Shumica e njerëzve me Parkinson kanë njëfarë humbje të shqisave të nuhatjes. Megjithëse Parkinson-i përgjithësisht mendohet si një çrregullim i lëvizjes, një sërë veçorish jo motorike – duke përfshirë humbjen e shqisës së nuhatjes, kapsllëkun, depresionin dhe çrregullimet e gjumit – shpesh mungojnë kur mjekët diagnostikojnë gjendjen. Humbja e ndjenjës së shijes është më pak e shpeshtë, por është gjithashtu një tipar jo motorik i nënvlerësuar i sëmundjes së Parkinsonit.
Simptomat motorike shfaqen vetëm kur 50-60% e qelizave që prodhojnë dopaminë humbasin në zonën substantia nigra të trurit. Studimet kanë treguar se faza para-motorike (koha para shfaqjes së simptomave motorike) zgjat rreth pesë vjet ose më shumë dhe është vlerësuar se në disa raste humbja e nuhatjes mund të ndodhë deri në 10 vjet përpara se të diagnostikohet Parkinson. Është gjatë kësaj faze para-motorike që ndryshimet e hershme në tru mund të zbulohen potencialisht nëse identifikohen simptoma shumë të hershme si humbja e shqisës së nuhatjes. Prandaj mendohet se ekzaminimi, duke përdorur teste të nuhatjes përpara se simptomat tipike motorike të jenë të dukshme, mund të ndihmojë në zbulimin e hershëm të Parkinsonit ose identifikimin e atyre që janë në rrezik më të lartë për të zhvilluar këtë gjendje.
Testet e nuhatjes janë të rëndësishme sepse humbja e nuhatjes shpesh mbetet e pazbuluar dhe zakonisht është graduale. Zbulimi i hershëm i ndryshimeve në tru është i rëndësishëm pasi kjo mund t’i ndihmojë shkencëtarët të kuptojnë shkaqet e Parkinsonit dhe të zhvillojnë trajtime më të mira, duke përfshirë strategji neuroprotektive që synojnë të ngadalësojnë ose parandalojnë zhvillimin e gjendjes. Për të maksimizuar potencialin e strategjive të tilla, ato duhet të fillojnë sa më shpejt që të jetë e mundur në rrjedhën e sëmundjes, kështu që një test i besueshëm i nuhatjes mund të jetë i paçmuar për të kontribuar në diagnostikimin e hershëm dhe trajtimin e shpejtë neuroprotektiv.
Nuk është kuptuar plotësisht arsyeja pse ndjenja e nuhatjes është e dëmtuar në Parkinson. Shumë besojnë se ajo lidhet me proteinën alfa-sinukleinë e cila grumbullohet në trurin e njerëzve me Parkinson. Këto grumbuj janë gjetur të ndodhin në zonën ku era përpunohet për herë të parë në tru (bulba e nuhatjes) si dhe në sistemin gastrointestinal. Në fakt, një studim i madh arriti në përfundimin se llamba e nuhatjes është vendi ku shfaqen fillimisht grumbullimet e alfa-sinukleinës përpara se të migrojnë në pjesë të tjera të trurit. Nëse kjo teori rezulton të jetë e saktë, atëherë studiuesit mund të jenë në gjendje të gjejnë grumbuj dhe t’i thyejnë ato para se të arrijnë në tru dhe të shkaktojnë dëme të mëdha.
Trajtimi dhe menaxhimi
Aktualisht nuk ka asnjë ilaç për të ndihmuar në rikthimin e ndonjë humbjeje në shqisën e nuhatjes në sëmundjen e Parkinsonit, megjithëse një studim me njerëz që kishin marrë stimulim të thellë të trurit tregoi një përmirësim të lehtë. Studiuesit mendojnë se përmirësimi i vogël është ndoshta sepse stimulimi ndikon në përpunimin kognitiv të informacionit që lidhet me nuhatjen.
Studiuesit janë të prirur të përcaktojnë nëse një test i nuhatjes është apo jo një tregues i besueshëm për identifikimin e individëve me Parkinson para-motor, domethënë, të cilët aktualisht nuk tregojnë shenja të Parkinsonit, por do të vazhdojnë të zhvillojnë këtë gjendje. Në të njëjtën mënyrë që zbulimi i sëmundjeve të zemrës mund të ndihmojë në parandalimin e sulmeve në zemër, shpresohet se njohja e një rreziku të lartë të zhvillimit të Parkinsonit do të lejojë kohë për të ndërmarrë veprime parandaluese, neuroprotektive para se të jetë tepër vonë.
