Rivaliteti në rritje midis Amerikës dhe Kinës nuk ka qenë i sjellshëm për hapjen e tregjeve. Lejimi i ministrave të mbrojtjes ose të jashtëm të diktojnë politikën tregtare, rezulton, nuk është e favorshme për të bërë mallrat të lëvizin më pa probleme përtej kufijve. Megjithatë, edhe pse globalizimi shembet, një garë për të fituar ndikim komercial në rajonin më të populluar dhe me rritjen më të shpejtë në botë ka nisur. Është një garë që Kina po e fiton në heshtje.
Si Amerika ashtu edhe Kina janë të prirura t’u trumbetojnë vendeve aziatike përfitimet e pakteve rajonale që ata sponsorizojnë (secila prej të cilave përjashton fuqinë e tyre rivale). Më 27 maj, një grup prej 14 vendesh ranë dakord të krijonin një sistem paralajmërimi të hershëm mbi problemet e zinxhirit të furnizimit – blloku i parë ndërtimor i Kornizës Ekonomike Indo-Paqësorit (IPef), oferta kryesore e Presidentit Joe Biden. Më 2 qershor, në Filipine hyri në fuqi Partneriteti Ekonomik Gjithëpërfshirës Rajonal (rcep), një marrëveshje tregtare e mbështetur nga Kina, e cila përfshin Australinë, Japoninë, Zelandën e Re, të gjithë Azinë Juglindore (Timorin Lindor) dhe Korenë e Jugut. i fundit nga 15 anëtarët e paktit për ta ratifikuar atë.
Në pamje të parë, të dy paktet duken kryesisht të parëndësishme. Negociatorët amerikanë nuk janë të interesuar të ofrojnë akses më të madh në treg për eksportuesit aziatikë, duke i grabitur ipef-it arsyen e ekzistencës së një marrëveshjeje tregtare. Kritikët e konsiderojnë rcep-in si të gjerë, por të cekët, sepse ai nuk mbulon të drejtat e punës, mjedisin dhe ndërmarrjet shtetërore.
Pavarësisht këtyre kufizimeve, megjithatë, rcep tashmë po zgjeron peshën tregtare të Kinës. Ndërsa vlera e eksporteve kineze në Amerikë dhe BE ra përkatësisht me 15% dhe 5% në pesë muajt deri në qershor, krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2022, eksportet drejt Shoqatës së Kombeve të Azisë Juglindore u rritën me 8% gjatë periudhë. Blloku prej dhjetë anëtarësh është tani partneri më i madh tregtar i Kinës.
Ndihmon që zona ku rcep ka bërë më shumë përparim – harmonizimi i rregullave të origjinës për eksportet e mallrave – ka shumë rëndësi për zinxhirin kompleks të furnizimit që përshkon qendrën më të madhe të prodhimit në botë. Marrëveshja, në fakt, krijon një treg të vetëm në mallrat e ndërmjetme që shkojnë në produktet përfundimtare, duke ndihmuar rcep-in të parandalojë të ashtuquajturën “petë-tas” të dhjetëra marrëveshjeve tregtare të mbivendosura që eksportuesit luftojnë për t’i tretur.
Kjo e bën rajonin “një lloj rrjeti furnizimi pa tarifa”, thotë Aditya Gahlaut nga hsbc, një bankë. Kompleksiteti i reduktuar është më tërheqës për bizneset e vogla të panumërta të Azisë dhe inkurajon investimet në prodhim që ndodhin në vendet rcep, në vend të gjetkë.
Një pikë tjetër e shitjes është se rcep mund t’i bëjë anëtarët e saj më të pasur. Kjo nuk do të jetë falë reduktimeve të tarifave, të cilat janë shumë të vogla për të pasur rëndësi. Një studim i fundit i Bankës Botërore projekton se ato do të rrisin të ardhurat reale lokale me vetëm 0,07% deri në vitin 2035. Përkundrazi, përfitimet do të vijnë në formën e përmirësimeve në produktivitet të shkaktuara nga më pak fërkime tregtare dhe rregulla më liberale të origjinës. Banka llogarit se tregtia midis vendeve rcep mund të rritet me 12% gjatë të njëjtës periudhë, krahasuar me një skenar pa marrëveshje.
Ka ende kohë që ipef të arrijë. Disa nga aleatët aziatikë të Amerikës shpresojnë se një fitore e Bidenit në zgjedhjet presidenciale të vitit të ardhshëm do të ndryshojë humorin në Uashington, duke mundësuar përparim më të shpejtë. Tani për tani kjo duket optimiste. Një ish-negociator tregtar bën shaka se fakti që India është anëtare e IPef-it është një sinjal se çdo marrëveshje e ardhshme do të jetë pa dhëmbë. Qeveria e saj, e cila u largua nga Partneriteti Trans-Paqësor (paraardhësi më i guximshëm i ipef-it) dhe rcep-i, po shmang me kujdes marrëveshjet tregtare shumëpalëshe që vërtetë nënkuptojnë biznes. Duke hedhur një rrjetë të gjerë, Amerika ka siguruar që ipef mund të përparojë vetëm me ritmin e anëtarit të saj më të ngadaltë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “The Economist“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Lufta tregtare’, më keq se Lufta e Parë Botërore!
‘Zbutet’ Kina, mirëpret kompanit amerikane në vend
‘Venitet’ tensioni tregtar BE – SHBA
