Shqipëria përjetoi një rritje të dukshme të punës në distancë gjatë pandemisë së COVID-19 dhe perspektivat dukeshin të favorshme për të vijuar që të funksionojë në të ardhmen. Kjo mënyrë e punës ofroi elasticitet dhe mundësi të reja për punonjësit, kompanitë dhe ekonominë në përgjithësi.
Megjithatë, ajo gjithashtu ka sjellë sfida dhe rreziqe që duhen zgjidhur, për të arritur përfitimet maksimale. Për të arritur suksesin në punën në distancë në Shqipëri është e rëndësishme që kompanitë dhe punonjësit të zhvillojnë strategji të përshtatshme, të sigurojnë resurset dhe përkrahjen e nevojshme, si dhe të zgjidhin sfidat teknike dhe sociale që dalin në rrugën e tyre.
Ekspertët e fushës pohojnë gjithashtu që, puna në distancë në Shqipëri ka potencialin për të ndryshuar mënyrën si punojmë dhe ndërveprojmë në mjedisin profesional.
“Me vëmendjen dhe masat e duhura, kjo mënyrë e punës mund të sjellë përfitime të mëdha për punonjësit, kompanitë dhe ekonominë shqiptare në përgjithësi. Punësimi ‘on remote’ ka ofruar shumë përfitime për punonjësit në Shqipëri.
Ai ka sjellë fleksibilitet kohor dhe vendas, duke u lejuar atyre të organizojnë kohën në mënyrë më efikase. Punonjësit kanë më shumë liri për të përcaktuar orarin e tyre dhe për të përshtatur jetën personale me mënyrën se si punojnë.
Përveç kësaj, puna në distancë ka ulur kostot e transportit dhe infrastrukturës, duke iu lejuar punonjësve të kursenin para dhe kohë” – pohon sipërmarrësi dhe profesionisti i IT, Said Dulevic.
Megjithatë, kjo mënyrë e punës nuk është pa sfida. Sipas informacioneve të marra në treg, disa prej tyre përfshijnë mungesën e ndarjes së qartë midis jetës personale dhe profesionale, ndonjëherë ndërprerjet në rrjetin e internetit dhe mungesën e bashkëveprimit fizik me kolegët.
Me përmirësimin e infrastrukturës së internetit dhe implementimin e strategjive të duhura për menaxhimin e këtyre sfidave, puna në distancë në Shqipëri ka potencialin për t’u rritur edhe më shumë në të ardhmen.
“Në kohën e sotme, kur teknologjia na jep mundësi të mëdha, puna në distancë është një opsion që kompanitë dhe punonjësit duhet ta marrin parasysh.
Ndërsa eksplorojmë se si të përshtatemi me këtë model të ri pune, është e rëndësishme të kuptojmë sfidat dhe përfitimet e saj, si dhe të zhvillojmë strategjitë e duhura për të arritur suksesin.
Në Shqipëri, puna në distancë ka një të ardhme të ndritur dhe ne jemi të ftuar të përgatisim terrenin për të rritur potencialin e saj dhe për të përfituar nga përparimet teknologjike”, – thotë për “Monitor”, sipërmarrësi Dritan Mezini, drejtues i DuaPunë.com.
Po, ka shumë shqiptarë që vazhdojnë të punojnë nga shtëpia (në distancë) në Shqipëri, veçanërisht në sektorët ku puna është e bazuar në teknologji dhe internet, – shprehet z. Mezini nga statistikat që i ofron portali i punësimit.
“Pandemia COVID-19 ndikoi në rritjen e punës në largësi, duke u bërë një opsion i parapëlqyer për shumë kompani dhe individë.
Puna në distancë ofron disa avantazhe, si elasticiteti në orarin e punës, eliminimi i kohës së udhëtimit dhe trafikut, dhe mundësia për të punuar në një mjedis të parapëlqyer personal.
