NATO ka më shumë se kurrë nevojë të jetë ose të paktën të duket si një aleancë e fortë, përballë rivalëve si Rusia apo edhe Kina. Megjithatë, për një arsye apo për një tjetër, sy nga anëtarët e saj, Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Franca po ia vështirësojnë punën. Nga kundërshtimi i Parisit për politikën e “policit global” të Uashingtonit deri tek ndërhyrja në konfliktin e Tajvanit dhe Kinës, pikëpamjet e ndryshme të dy vendeve duket se po përçajnë aleancën.Shfaqja e mospajtimit midis kombeve kryesore evropiane me hegjemoninë e SHBA-së në vendosjen e politikave të NATO-s e ka bërë aleancën e NATO-s të brishtë, edhe pse anëtarësimi është rritur nga 12 në 31, me Suedinë që do të bashkohet si kombi i 32-të së shpejti.
Varësia nga SHBA
Më 19 korrik 2023, Senati i SHBA pranoi amendamentin Kaine-Rubio, i cili ndalon Presidentin e SHBA-së, të vendosë në mënyrë të njëanshme dhe të tërhiqet nga NATO derisa të miratohet me dy të tretat e shumicës, si në Dhomën e Përfaqësuesve ashtu edhe në Senat. Ky vendim vjen në vazhdën e kthimit të mundshëm të Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë. Ndërsa legjislacioni mund të kalojë në Senat, pengesa kryesore do të jetë kur ai të diskutohet në dhomën e mbajtur nga republikanët gjatë negociatave mbi projektligjin përfundimtar të mbrojtjes. Presidenti Macron i Francës ka qenë më i zëshëm dhe kritik për hegjemoninë e SHBA-së mbi çështjet e NATO-s. Gjatë një interviste në korrik 2018, përpara samitit të NATO-s në Londër, Macron tha se aleanca po kalonte “vdekje cerebrale”. Komentet e tij u vlerësuan si fjalë të arta nga Rusia. Shpërthimi i tij pasoi vendimin e Donald Trump për tërheqje të njëanshme nga Siria. Macron vazhdoi duke shtuar se vendet evropiane nuk mund të mbështeteshin më tek Amerika për të mbrojtur NATO-n strategjikisht dhe politikisht.
Shqetësimet e Ukrainës
Nga ana tjetër, edhe presidenti ukrainas Zelensky ekspozoi brishtësinë e aleancës duke deklaruar se Ukraina po vuante agresionin rus për shkak të një vendimi politik të papërshtatshëm të marrë nga NATO, kundërshtimi ndaj anëtarësimit të Ukrainës në NATO nga kancelarja e atëhershme gjermane Angela Merkel dhe presidenti francez Nicolas Sarkozy në 2008. Sakaq, samiti i mbajtur kohët e fundit në Vilnius, Lituani, u shqua për atë që nuk arriti dhe jo për atë që arriti. Në fund të samitit u publikua një komunikatë me mijëra fjalë nga NATO. Por ajo dështoi të trajtojë çështjen më të rëndësishme: hyrjen e Ukrainës në NATO-s. Deklarata e paqartë thoshte se anëtarësimi i Ukrainës në NATO do të merret parasysh kur të plotësohen kushtet. “Kushtet” nuk u specifikuan.
Shpenzimet për mbrojtjen
Brishtësia dhe pasiguria midis vendeve të NATO-s janë të dukshme edhe për disa arsye të tjera. Megjithëse të gjithë anëtarët e NATO-s ranë dakord të shpenzojnë të paktën 2% të PBB-së së tyre përkatëse për mbrojtjen, shpenzimet aktuale nga Aleatët Evropianë janë rreth 375 miliardë dollarë amerikanë. Që nga viti 2023, 20 partnerë të aleancës nga 32 nuk i plotësojnë kriteret e mësipërme. Samiti i ardhshëm që do të mbahet në Uashington në 2024 do të diskutojë çështjen e matjeve 2%. Ndarja e barrës së shpenzimeve të NATO-s do të jetë e lartë në axhendë.
Çështja e Tajvanit
Nga ana tjetër, NATO e ka përshkruar Kinën si sfiduese të interesave, sigurisë dhe vlerave të aleancës. Kjo çështje ka shkaktuar çarje të dukshme midis vendeve të aleancës së NATO-s. Ndërsa shumica kanë zgjedhur të qëndrojnë të heshtur, presidenti francez Macron ka vepruar krejt ndryshe. Sipas tij, nuk është në interesin e europianëve të përshpejtojnë një krizë në Tajvan, duke marrë shkas nga axhenda e SHBA. Franca është kategorike, duke deklaruar se Tajvani është një çështje e brendshme e Kinës. Ajo nuk dëshiron të jetë pjesë e ndonjë tensioni midis SHBA-së dhe Kinës për çështjen e Tajvanit. Ndërsa Uashingtoni mbështet Tajvanin si një entitet të veçantë jashtë domenit të Kinës. Madje duket se lëvizjet e saj kanë agravuar disi situatën. Ndaj, Evropa nuk ka gjasa të mbështesë axhendën e SHBA-së për të qenë një ‘polic global’dhe ka ardhur koha që kombet evropiane do të duhet të kujdesen për sigurinë e tyre.
