Rizgjedhja historike e balotazhit të presidentit turk Rexhep Tajip Erdogan ngjalli shpresa për stabilitet ekonomik dhe vlerësim të lirës turke kundrejt dollarit amerikan. Megjithatë, pas votimit të 28 majit, vlera e lirës vazhdoi një rënie të ngadaltë, duke arritur vlerën prej 23.3 për dollar në 7 qershor.
Duke filluar nga viti 2013, kursi i këmbimit të lirës ndaj dollarit filloi një rënie të ngadaltë, gjë që ekonomisti Emre Alkin thotë se ishte pika fillestare e zhvlerësimit të lirës. Që nga viti 2013, Turqia është përfshirë në stuhitë politike. Alkin, rektori i Universitetit Topkapi të Stambollit, thotë se gabimet diplomatike ose politikat e brendshme u reflektuan automatikisht në tregun e aksioneve dhe në reagimet e normave të interesit.
Në atë që u quajt “kulmi historik”, zhvlerësimi i lirës u përshpejtua në vitin 2021, kur ajo shkoi përtej shifrave njëshifrore dhe arriti një vlerë prej 10 në kursin lira-dollar.
Ekspertët e qeverisë dhe industrisë bënë llogaritjet e tyre buxhetore për vitin 2023 bazuar në pritjet se lira do të vazhdojë të bjerë. Lira nuk do të rifitojë kurrë vlerën e saj të para 2014-ës. Ekspertët thonë se kjo mund të bëhet vetëm duke rritur normat e interesit.
Duke filluar nga fundi i vitit 2021, Erdogan dhe qeveria e tij miratuan një politikë “joortodokse” të uljes së normave të interesit për të nxitur rritjen ekonomike dhe rritjen e prodhimit. Kjo politikë është në kontrast të drejtpërdrejtë me qasjet ortodokse të rritjes së normave të interesit ose rritjes së prodhimit. Ky sistem, në përputhje me vizionin e vendit “Century of Turkiye”, ishte një përpjekje për të krijuar një ekonomi të pavarur, duke e çliruar Turqinë nga tutela globale. Por kjo politikë, e shoqëruar me efektet pas COVID-19, rezultoi në rritje të inflacionit, i cili arriti një nivel të ri 24-vjeçar prej 85.5 për qind tetorin e kaluar.
Përballë rritjes së inflacionit, qeveria miratoi një politikë ndërhyrëse dhe stabilizoi normat e interesit dhe të këmbimit valutor. Megjithatë, ndërkohë që normat e interesit u ulën në 8.5 për qind, përpjekjet e qeverisë për rritje ekonomike u penguan nga kreditë bankare me norma deri në 60 për qind, duke e bërë të vështirë marrjen e kredive për bizneset ekzistuese dhe ato të reja. Në vend të kësaj, normat e konsumit të vendit u rritën, me njerëzit që grumbullonin valutë të huaj ose u drejtoheshin mjeteve të tjera për të mbrojtur depozitat e tyre.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A do ta rrëzojë Erdoganin kriza ekonomike turke?