Për shqiptarët, puna në distancë është një mundësi për të punuar për kompani të huaja, për të bashkëpunuar me kolegë dhe klientë ndërkombëtarë dhe për të përfituar nga tregu global i punës”, – pohon z. Mezini
Por jo çdo profesion është i përshtatshëm për të qenë funksional në distancë.
“Nëse interesoheni për punën në distancë në Shqipëri është e rëndësishme të kërkoni mundësitë në sektorët që ofrojnë më shumë fleksibilitet, si programimi kompjuterik, dizajni grafik, marketingu digital, shërbimet e përkthimit, konsulencat në teknologji e shumë të tjera” – thotë ai.
Përkundër sfidave të punës në distancë, disa kompani dhe individë në Shqipëri kanë arritur të përshtaten me këtë model pune dhe kanë arritur sukses.
“Është e rëndësishme për punonjësit dhe punëdhënësit të përdorin teknologjinë dhe të zhvillojnë praktikat e duhura për të minimizuar sfidat dhe për të punuar me efikasitet në këtë mënyrë të punës.
Nëse resurset janë dhe puna organizohet mirë, ne i kemi lënë punonjësit të punojnë nga cilido cep i qytetit apo më tej”- pohon për “Monitor”, sipërmarrësi Tomi Kallanxhi.
Skepticizëm me kalimin e COVID
Puna në distancë, ndërsa shembi shumë barriera e mendësi te punëdhënësit shqiptarë dhe u rrit në Shqipëri, ende ka praktika të ndryshme te punëdhënësit.
“Ka kompani dhe organizata në Shqipëri që pranojnë dhe praktikojnë punën në distancë, veçanërisht në sektorët e teknologjisë dhe informacionit, financave, marketingut, konsulencës, etj.
Megjithatë, është e vërtetë që disa punëdhënës në Shqipëri mund të jenë skeptikë në lidhje me punën në distancë.
Kjo mund të ndodhë për shkaqe të ndryshme, si mungesa e përvojës në menaxhimin e punonjësve në distancë, dyshime në produktivitetin e punonjësve që punojnë jashtë zyre, nevoja për komunikim të shpeshtë dhe koordinim, etj.”- thotë për “Monitor”, Denisa Kele, sipërmarrëse në fushën e IT.
Sipas saj, pandemia COVID-19 solli rritje të përkohshme në pranimin e punës në distancë, duke detyruar shumë kompani të ndërrojnë mënyrat e tyre të punësimit, për të mbajtur operacionet e tyre.
Kjo ka treguar se puna në distancë është e mundur dhe se punonjësit mund të jenë produktivë edhe jashtë zyrave tradicionale.
Por, në realitetin e sotshëm e gjen shumë pak të zbatuar në kompanitë shqiptare.
“Me kalimin e kohës dhe njohuritë e fituara nga përvoja e punës në distancë, pritet që më shumë punëdhënës në Shqipëri të pranojnë këtë mënyrë të punës dhe të shikojnë përfitimet që ajo ofron.
Ndërkombëtarisht ka tendencë rritja e punës në distancë dhe dixhitalizimit të proceseve të punës, kështu që edhe Shqipëria do të ndjekë këtë trend.
Punëdhënësit duhet të marrin në konsideratë përparësitë dhe sfidat e punës në distancë, duke siguruar infrastrukturën e duhur për komunikim dhe bashkëpunim efikas, vlerësimin e rezultateve të punës, dhe menaxhimin e ekuilibrit mes jetës personale dhe profesionale të punonjësve”, – thotë znj. Kele.
Puna në distancë në Shqipëri përballet me disa sfida të veçanta. Sipas informacioneve të marra në treg nga punëdhënës të kompanive që e aplikuan plotësisht pas pandemisë janë:
-Infrastruktura e internetit: Shpejtësia dhe stabiliteti i internetit mund të jetë sfidë në disa zona të Shqipërisë. Ndikimi i një lidhje të dobët të internetit mund të ketë pasoja negative në produktivitet dhe komunikim.
