Që nga mesi i viteve 1990, Kina ka qenë blerësi kryesor global i mallrave të shumta të nevojshme për të fuqizuar rritjen e saj ekonomike. Qëllimi i kësaj rritjeje ishte pjesërisht krijimi dhe zgjerimi i një klase të mesme, mbi të cilën përgjithësisht është shumë më e lehtë të ruhet kontrolli sesa një klasë e lartë e ndashme ose një klasë punëtore. Ishte gjithashtu krijimi i një kundërpune superfuqie në Jugun Global për të rivalizuar atë të SHBA-së në Veriun Global dhe përfundimisht për ta kapërcyer atë si superfuqia më e madhe në botë. Rritja yjore ekonomike e Kinës për shumë vite i shtyu çmimet e mallrave kryesore që i duheshin gjithnjë e më të larta, duke krijuar dhe mbështetur pothuajse në mënyrë të vetme superciklin e mallrave gjatë atyre viteve. Fillimi i kovidit në vend në fund të 2019-ës dhe politika drakoniane ‘zero-kovid’ e përdorur për ta frenuar atë, ndikuan rëndë në këtë rritje dhe ambiciet e saj më të gjera (të paktën tani për tani). Pyetja kryesore për tregjet globale të naftës është se çfarë do të ndodhë me Kinën në 2024?
Objektivi i rritjes ekonomike të Kinës për vitin 2023 ishte zyrtarisht “rreth 5”, që do të thoshte se pothuajse me siguri do të arrihej në letër, pavarësisht nga realiteti që qëndron pas shifrave. Ky realitet është se u arrit një rritje prej diku midis 3 dhe 5 përqind, në varësi të mënyrës se si interpretohen të dhënat. Për të paktën dy tremujorët e parë të vitit, daljet kryesore ekonomike ishin të dobëta – veçanërisht jashtë sektorit të konsumit. Kjo do të thoshte se punët ishin gjithnjë e më të vështira për t’u gjetur në qytetet e Kinës, në të cilat ëndrra e vendit për një ekzistencë të re të klasës së mesme kishte tërhequr dhjetëra miliona larg nga jeta e tyre e mëparshme e bazuar në bujqësi që nga fundi i viteve 1990. Të rinjtë e kanë pasur veçanërisht të vështirë dhe shkalla e papunësisë së të rinjve u rrit aq shumë sa Kina e ndaloi publikimin e saj pasi shifra e qershorit tregoi këtë normë të papunësisë në një nivel të lartë historik prej 21.3 përqind. Figurat kryesore politike të Kinës – përfshirë presidentin Xi Jinping – janë plotësisht të vetëdijshëm për potencialin që papunësia e lartë e të rinjve të shkojë në protesta të gjera. Ata e dinë se pak para serisë së kryengritjeve të dhunshme në 2010 që shënuan fillimin e Pranverës Arabe, papunësia mesatare e të rinjve në ato vende ishte vetëm pak më e lartë – në 23.4 për qind – sesa ajo e Kinës tani.
Për Partinë Komuniste Kineze dhe udhëheqjen e saj aktuale, atëherë, kjo tani është bërë një krizë ekzistenciale dhe për të cilën ajo nuk mund të vazhdojë të përdorë metodën e mëparshme të provuar dhe të besuar për të rritur rrugën e saj për të dalë nga të gjitha vështirësitë. Kjo metodë në thelb përfshin pompimin e parave të qeverisë në ekonomi, shpesh përmes ndërmarrjeve shtetërore (NSH) dhe institucioneve financiare për të arritur shkallë gjithnjë në rritje të rritjes ekonomike. Kuptimi ishte se kjo mund të shlyhej në një moment në të ardhmen e largët, në një kohë të tillë në të vërtetë kur rritja e aseteve që paratë kishin blerë mund të paguante për borxhin e krijuar. Deri në mars 2017, kryeministri i atëhershëm Li Keqiang bëri dy njoftime të mëdha në Kongresin vjetor Kombëtar Popullor të Kinës (NPC) në Pekin. E para ishte se ekonomia e dytë më e madhe në botë kishte ulur objektivin e normës së saj të rritjes në nivelin më të ulët në 27 vjet. E dyta ishte se: “Zhvillimet brenda dhe jashtë Kinës kërkojnë që ne të jemi gati të përballemi me situata më të ndërlikuara dhe më të rënda”.
