Ekonomia globale tregoi një elasticitet të jashtëzakonshëm në vitin 2023, pasi Shtetet e Bashkuara sfiduan pritshmëritë dhe arritën të shmangin një recesion. India, Vietnami dhe Japonia gjithashtu arritën performancë mbresëlënëse ekonomike duke pasur parasysh rrethanat. Por ndërsa këto vende kanë arsye të mira për të qenë optimistë për vitin 2024, Kina ka shumë të ngjarë të jetë kontribuuesi i vetëm më i madh në rritjen e PBB-së globale këtë vit.
Kjo mund të jetë një surprizë për shumë njerëz, duke pasur parasysh valën e parashikimeve gjithnjë e më të zymta për ekonominë kineze. Sigurisht, Kina mund të mos arrijë potencialin e saj të plotë në vitin 2024. Vetëm duke ndjekur reforma domethënëse dhe duke riafirmuar hapjen ekonomike (dy shtyllat e modelit jashtëzakonisht të suksesshëm të rritjes së vendit gjatë katër dekadave të fundit) mund të rifitojë vrullin e humbur.
Kontributi relativ i një vendi në rritjen e PBB-së globale varet si nga pesha e tij në ekonominë botërore ashtu edhe nga rritja e tij relative ekonomike. Në terma të barazisë së fuqisë blerëse (PPP), pjesa e Kinës në ekonominë botërore ishte 18.8% në vitin 2023, krahasuar me 15.4% të Amerikës. Me parashikimin e Fondit Monetar Ndërkombëtar se ekonomia kineze do të rritet me 4.6% në vitin 2024 – më shumë se dyfishi i rritjes së parashikuar për SHBA-në – Kina, pavarësisht ngadalësimit të saj të vazhdueshëm, ka të ngjarë të përbëjë një pjesë shumë më të madhe të rritjes së PBB-së globale sesa SHBA-ja. do.
Pas një çerek shekulli stagnimi, Japonia duket se po përjeton një ringjallje ekonomike. Duke i shpëtuar përfundimisht kurthit të deflacionit që futi në kurth ekonominë e tij për më shumë se tre dekada, vendi parashikohet të rritet me 1% në vitin 2024. Megjithatë, kontributi i tij në rritjen globale do të jetë më i kufizuar se ai i Kinës ose i SHBA-së, për shkak të peshën e saj më të vogël në ekonominë botërore dhe rritjen më të ngadaltë.
Ndërkohë, perspektiva për Mbretërinë e Bashkuar dhe Bashkimin Evropian duket e zymtë. Duke përjashtuar një zgjidhje të papritur dhe të pamundur të luftës në Ukrainë, skenari më i mirë për ekonominë e Evropës është që ajo të mos pengojë rritjen globale.
India, e cila parashikohet të rritet me 6.3% këtë vit, pritet të jetë e vetmja ekonomi e madhe që do të rritet më shpejt se Kina. Zhvillimet gjeopolitike kanë qenë të favorshme për Indinë, duke i mundësuar asaj të blejë naftë ruse të lirë, të largohet nga masat që do të ishin të pamundura nëse do të ndërmerreshin nga Kina dhe të afirmohej në skenën botërore. Këto zhvillime të favorshme, së bashku me reformat e brendshme të ndjekura nga qeveria e kryeministrit Narendra Modi, kanë çuar gjithashtu në një rritje të investimeve të huaja direkte. Por, për shkak se pjesa e Indisë në ekonominë botërore është më pak se gjysma e Kinës, kontributi i saj në rritjen globale do të jetë më i vogël se ai i Kinës gjithashtu.
Në mënyrë të ngjashme, vendet në zhvillim si Vietnami, Tanzania, Guajana, Gambia, Etiopia, Xhibuti, Bregu i Fildishtë dhe Burkina Faso parashikohen të rriten me shpejtësi në vitin 2024. Por të gjitha përbëjnë një pjesë shumë të vogël të ekonomisë botërore.
Edhe pse Kina pritet të mbetet kontribuuesi më i madh në rritjen e PBB-së globale, ajo mund të mos performojë në krahasim me potencialin e saj të rritjes – që unë vlerësoj të jetë rreth 5.1% – në vitin 2024. Për më tepër, përhapja pozitive nga rritja kineze në ekonomitë e tjera do të jetë gjithashtu më e madhe kufizuar nëse rritja e importeve të vendit nuk kthehet në nivelet para pandemisë.