-Mungesa e kulturës së punës në distancë: Puna në distancë është relativisht e re në Shqipëri dhe nuk është e përhapur në të gjithë sektorët. Për shkak të mungesës së përvojës së mjaftueshme në këtë model pune, mund të ketë vështirësi në organizimin e punës, menaxhimin e kohës dhe koordinimin e projekteve në distancë.
-Mungesa e ndërveprimit personal: Në kulturën shqiptare, ndërveprimi personal dhe takimet kanë rëndësi të veçantë. Puna në distancë mund të ndikojë në mungesën e këtyre takimeve dhe ndërveprimeve të drejtpërdrejta, që mund të sjellë sfida në bashkëpunim dhe komunikim efektiv.
-Kufizimet e kohës dhe zonës së punës: Puna në distancë mund të sjellë sfida në ekuilibrin midis jetës personale dhe profesionale, duke qenë se mund të ketë vështirësi në përcaktimin e kufijve të qarta midis dy sferave.
Për disa punonjës, ndarja e kohës dhe fokusimi i vëmendjes në punë mund të jetë sfidë, veçanërisht në ambiente të zhurmshme apo me shumë ndërprerje.
-Izolimi dhe mungesa e ndërveprimit social: Puna në distancë mund të sjellë ndjenjën e izolimit dhe mungesën e ndërveprimit social. Nëse nuk ka organizim të mirë të aktiviteteve sociale dhe të komunikimit në distancë, punonjësit mund të ndihen të izoluar dhe të humbin lidhjen me kolegët e tyre. Kjo do të ndikonte në produktivitetin e tyre
Efekti i punës në distancë në produktivitet
Efekti i punës në distancë në produktivitet është një çështje që ka shkaktuar debat dhe ka pasur opinione të ndryshme. Disa studime dhe përvoja e kompanive kanë treguar se puna në distancë mund të ketë ndikim pozitiv në produktivitet, ndërsa të tjerë kanë treguar sfida dhe rreziqe potenciale.
“Një nga avantazhet kryesore të punës në distancë është fleksibiliteti kohor dhe vendas që ofron. Punonjësit kanë mundësinë të organizojnë kohën në mënyrë më efikase dhe të përshtaten me preferencat individuale.
Për disa njerëz, kjo liri i lejon të jenë më të motivuar dhe të fokusuar, duke rritur produktivitetin.
Në të njëjtën kohë, puna në distancë mund të sjellë sfida për disa punonjës. Mungesa e ndarjes së qartë midis jetës personale dhe profesionale, distancimi social dhe mungesa e mbështetjes fizike të kolegëve mund të kenë ndikim negativ në produktivitet dhe motivim.
Gjithashtu, vështirësitë teknike si ndërprerja e internetit ose mungesa e pajisjeve të nevojshme mund të pengojnë produktivitetin”, – pohon sociologia Marsida Simo.
Sipas saj, efekti i punës në distancë në produktivitet varet nga faktorë të shumtë si lloji i punës, karakteristikat individuale, stili i menaxhimit dhe mënyra se si organizohen detyrat.
Kompanitë dhe punonjësit duhet të zhvillojnë strategji të përshtatshme për të përmirësuar produktivitetin në këtë kontekst, duke përfshirë komunikim të rregullt, përcaktimin e qartësisë së detyrave dhe ofrimin e resurseve teknologjike të nevojshme.
“Është e rëndësishme të vlerësohet se si një organizatë ose individë specifikë ndihen në punën në distancë dhe të marrin masa për të rregulluar dhe për të përmirësuar produktivitetin sipas nevojave të tyre individuale”, – shton znj. Simo.
Duke iu referuar studimeve botërore, sipas saj, janë disa faktorë që mund të ndikojnë në produktivitetin e punës në distancë:
1. Fleksibiliteti i kohës: Puna në distancë mund t’u ofrojë punonjësve më shumë elasticitet në orarin e punës. Kjo mund të lejojë punonjësit të përshtaten më mirë me orarin e tyre më produktiv dhe të përdorin më mirë kohën.