Megjithatë, edhe përpara kësaj njohjeje nga Li, tregjet financiare globale ishin të vetëdijshme se Kina kishte shfaqur për një kohë tre simptomat kryesore që i paraprinë të gjitha krizave të mëdha financiare të tre dekadave të fundit – kriza e Azisë së vitit 1997, kriza e Rusisë e vitit 1998 dhe edhe Kriza e Madhe Financiare që filloi në 2007. Këto ishin një shkallë e lartë e levës së borxhit, një rritje e shpejtë e çmimeve të aktiveve dhe një rënie në potencialin themelor të rritjes – me pak fjalë, të gjithë faktorët duhet të fryjnë një flluskë që më pas do të shpërthejë. Borxhi i çdo vendi mund të ndahet kryesisht në dy komponentë: të brendshëm dhe të jashtëm. Borxhi i jashtëm i Kinës u rrit nga rreth 52.55 miliardë dollarë amerikanë në vitin 1990 (rreth fillimit të rritjes dramatike të rritjes ekonomike të vendit) në rreth 2.4 trilion dollarë në vitin 2020 (rreth kohës së fillimit të kovid). Raporti i borxhit qeveritar të Kinës ndaj PBB-së ishte rreth 68 përqind në atë pikë. Edhe me rritjen e këtij raporti të borxhit të qeverisë ndaj PBB-së pas kovidit (në pak më shumë se 80 për qind në fillim të 2023), komponenti tjetër – borxhi i brendshëm – është vendi ku qëndrojnë problemet serioze. Kjo për shkak se ka qenë prej kohësh një zonë e rrethuar nga mungesa e qartësisë, e cila vazhdon edhe sot e kësaj dite. Jozyrtarisht, duke përfshirë këtë borxh, raporti total i borxhit të Kinës ndaj PBB-së është diku midis 270 për qind dhe 300 për qind, nga rreth 200 për qind vetëm pesë vjet më parë. Edhe sipas të dhënave të vetë Bankës Popullore të Kinës (PBOC), ‘financimi social total’ i papaguar (i cili mat ofertën e përgjithshme të kredisë për ekonominë dhe përfshin format e financimit jashtë bilancit që ekzistojnë jashtë sistemit konvencional të huadhënies bankare) qëndron në 5.98 trilion CNY (858 miliardë dollarë) në janar 2023.
Një sektor i dukshëm shqetësues – ndër shumë të tjerë që janë më pak të tillë – është sektori i pronave, i cili përbën rreth një të tretën e të gjithë PBB-së së Kinës dhe rreth 65 për qind të totalit të aseteve të familjes. Sipas Rory Green, kryeekonomisti i Kinës për GlobalData.TSLombard, duke folur ekskluzivisht për OilPrice.com kohët e fundit, edhe në fund të vitit 2022, sektori i pronës në Kinë ishte 30 për qind më i madh se kërkesa themelore dhe ai vlerësoi një goditje prej 1 për qind ndaj rritjes potenciale në një skenar i mirë i ngadalësimit strukturor. Ndërsa problemet në një nga dy shqetësimet më të mëdha të pronave të Kinës – Country Garden – u bënë më publike (duke pasqyruar atë që kishte ndodhur më parë në Evergrande, qeveria prezantoi masa të reja stimuluese. Më 20 tetor, PBOC kreu 828 miliardë CNY kontrata riblerje të anasjellta – afërsisht ekuivalente me një injeksion të drejtpërdrejtë prej 733 miliardë CNY në sistemin financiar – për të zbutur një pjesë të ndikimit ekonomik të rënies së vazhdueshme në sektorin e pronave. Në të njëjtën ditë, PBOC mbajti norma rekord të ulëta të kredisë për normën kryesore të kredisë njëvjeçare (prej 3.45 për qind) dhe për atë pesëvjeçare (prej 4.2 për qind), dhe la të kuptohej se mund të zbatohej më shumë lehtësim monetar nëse kërkohet. Për më tepër, më 24 tetor, u miratua 1 trilion CNY emetim i ri i obligacioneve të veçanta sovrane, me letrën që do të vendoset në tremujorin e katërt të këtij viti. Kanalet e lajmeve të qeverisë kineze deklaruan se të ardhurat e obligacioneve do t’u shpërndahen qeverive lokale për të ndihmuar në rritjen e. Rregullimi i buxhetit do të rrisë kufirin e deficitit të përgjithshëm fiskal në 4.88 trilion CNY – ose 3.8 përqind e PBB-së, nga deficiti fillestar i planifikuar prej 3.0 përqind.
“Kuota shtesë e obligacioneve pritet të rritet para fundit të 2023 dhe, e destinuar për projektet e ndihmës ndaj fatkeqësive dhe klimës, financimi shtesë do të mbështesë aktivitetin deri në tremujorin e parë të 2024,” tha Eugenia Victorino, kreu i strategjisë së Azisë për SEB në Singapor për OilPrice ekskluzivisht. .com javën e kaluar. Që nga këto masa të reja, rishikimet në rritje të parashikimeve të PBB-së së Kinës kanë dalë jashtë, pavarësisht tkurrjes së vazhdueshme në sektorin e pronave. FMN kohët e fundit rriti parashikimet e saj të PBB-së me 0.4 për qind si për vitin 2023 ashtu edhe për vitin 2024 – në 5.4 për qind dhe 4.6 për qind, respektivisht. Shifrat e fundit treguan se prodhimi industrial kinez për nëntorin u zgjerua me ritmin më të shpejtë në gati dy vjet, ndërsa shitjet me pakicë u rritën më pak se sa pritej, gjë që është një shenjë paraprake pozitive për kërkesën për naftë. Për pjesën më të madhe të këtij viti, rritja e tillë si ajo kishte ardhur nga aktivitetet e konsumatorit, të cilat priren të fuqizojnë kërkesën për naftë në Kinë shumë më pak se rritja nga sektori industrial. Duke pasur parasysh këtë ndryshim në nxitësit e rritjes, OPEC parashikon që kërkesa kineze për naftë të jetë mesatarisht 16.41 milionë fuçi në ditë (bpd) në gjysmën e parë të 2024, 3.2 për qind më shumë nga nivelet e vitit 2023, ndërsa Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë parashikon se kërkesa e vendit për naftë do të jetë mesatarisht 17.1 milionë fuçi në ditë për për të gjithë vitin, për të treguar rritje prej 3.9 për qind gjatë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “The Economist“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A mund të rriten fitimet e industrisë së naftës?
Analiza: Ukraina dhe ekonomia botërore
