Fundi i globalizimit të papenguar është negativ për ekonominë globale. Pandemia dhe luftërat ndikojnë në tregtinë ndërkombëtare, ndërsa tensionet e përshkallëzuara gjeopolitike po sjellin tarifa të reja dhe politika industriale proteksioniste. Në përgjithësi, procesi i de-globalizimit do t’i bëjë ekonomitë më pak efikase. Por ka edhe disa vende, disa mallra dhe punëtorë të caktuar të industrisë që do të përfitojnë.
Epoka e globalizimit solli fitime të mëdha. Gjatë shtatë dekadave të fundit, ekonomia globale është rritur 14-fish, e nxitur nga tregtia ndërkombëtare, e cila është bërë 45 herë më e madhe, sipas Organizatës Botërore të Tregtisë.
Megjithatë, në 15 vitet e fundit, ky proces është ngadalësuar. Tregtia ndërkombëtare, si përqindje e PBB-së, arriti kulmin në 61% në 2008 – ën. Korriku regjistroi rënien më të madhe mujore në gati tre vjet.
Dhe ndërsa ndryshimi tregtar filloi me recesionin që pasoi krizën financiare globale të vitit 2008, faktorë të tjerë po krijojnë pengesa të reja.
Faktori i parë janë tensionet gjeopolitike midis SHBA-së dhe Kinës, me luftën tregtare midis Uashingtonit dhe Pekinit, e cila filloi në vitin 2018, duke e përkeqësuar problemin.
Shqetësimi i qeverive për varësinë e tyre të lartë nga furnizimet e importuara çon gjithashtu në politika të reja industriale kombëtare, si Akti i Reduktimit të Inflacionit dhe Akti CHIPS dhe Shkencës i SHBA-së, subvencionet për prodhimin e automjeteve elektrike në Kinë.
Në nivel vendi, ndërkohë që roli i Kinës në importet amerikane është reduktuar, të tjerët kanë arritur të fitojnë një prani më të madhe në zinxhirin e prodhimit. Veçanërisht, pjesa e Vietnamit në importet amerikane u dyfishua në 4% nga 2017 në 2022 – shin. Tajvani dhe Meksika kanë përfituar gjithashtu nga gatishmëria e SHBA-së për të marrë më shumë mallra nga vendet me të cilat kanë afërsi gjeografike ose politike.
Riformësimi i zinxhirit të furnizimit global mund të rrisë çmimet e energjisë, metaleve dhe lëndëve të para. Ndërsa kompanitë dhe vendet zgjedhin furnizuesit bazuar në afërsinë gjeografike dhe politike, në vend të çmimit, vendet prodhuese të mallrave në Amerikën Latine – kryesisht Meksika, Kili dhe Brazili – mund të përfitojnë. Analistët vlerësojnë se de-globalizimi, i kombinuar me investimet kundër ndryshimeve klimatike, do të shkaktojë një super-cikël të ri, me rritjen e çmimeve të shumë mallrave në terma afatgjatë.
Kompanitë në industritë nën mbikëqyrjen e qeverisë – dhe punëtorët e tyre – do të përfitojnë. Numri i fabrikave të gjysmëpërçuesve në SHBA u rrit me vetëm 0.5% në vit nga viti 2012 në 2017, ndërsa punësimi në to ra me 0.4%.
Gjatë pesë viteve të ardhshme, numri i fabrikave të çipave u rrit me 2.9% në vit, ndërsa punësimi pa një rritje korresponduese prej 1.9%. Në përgjithësi, megjithatë, një ekonomi globale më e fragmentuar do të lërë shumë kompani dhe shumë konsumatorë në gjendje më të keqe.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
FMN: Situata, një ‘re e zezë’ për ekonominë globale
