Vizat e arta dhe pasaportat e arta kanë tërhequr vëmendjen vitet e fundit, pasi disa vende përpiqen të inkurajojnë të huajt e pasur ‘të parkojnë’ paratë e tyre në këmbim të qëndrimit ose shtetësisë.
Ishulli i vogël i Karaibeve, Dominika, për shembull, merr më shumë para nga shitja e nënshtetësisë me 100,000 dollarë (91,650 €) në vit sesa nga taksat, raportoi Bloomberg News në fillim të këtij muaji.
Ishulli tërheq shumë shtetas të pasur kinezë, rusë dhe iranianë, ndër të tjera, të cilët shpesh hasin vështirësi kur kalojnë kufijtë. Ata tani përfitojnë nga përfitimet e të qenit mbajtës i pasaportës së Dominikës, duke përfshirë udhëtimin 90-ditor pa viza në Bashkimin Evropian.
Asnjë çudi! — Vizat VIP tërheqin korrupsionin
Më shumë se 60 vende operojnë skema të vizave të arta ose pasaportave të arta, duke përfshirë disa vende të BE-së. Por shqetësimi po rritet se programet po abuzohen nga sindikatat e krimit të organizuar dhe zyrtarët e korruptuar. Kjo bëri që Komisioni Evropian, krahu ekzekutiv i bllokut, t’u bëjë thirrje vendeve anëtare vitin e kaluar që të ndalojnë shitjen e tyre.
Irlanda, Qiproja dhe Holanda kanë shkurtuar tashmë skemat e tyre të vizave VIP, ndërsa Portugalia reformoi programin e saj në tetor. Të gjitha shtetet e BE-së shtrënguan rregullat e tyre të vizave për shtetasit rusë dhe bjellorusë në vazhdën e pushtimit rus të Ukrainës.
Në anën tjetër të botës, Australia këtë javë tërhoqi programin e saj, vizat e rëndësishme të investitorëve. E nisur në vitin 2012, aplikantët duhej të investonin të paktën 5 milionë dollarë Australianë (3.3 milionë dollarë/4.58 milionë euro) në vend për të fituar rezidencën. Sipas qeverisë federale, të paktën 85% e aplikimeve të suksesshme ishin nga shtetas kinezë dhe skema nuk kishte pasur efektin e dëshiruar ekonomik. Në vend të kësaj, ajo kishte tërhequr shumë zyrtarë të korruptuar.
“[Këto] programe tërheqin në thelb zyrtarët dhe kriminelët e korruptuar. Një pasaportë shtesë ose leje qëndrimi mund të jetë e dobishme nëse jeni në arrati nga autoritetet,” tha për DW Eka Rostomashvili, kryesuese e fushatave në grupin kundër korrupsionit Transparency International. .
Rostomashvili tha se në vend që të vendosin masa të rrepta të kujdesit të duhur, shumë vende kanë qenë “shumë tolerante” dhe “kanë mirëpritur në mënyrë të pamatur personazhet e dyshimtë dhe paratë e tyre të ndotura”.
Më shumë viza të ofruara nga vendet e Jugut Global
Ndërsa shumë tituj mbi këtë çështje janë përqendruar në shtetet e BE-së, skemat më të mëdha të vizave dhe pasaportave të arta janë në Jugun Global – vende si Malajzia, Panamaja, Tajlanda dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, tha Kristin Surak, profesoreshë e sociologjisë politike në Londër.
“Emiratet e Bashkuara Arabe pranojnë 50,000 njerëz në vit në programin e saj të vizave të arta – është masiv,” i tha DW Surak, i cili është autor i librit “Pasaporta e Artë: Lëvizshmëria globale për milionerët”. Kjo krahasohet me 30,000 njerëz të miratuar gjatë një dekade për qëndrim në Portugali, skema më e njohur brenda BE-së.