2. Mungesa e ndërprerjeve fizike: Puna në distancë eliminon kohën e udhëtimit dhe ndërprerjet fizike, si takimet e shpeshta, bisedat e paplanifikuara dhe tërheqjet e tjera që mund të ndikojnë në produktivitet.
Kjo mund të lejojë punonjësit të përqendrohen më mirë në detyrat e tyre.
3. Mjedisi i punës: Disa punonjës mund të ndihen më komod dhe më të relaksuar duke punuar në mjedisin e tyre të preferuar, duke i bërë më produktiv. Ndërsa për disa të tjerë, ndikimi i ambientit të ndryshëm mund të ketë ndikim negativ në produktivitet.
4. Komunikimi dhe bashkëpunimi: Nëse nuk ka komunikim dhe bashkëpunim efektiv mes punonjësve dhe kolegëve të tjerë, puna në distancë mund të ndikojë në koordinim të dobët dhe mungesë të njohurive të ndërvarësisë. Kjo mund të sjellë ndikim negativ në rendiment.
5. Motivimi personal: Disa punonjës mund të jenë më të motivuar kur punojnë në distancë, duke pasur më shumë përgjegjësi për menaxhimin e kohës dhe arritjen e rezultateve të detyrave.
Ndërsa për disa të tjerë, mungesa e motivimit nga ambienti i zyrës dhe ndërveprimi personal mund të ndikojë në produktivitetin e tyre.
Diskutimet mbi “të ardhmen e punës” dhe se si teknologjitë dhe dixhitalizimi kanë ndikim të thellë në mundësitë e punësimit po bëhen gjithnjë e më të zakonshme.
Balanca punë-jetë po rritet gjithashtu në shkallën e kërkesave të punonjësve, me më shumë njerëz që duan të jenë në gjendje të vendosin se si ta përdorin kohën dhe të pajtojnë punën e tyre me familjen dhe jetën private.
“Ndërsa kjo mund të jetë një aspiratë për disa, për të tjerët është një nevojë themelore: me ofrimin e pamjaftueshëm të shërbimit të kujdesit për fëmijët, ose pjesëtarët e tjerë të familjes, aftësia për të punuar në mënyrë fleksibël mund të jetë e vetmja mundësi për shumë, veçanërisht gratë.
Puna e zgjuar është një lloj angazhimi fleksibël i punës që mund të ndihmojë shumë familje të pajtojnë punën dhe jetën familjare, por gjithashtu një mjet në duart e bizneseve për të rishikuar marrëdhëniet me punëtorët dhe komunitetin rreth tyre” – thotë znj. Simo.
Tregu Global Smart Work parashikohet të rritet me një ritëm të konsiderueshëm gjatë periudhës së parashikimit, midis 2022 dhe 2030.
Në vitin 2021, tregu u rrit me një ritëm të qëndrueshëm dhe me adoptimin në rritje të strategjive nga lojtarët kryesorë, tregu pritet të ngrihet mbi horizontin e parashikuar.
Cilat rajone po udhëheqin tregun Smart Work?
● Amerika e Veriut (Shtetet e Bashkuara, Kanadaja dhe Meksika)
● Europa (Gjermania, Britania e Madhe, Franca, Italia, Rusia, Turqia etj.)
● Azi-Paqësor (Kina, Japonia, Koreja, India, Australia, Indonezia, Tajlanda, Filipinet, Malajzia dhe Vietnami)
● Amerika e Jugut (Brazili, Argjentina, Kolumbia etj.)
● Lindja e Mesme dhe Afrika (Arabia Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe, Egjipti, Nigeria dhe Afrika e Jugut)/ Burimi: Marketwatch.com
Pritet që puna në distancë të vijojë të rritet në Shqipëri, duke pasur parasysh përvojën pozitive gjatë pandemisë dhe interesin e kompanive për të ofruar këtë opsion punësimi.