Sfida kryesore ekonomike afatmesme e Kinës është fuqia e saj punëtore në tkurrje. Edhe nëse rritja e produktivitetit mbetet konstante, ky ndryshim demografik do të ushtronte presion në rënie në rritjen e PBB-së. Duke pasur parasysh rënien aktuale në sektorin kinez të pronave, shpenzimet familjare më të ngadalta se sa pritej dhe investimet e sektorit privat, shanset për një tjetër bum ekonomik të nxitur nga pasuritë e paluajtshme duken të pakta.
Por kërcënimi më i madh me të cilin përballet sot ekonomia kineze është rënia në kurthin e deflacionit të borxhit. Për shkak se deflacioni rrit vlerën reale të borxheve ekzistuese, bankat mund të bëhen gjithnjë e më ngurruese për të dhënë kredi për bizneset dhe qeveritë vendore. Ndërsa familjet dhe bizneset me borxhe ulin shpenzimet e tyre, kombinimi toksik i borxhit dhe deflacionit mund të shkaktojë një cikël vicioz investimesh më të ulëta dhe ulje të kërkesës.
Ngurrimi i autoriteteve monetare kineze për të miratuar një politikë monetare më ekspansioniste është i padobishëm. Ndërsa Banka Popullore e Kinës (PBOC) dhe rregullatori bankar i vendit kanë vendosur treguesit kryesorë të performancës në shkallën e kredisë për të stimuluar kreditimin, bankat tregtare shtetërore shpesh i përmbushin këto objektiva duke u dhënë hua ndërmarrjeve shtetërore joproduktive (NSH) që nuk kërkojnë financim urgjent po aq sa shumë ndërmarrje joshtetërore.
Në fakt, NSH-të zakonisht marrin kredi me norma interesi më të ulëta sesa normat e produkteve të bankave për menaxhimin e pasurisë. Në vend që t’i investojnë këto fonde në projekte produktive, ato shpesh i ridepozitojnë për një normë më të lartë interesi, duke i lejuar bankat t’u japin hua të njëjtave NSH. Ndërkohë që ky proces fryn shifrat e raportuara të bankave për kreditë dhe depozitat, duke krijuar pamjen e një politike monetare efektive, praktika të tilla bëjnë pak për të nxitur prodhimin, punësimin dhe të ardhurat nga taksat.
Për të shmangur një spirale deflacioni-borxhi, politikëbërësit kinezë duhet të injektojnë urgjentisht më shumë likuiditet në ekonomi. Por që kanali i huadhënies të funksionojë në mënyrë efektive, Kina duhet të reformojë bankat e saj shtetërore për të siguruar që institucionet financiare të fokusohen në përfitimin dhe t’u japin hua firmave më produktive, në vend që të krijojnë flukse parash artificiale. Fatkeqësisht, Kina nuk ka gjasa t’i ndërmarrë këto reforma kritike së shpejti.
Ekziston një paketë politikash alternative në afat të shkurtër. Politikëbërësit kinezë mund të bashkojnë një politikë fiskale agresive me monetizimin e borxhit të qeverisë. Kjo do të kërkonte një plan me tre hapa. Së pari, politika fiskale duhet të fokusohet në ndërtimin e banesave me të ardhura të ulëta, përmirësimin e infrastrukturës publike dhe shlyerjen e borxheve të papaguara të agjencive qeveritare vendore dhe kombëtare ndaj firmave të sektorit privat. Së dyti, këto shpenzime mund të financohen nëpërmjet emetimit të obligacioneve të reja afatgjata të qeverisë. Së fundmi, PBOC duhet t’i blejë këto obligacione dhe t’i mbajë ato deri në maturim, ose të paktën derisa ekonomia të kthehet në normën e saj të mundshme të rritjes.
Me një politikë monetare më ekspansioniste në periudhën afatshkurtër dhe me reforma strukturore të politikës në afat të mesëm, ekonomia kineze mund të afrohet me potencialin e saj të plotë të rritjes, gjë që do të ndihmonte gjithashtu në rritjen e rritjes ekonomike globale.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Project Syndicate“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Deutsche Welle: Perspektiva ekonomike e vitit 2024
Analiza: 2024, viti i një rendi të ri ekonomik
Problemet e Kinës kërcënojnë ekonomitë e Azisë Lindore