Transparency International është ankuar vazhdimisht se sa të fshehta mbeten shumë qeveri në lidhje me skemat e tyre të vizave VIP. Disa nuk presin që aplikantët të kalojnë kohë në vend. Ndonjëherë kriteret e aplikimit do të përfshijnë një blerje prone ose një dhurim për shtetin, në vend të investimeve që mund të forcojnë ekonominë.
Qiproja i dha nënshtetësinë mashtruesit të njohur malajzian
Rostomashvili dha shembullin e biznesmenit malajzian Low Taek Jho, i cili ishte në gjendje të blinte një pasaportë të artë për Qipron, pavarësisht nga publiciteti negativ rreth përfshirjes së tij në aferën e korrupsionit, ryshfetit dhe pastrimit të parave të 1MDB. Skandali, i cili doli për herë të parë në dritë në 2015, ndikoi në fondin e pasurisë sovrane të Malajzisë, 1MDB (1Malaysia Development Berhad). Shpesh është e rëndë që vendet të revokojnë vizat dhe pasaportat kur zbulohen keqbërje, shtoi ajo.
Qipros iu deshën më shumë se tre vjet për t’i hequr nënshtetësinë Lowit, sepse thuhet se ai u kundërpërgjigj përmes avokatëve të tij.
Rastet e aktorëve të këqij, të cilët përfitojnë nga skemat VIP dhe rrugët e shkurtra drejt nënshtetësisë, luhen shpesh nga media, e cila pëlqen t’i krahasojë ata me emigrantët e rregullt, të cilët shpesh përballen me pritje të gjata dhe procese të vështira aplikimi për të fituar rezidencën. Por në shumicën e rasteve, ata që aplikojnë për viza të arta nuk përfshihen në krim. Ata thjesht po përpiqen t’i japin vetes një mundësi daljeje nga vendi i tyre.
Si kinezët, rusët – madje edhe amerikanët – po i mbrojnë bastet e tyre
“Në shumicën dërrmuese të rasteve, njerëzit po përpiqen të mbrojnë bastet e tyre kundër një regjimi autoritar ose një të ardhmeje të pasigurt,” tha Surak, duke përmendur protestat pro-demokracisë në Hong Kong dhe grushtin e shtetit të dështuar të vitit 2016 kundër presidentit turk Rexhep Tajip Erdogan.
Surak përmendi rritjen e madhe të qytetarëve amerikanë që kërkojnë opsione daljeje, pjesërisht për shkak të politikës përçarëse të epokës Trump-Biden. Amerikanët aktualisht përbëjnë numrin më të madh të aplikimeve për programin e vizave të arta të Portugalisë.
“Nëse do të kryeni një lloj aktiviteti kriminal ose pastrim parash, ka mënyra të tjera, më të lira sesa nëpërmjet vizave të arta,” shtoi ajo, duke vënë në dukje se Polonia po heton aktualisht se si janë lëshuar 250,000 viza të rregullta pune në Afrikë dhe Azi. gjatë tre viteve të fundit në këmbim të parave të gatshme.
Malta dhe Hungaria aktualisht po qëndrojnë të vendosur kundër presionit të BE-së për t’i dhënë fund skemave të tyre të arta të vizave. Brukseli ka nisur një veprim ligjor kundër Maltës për ofrimin e shtetësisë për rreth 1 milion euro.
Hungaria e kishte tërhequr programin e saj, por do ta rifillojë atë më vonë këtë vit. Aplikantëve do t’u kërkohet të blejnë prona, të blejnë aksione në fondet e pronave lokale ose të bëjnë një donacion bamirësie prej të paktën 1 milion € në një besim publik që mbështet universitetet lokale.
Rostomashvili nga Transparency International tha se vendet duhet të pyesin: “A po sjellin këto programe ndikime pozitive socio-ekonomike në shoqërinë tonë? Zakonisht ndodh e kundërta”.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Deutsche Welle“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
AlJazeera: Pse po ndodh kjo krizë energjie?
