëkombëshe do të largoheshin nga Kina, tregjet e saj të eksportit do të mbyllen dhe do të vendosen sanksione.”
Tensionet tregtare të epokës Trump midis Pekinit dhe Uashingtonit kanë vazhduar edhe përmes administratës së presidentit amerikan Joe Biden. Tarifat e kundërta çuan në sanksione të SHBA-së ndaj disa kompanive dhe zyrtarëve kinezë. Uashingtoni ka kufizuar madje aksesin e Kinës në teknologjinë e saj gjysmëpërçuese dhe inteligjencës artificiale (AI) për arsye të sigurisë kombëtare.
“Politika e jashtme e vendosur që presidenti kinez Xi Jinping ka imponuar bëri që SHBA dhe vendet e tjera perëndimore të fillojnë të shkëputen ose të mos rrezikojnë lidhjet e tyre ekonomike me Kinën, që do të thotë se një faktor kyç që më parë kishte mbështetur rritjen e shpejtë në Kinë po dobësohet. “, vuri në dukje Tsang.
Politikëbërësit perëndimorë po e shohin gjithnjë e më shumë Iniciativën e Kinës “Një brez dhe një rrugë” si një kërcënim për interesat e tyre. E quajtur shpesh Rruga e Re e Mëndafshit, nisma është një investim prej 840 miliardë dollarësh (771 miliardë euro) në rrugë, ura, porte dhe spitale në më shumë se 150 vende. Shqetësimet po rriten se projekti ka joshur vendet në zhvillim në grackat e borxhit me kredi të mëdha dhe të papërballueshme, ndërkohë që ka dobësuar lidhjet e tyre me vendet perëndimore.
Muajin e kaluar, presidentja e Bankës Qendrore Evropiane, Christine Lagarde, u ankua gjithashtu për fragmentimin e mundshëm të ekonomisë globale në blloqe rivale të udhëhequra nga Kina dhe SHBA, duke paralajmëruar se kjo do të dëmtonte rritjen dhe do të rriste inflacionin.
Pekini i jep përparësi ‘rritjes së cilësisë’
Një arsye tjetër për rimëkëmbjen më pak se yjore të Kinës është plani strategjik i Pekinit për ta çuar ekonominë lart në zinxhirin e vlerës, duke i dhënë përparësi cilësisë dhe jo sasisë së rritjes. Megjithatë, këto reforma kërkojnë kohë.
“Kina është përpjekur të krijojë një ndryshim nga të qenit një prodhues i nivelit të ulët në të bëhet dominues në industritë e së ardhmes (inteligjencë artificiale, robotikë, gjysmëpërçues, etj.)”, tha Dutt.
Ndërsa largohet nga industritë e rënda të dominuara nga kompanitë shtetërore drejt inovacionit dhe konsumit të brendshëm, një ngadalësim i rritjes është një “pasojë e natyrshme”, shtoi ai.
Xi po mban prapa ekonominë
Tsang tha për DW se ndërsa Xi donte qartë që ekonomia kineze të bëhej më dinamike, më e gjallë, e fortë dhe novatore, “politikat e tij shpesh japin efektin e kundërt”.
“Me Xi duke forcuar kontrollin e tij në pushtet dhe duke mos pranuar gabimet, është praktikisht e pamundur për teknokratët në Kinë që të bëjnë rregullimet e nevojshme për të rigjallëruar ekonominë,” shtoi Tsang.
Në të njëjtën kohë, FMN ka parashikuar se Kina do të vazhdojë të jetë nxitësi më i madh i rritjes ekonomike globale gjatë pesë viteve të ardhshme, duke kontribuar me rreth 22.6% të rritjes totale botërore, krahasuar me vetëm 11.3% për Shtetet e Bashkuara.
Ndërsa ngadalësimi i kërkesës perëndimore do të vazhdojë të ndikojë negativisht në eksportet kineze, ekonomia vendase ka ende shumë për të brohoritur, veçanërisht për shkak të kërkesës së ndrydhur nga tre vitet e bllokimeve të COVID.
“Konsumatorët kinezë kanë grumbulluar 2.6 trilion dollarë kursime të tepërta gjatë pandemisë”, tha Dutt për DW. “Pra, prisni që sektori i shërbimeve të rikuperojë ngadalësimin në afat të shkurtër.”
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Deutsche Welle“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Analiza/ Si filloi rënia e naftës e dimë, por si do të jetë fundi?
A do të rikthehen në normalitet shkollat dhe universitetet?
