Gjermania humbi pjesën më të madhe të pronës së saj jashtë shtetit pas Luftës së Parë Botërore. Por vendet që i sekuestruan mund të aktivizonin kompetencat e tyre të konfiskimit vetëm duke i shpallur luftë Kaiserit.
Fushata perëndimore e presionit ekonomik kundër Rusisë po hap një fushë të re diskutimi: sekuestrimin e aseteve sovrane. Deri në mars të vitit 2022, SHBA dhe BE kishin ngrirë afërsisht 300 miliardë dollarë nga rezervat e bankës qendrore ruse për t’u hakmarrë kundër pushtimit të Ukrainës nga Vladimir Putin. Tani vendet e G7 po debatojnë nëse do të duhet t’i konfiskojnë këto asete.
Në një dokument diskutimi të kohëve të fundit, qeveria amerikane mbështet konfiskimin si një “kundërmasë” për shtetet e “lënduara” dhe “të prekura veçanërisht” nga lufta e Rusisë. Ky pretendim thirret në doktrinën juridike ndërkombëtare të reprezaljeve: kur një shtet i shkakton dëm një tjetri, për shembull duke shkelur territorin e tij, pala e dëmtuar mund të ndërmarrë kundërmasa proporcionale kundër keqbërësit. Hakmarrjet kanë për qëllim të detyrojnë respektimin e ligjit.
Ndihma e vazhdueshme perëndimore për Ukrainën është moralisht, juridikisht dhe strategjikisht urgjente. Megjithatë, si një justifikim për konfiskimin e aseteve shtetërore ruse, argumenti i hakmarrjes ka tre probleme: i mungon efekti i fortë, ai është duke u thirrur nga palët e gabuara dhe minon rendin e bazuar në rregulla që qeveritë perëndimore pretendojnë të mbrojnë.
Shtytja për konfiskimin e aseteve nxitet nga vështirësitë e brendshme politike në sigurimin e financimit afatgjatë për Kievin. Si një instrument presioni, dobia e tij është e vogël. Çdo konfiskim i rezervave që nuk janë në dispozicion për gati dy vjet nuk do ta detyrojë Putinin t’i japë fund luftës së tij tani. Për më tepër, suficiti i llogarisë rrjedhëse prej 227 miliardë dollarësh që Rusia regjistroi në vitin 2022 ka rimbushur një pjesë të konsiderueshme të asaj të humbur në ngrirjen fillestare. Shpronësimi nuk ushtron presion ekonomik shtesë domethënës.
Reprezaljet ekonomike janë prerogativë e shteteve të dëmtuara, jo e vendeve të treta. Palët ndërluftuese gjithashtu mund të shpronësojnë pronat publike dhe private që i përkasin shtetit dhe qytetarëve të kundërshtarëve të tyre. Ukraina e ushtroi këtë të drejtë duke sekuestruar të paktën 880 milionë dollarë prona dhe biznese në pronësi ruse brenda kufijve të saj në maj 2022.
Megjithatë, aleatët e Kievit nuk janë në luftë me Rusinë. Belgjika dhe Franca kanë ngrirë shumicën e aseteve ruse, duke mbajtur 206 miliardë euro letra me vlerë në depozitimin me bazë në Bruksel, Euroclear dhe institucione të tjera financiare. Por për t’i shpronësuar këto, ata do të duhej të bëheshin një palë më e drejtpërdrejtë në luftën ruso-ukrainase. Ndërsa dikush mund të argumentojë se shtetet e Evropës Lindore janë “prekur posaçërisht” nga efektet e përhapura ekonomike dhe ushtarake të luftës, është shumë më e vështirë për ta bërë këtë rast për vendet e Evropës Perëndimore ku shumica e rezervave ruse janë të palëvizshme.
Kur konfiskimi ka luajtur një rol në reagimin ndaj agresionit, ai herët a vonë ka përfshirë luftë të hapur midis sekuestruesve dhe sekuestruarve. Gjermania humbi pjesën më të madhe të pronës së saj jashtë shtetit pas Luftës së Parë Botërore. Por vendet që i sekuestruan mund të aktivizonin kompetencat e tyre të konfiskimit vetëm duke i shpallur luftë Kaiserit. Një tjetër precedent është sekuestrimi i aseteve të huaja irakiane për të ndëshkuar Sadam Huseinin për pushtimin e tij të Kuvajtit në vitin 1990. Megjithatë, kjo pasoi autorizimin e OKB-së për një ndërhyrje ndërkombëtare për të rivendosur paqen. Shembuj të tillë sugjerojnë se aleatët e Ukrainës nuk mund të veprojnë me dy standarde, duke pretenduar fuqi të kohës së luftës, ndërsa këmbëngulin se nuk janë në luftë me Rusinë.
Çështja përfundimtare është precedenti destabilizues që vendet perëndimore do të krijonin duke sekuestruar asete për t’i dhënë fund një lufte në të cilën ata nuk janë të përfshirë hapur. Kjo do të zgjeronte veprimet shtrënguese që shtetet mund të ndërmarrin për mosmarrëveshjet në të cilat ata nuk janë palë e drejtpërdrejtë. Nëse interpretimi i propozuar nga perëndimi do të ishte në fuqi atëherë, vendet aziatike mund të kishin sekuestruar asetet e huaja të çdo shteti në koalicionin e udhëhequr nga SHBA-ja që pushtoi Irakun.
Përveç këtyre problemeve politike, juridike dhe diplomatike, argumenti më i mirë kundër një konfiskimi është se ai është ekonomikisht i panevojshëm. Ndihma e SHBA-së dhe BE-së për Ukrainën, ushtarake dhe ekonomike, deri më tani ka arritur në më shumë se 100 miliardë dollarë në vit. Kjo shumë është lehtësisht e qëndrueshme për ekonominë transatlantike. Një qasje më pak e rrezikshme do të përfshinte financimin e Ukrainës me disa miliardë euro fitime vjetore të grumbulluara nga asetet ruse. Duke qenë se kjo do të ridrejtonte rrjedhat e të ardhurave në vend që të prekte bazën, pasojat ligjore ndërkombëtare do të ishin më të buta.
Ndihma e Kievit për të shmangur agresionin rus mbron sovranitetin kombëtar dhe integritetin territorial. Por avokatët e një urdhri të bazuar në rregulla e shkatërrojnë besueshmërinë e tyre nëse i përgjigjen kriminalitetit të Moskës me masat e tyre të paligjshme. Një sjellje e tillë do të përshpejtojë shpërbërjen e kufirit midis luftës dhe paqes, do të tjetërsojë shumë shtete jashtë koalicionit të sanksioneve dhe do të çmontojë një bllok ndërtimi të botës që ata pretendojnë se mbrojnë.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A po bëhen më pak globale kompanitë perëndimore?