Rritja e teknologjisë dhe zhvillimi i infrastrukturës së internetit pritet të përmirësojë mundësitë për punësimin në distancë. Autoritetet dhe sektori privat duhet të bashkëpunojnë për të adresuar sfidat aktuale dhe për të avancuar infrastrukturën e internetit në vend.
Sfida dhe rreziqe të punës në distancë në Shqipëri:
• Ndërprerje e rrjetit të internetit dhe mungesa e një infrastrukture të qëndrueshme të internetit në disa zona.
• Mungesa e ndarjes së qartë midis jetës personale dhe profesionale, që mund të ndikojë në produktivitet dhe mirëqenie.
• Izolimi social dhe mungesa e bashkëveprimit fizik me kolegët.
• Mungesa e pajisjeve dhe resurseve të nevojshme për të punuar nga shtëpia.
Përfitimet e punës nga shtëpia në Shqipëri:
• Fleksibilitet kohor dhe vendas për punonjësit, duke u lejuar të organizojnë kohën në mënyrë efikase dhe të përshtaten me preferencat individuale.
• Rritje e produktivitetit, duke i lejuar punonjësit të jenë më të motivuar dhe të fokusuar.
• Ulje e shpenzimeve për transport dhe infrastrukturë.
• Hapësirë e re për punësimin në kompani ndërkombëtare, pa nevojën e një lokacioni fizik të caktuar.
Në Shqipëri, disa profesione kanë më shumë lehtësi të punojnë në distancë krahasuar me profesionet e tjera. Këtu janë disa prej tyre:
1. Programues/Inxhinierë softueri: Programuesit dhe inxhinierët softuerë kanë mundësinë të zhvillojnë dhe të testojnë kodin e tyre në një mjedis virtual. Me akses në internet dhe pajisje të nevojshme, ata mund të punojnë me sukses nga shtëpia.
2. Grafikë/Krijues të përmbajtjes vizuale: Profesionet që përfshijnë grafikën, dizajnin grafik dhe krijimin e përmbajtjes vizuale si ilustracione, logo, pamje të animuara, etj., mund të punojnë lehtësisht në distancë. Shumica e punës bëhet nëpërmjet programeve dhe mjeteve të dizajnit, duke mos kërkuar praninë fizike në një zyrë.
3. Shkrimtarë/Autorë: Shkrimtarët dhe autorët kanë mundësinë të punojnë në distancë, pasi shumica e punës bëhet në kompjuter duke shkruar. Pavarësisht se shkruajnë për libra, artikuj ose përmbajtje online, ata mund të punojnë nga shtëpia ose nga një vend tjetër i preferuar.
4. Konsulentë biznesi: Konsulentët e biznesit ofrojnë ekspertizën e tyre për klientët në fusha të ndryshme si menaxhimi, financat, marketingu, etj. Puna e tyre shpesh bazohet në këshillimin dhe komunikimin me klientët, që mund të bëhet me sukses nëpërmjet komunikimit online dhe takimeve virtuale.
5. Marketing në internet dhe media sociale: Profesionet që lidhen me marketingun në internet dhe menaxhimin e mediave sociale kanë përdorim të shpeshtë të teknologjisë dhe platformave online.
Me aksesin në internet dhe njohuritë e nevojshme, punonjësit e këtyre fushave mund të punojnë lehtësisht nga shtëpia.
Në përgjithësi, profesionet që përfshijnë punën me teknologji, krijimin e përmbajtjes, konsultimin dhe komunikimin online kanë më tepër lehtësi të punojnë në distancë në Shqipëri.
Megjithatë, është vlerësuar se shumë profesione janë duke u përshtatur për të lejuar punën në distancë në mënyrë efektive, sipas burimeve të marra në intervistë në treg, kryesisht të fushës së rekrutimeve./Monitor
