Sërish ditën e djeshme, udhëheqësi serb i Bosnjës Milorad Dodik mbështeti edhe një herë krijimin e një shteti të ri që do të bashkonte të gjithë serbët në Ballkan, duke pretenduar se kjo është e drejta e tyre legjitime sepse, siç tha ai, çështja kombëtare serbe është e vetmja që ka mbetur e pazgjidhur. në atë zonë. Ai e mbrojti hapur këtë tezë në një intervistë që dha për shërbimin propagandistik rus Sputnik fundjavën e kaluar, duke shpjeguar se ai e sheh Kosovën dhe Malin e Zi si dhe Republikën Srpska si pjesë të Serbisë së re të madhe. Deklarata e tij u prit me kritika të shumta, duke përfshirë dënimin e Ministrisë së Punëve të Jashtme të Malit të Zi, por Dodik nuk u prek nga kjo dhe u konfirmoi gazetarëve në Banja Luka të hënën se i qëndron projeksioneve të tij dhe mbron krijimin e një lloji të ri. të Serbisë së Madhe. “Populli serb ka të drejtën e shtetit të tij unik në Ballkan”, tha Dodik. Në të njëjtën kohë, ai pohoi se me shpërbërjen e ish-Jugosllavisë, të gjithë popujt e tjerë që jetonin në të e zgjidhën çështjen e tyre kombëtare dhe kjo mundësi, sipas interpretimit të tij, iu mohua vetëm serbëve. Ai pohoi se krijimi i Serbisë së madhe pas Luftës së Parë Botërore u pengua vetëm nga një komplot perëndimor i udhëhequr nga Britania e Madhe, të cilën së bashku me SHBA-në e sheh ende si armikun kryesor të serbëve. Ai pohon se SHBA-të sot po udhëheqin përpjekjet për ta bërë Bosnje-Hercegovinën një shtet unitar dhe të centralizuar dhe thotë se RS nuk do të pajtohet kurrë me këtë, kështu që konfliktet do të vazhdojnë me mundësinë që skenari i konfliktit dhjetëvjeçar mes Izraeli dhe palestinezët do të përsëriten në Bosnje dhe Hercegovinë, pra në Evropë, duket si një zgjidhje e përhershme dhe e qëndrueshme. Ai parashikoi se Bosnja dhe Hercegovina do të shpërbëhet për shkak të konflikteve të brendshme të vazhdueshme, gjë që i hap rrugën RS për t’u bashkuar me Serbinë e ardhshme të madhe.
Plagët nga lufta në Bosnjë
Tani ka katër breza individësh në Bosnje dhe Hercegovinë, jetët e të cilëve janë prekur nga traumat nga e kaluara e dhunshme e vendit. Gjyshërit dhe prindërit që jetuan luftërat e shekullit të 20-të dhe përjetuan mizori të dorës së parë i kanë përcjellë traumat dhe shqetësimet e tyre te fëmijët dhe nipërit e tyre të lindur gjatë dhe pas dhunës, sipas ekspertëve. Të rinjtë që jetojnë në Bosnje janë të prekur nga përvojat e prindërve të tyre dhe nga konteksti më i gjerë shoqëror, i cili mbetet shumë i ndarë, sipas një studimi në lidhje me përvojat emocionale të të rinjve të pasluftës në vend nga Natalya Paulsen. Ata që kanë lindur vetëm pas luftës mund të trashëgojnë traumat e nënave dhe baballarëve që kanë qenë dëshmitarë, viktima apo autorë të dhunës. Kjo mund t’i bëjë të rinjtë të prirur ndaj dhunës ose sjelljeve antisociale, por gjithashtu bën që ata të përjetojnë një sërë problemesh të tjera, si zhgënjim, faj, zemërim, varfëri ose përjashtim social. “Në Bosnje, fëmijët që rriten nën hijen e traumave të prindërve të tyre janë në rrezik për t’i përvetësuar këto emocione komplekse pa një përvojë të drejtpërdrejtë të ngjarjes nxitëse-luftës”, tha Mirza Buljubasiç nga Departamenti i Kriminologjisë në Universitetin e Sarajevës. “Kjo ‘traumë e trashëguar’ mund të shfaqet si ankth i shtuar, depresion apo edhe tendenca agresive. Sfida është se ndërsa këta fëmijë po reagojnë ndaj një traume, ata nuk e kanë përjetuar personalisht atë, duke e bërë më të vështirë për ta të kuptojnë ose artikulojnë ndjenjat e tyre”, shtoi Buljubasiç. Në Bosnje tani ka tre histori shumë të ndryshme përsa i takon të kaluarës tri histori zyrtare të luftës të cilat dominojnë diskurset zyrtare. Duket e pamundur të gjendet një rrugë e mesme midis tre grupeve etnike dhe nuk po bëhet asnjë punë dhe përpjekje nga shteti apo subjektet e tjera zyrtare për të harmonizuar pikëpamjet kryesisht të ndryshme. Traumat kolektive të theksuara në diskutimet dhe diskurset publike janë shumë selektive, duke u fokusuar vetëm në viktimizimin e secilit grup përkatës, duke fajësuar “tjetrin” dhe duke mohuar vuajtjet e tjetrit. Të rinjtë, qofshin fëmijë të autorëve apo viktimave, rriten me imazhin e “tjetrit të rrezikshëm”. Një përzgjedhje dhe ekskluzivitet i tillë historik përgjatë vijave etnike rezonon nëpër shoqëri, ku traumat e luftës janë ende shumë të gjalla edhe brenda atyre që nuk e kanë përjetuar luftën në dorën e parë, dhe ndoshta mund të luajnë një rol në radikalizimin e të rinjve.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
