Ndryshimet e mundshme të qeverive mund të ndryshojnë në mënyrë vendimtare ekuilibrin gjeopolitik, duke ndikuar në mbështetjen perëndimore për Ukrainën, konfliktin në Lindjen e Mesme, marrëdhëniet tregtare dhe ekonominë e ndërlidhur globale.
Rreth dy miliardë njerëz në 50 vende në mbarë botën mund të shkojnë në qendrat e votimit në vitin 2024, më shumë se në çdo vit tjetër në histori.
Në qershor, zgjedhjet më të mëdha ndërkufitare në botë do të zhvillohen kur më shumë se 400 milionë njerëz pritet të votojnë në zgjedhjet evropiane.
Por me votimet e planifikuara në vendet e populluara si SHBA, India dhe Indonezia, shtetet autokratike duke përfshirë Bjellorusinë, Iranin dhe Rusinë, dhe aleatët strategjikë Tajvanin dhe Mbretërinë e Bashkuar, zgjedhjet brenda dhe përtej kufijve të Evropës kanë potencialin të ndikojnë thellë edhe në kontinentin e vjetër, shkruan Telegrafi.
Kjo pasi ndryshimet e mundshme të qeverive mund të ndryshojnë në mënyrë vendimtare ekuilibrin gjeopolitik, duke ndikuar në mbështetjen perëndimore për Ukrainën, konfliktin në Lindjen e Mesme, marrëdhëniet tregtare dhe ekonominë e ndërlidhur globale.
Zgjedhjet do të testojnë gjithashtu qëndrueshmërinë e demokracive globale mes frikës së rritjes së prapambetjes demokratike dhe sundimit autoritar të vijës së ashpër.
1. Zgjedhjet presidenciale të Shteteve të Bashkuara – 5 nëntor
Mundësia e kthimit të kandidatit republikan Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë e bën vitin 2024 një vit potencialisht shpërthyes në politikën globale dhe ndikimi mund të jetë edhe në Evropë.
Por gara reale e Trump për president mund të përfundojë përpara se të fillojë.
Gjykata e Lartë e Kolorados ka vendosur se ai nuk mund të kandidojë në shtet për shkak të veprimeve të tij përpara sulmit në Kapitol Hill të janarit të vitit 2021.
Epërsia e tij në sondazhe ndaj rivalëve republikanë, megjithatë, do të thotë se ai mund të fitojë edhe pa garuar në Kolorado – por vendimi vendos një precedent të fortë për padi të ngjashme që mund ta ndalojnë atë të konkurrojë në shtete të tjera.
Një marrje e pushtetit nga republikanët – qoftë nga Trump apo jo – mund të prishë politikën e linjës së ngushtë të Perëndimit për Ukrainën, pasi disa krahë të partisë bëjnë thirrje për kufizimin e ndihmës ushtarake dhe financiare për Kievin.
Kjo mund të paraqesë gjithashtu një kthim në mosmarrëveshjet tregtare.
Administrata e mëparshme republikane nën Trump vendosi tarifa gjithëpërfshirëse ndaj aleatëve evropianë në një përpjekje për të mbrojtur prodhuesit amerikanë.
Të dyja palët kanë rënë dakord për një “armëpushim të përkohshëm”, por Trump është zotuar të vendosë një tarifë 10% për të gjitha importet e huaja nëse ai zgjidhet president.
Një ndryshim i administratës mund të ndikojë gjithashtu në bisedimet e vazhdueshme për të lejuar BE-në të eksportojë minerale për prodhimin e baterive elektrike në SHBA pa u imponuar me tarifa sipas “Inflation Reduction Act”.
2. Zgjedhjet evropiane, 6-9 qershor
Në qershor, votuesit me të drejtë vote në 27 vendet anëtare të BE-së do të zgjedhin se kush i përfaqëson ata në Parlamentin Evropian, institucioni i vetëm i bllokut i zgjedhur në mënyrë demokratike.
Edhe pse BE konsiderohet një gjigant për sa i përket numrit të votuesve, zgjedhjet kanë vuajtur nga pjesëmarrja e dobët dhe mosinteresimi midis votuesve që mendojnë se BE-ja është shumë larg jetës së tyre të përditshme.
Parashikimet e një rritjeje të mbështetjes për partitë euroskeptike dhe të ekstremit të djathtë – të nxitura nga sukseset e fundit zgjedhore në Holandë, Itali, Finlandë dhe Suedi – po mbjellin dyshime mbi rrugën e ardhshme të BE-së.
Një rënie ekonomike në ekonomitë kryesore të BE-së, rritja e pakënaqësisë në zonat rurale, ndryshimi i klimës dhe migrimi janë të gjitha çështjet përcaktuese për fushatën. Zgjedhjet do të vendosin gjithashtu se kush do të udhëheqë Komisionin e ardhshëm Evropian, me Presidenten aktuale Ursula von der Leyen që pritet të kandidojë përsëri dhe të shkaktojë një riorganizim të madh të vendeve të punës në BE.
3. Zgjedhjet legjislative portugeze – 10 mars
Zgjedhjet e parakohshme u thirrën nga presidenti i Portugalisë në nëntor, pasi kryeministri socialist António Costa u detyrua të jepte dorëheqjen – por ka mbetur në postin si kujdestar – mes një hetimi të gjerë korrupsioni. Partia Socialiste (PS) do të shpresojë se udhëheqësi i saj i ri Pedro Nuno Santos mund të ngjitet në pushtet në vendin iberik, i cili ka qenë një bastion për krahun e majtë evropian në vitet e fundit.
Sondazhet sugjerojnë një garë të ngushtë, me Partinë Socialiste të Nuno Santos dhe opozitën e saj konservatore, Partinë Socialdemokrate, aktualisht të barabarta në sondazhe me rreth 27% të votave. Por bastioni i krahut të majtë mund të jetë vendi më i fundit evropian që ka parë një rritje të ekstremit të djathtë.
Ndërsa Chega, një parti sfiduese e ekstremit të djathtë që synon të prishë sistemin tradicional dypartiak, është në garë jo të largët me dy partitë kryesore me 17%. Chega është kritikuar për ‘helmimin’ e debatit kombëtar me retorikë raciste, anti-LGBTQ+, anti-imigruese dhe antirome.
4. Zgjedhjet federale belge – 9 qershor
Belgjika do të mbajë zgjedhje të dyfishta në fillim të qershorit, ku zgjedhjet evropiane dhe ato federale do të zhvillohen në të njëjtën ditë. Vendi prej 11.6 milionë banorësh është i njohur për politikën e tij të ndarë dhe marrëveshjet komplekse të ndarjes së pushtetit, me jo më pak se shtatë parti në koalicionin aktual të qeverisë.
Sondazhet japin një tablo shumë të qartë, me ata të ekstremit të djathtë Vlaams Belang që kryesojnë në Flanders, Partia Socialiste në Wallonia, ndërsa liberalët pritet të fitojnë në Bruksel. Me koalicionin aktual prej shtatë partish në rrugën e duhur për të fituar mbështetje të mjaftueshme për të qeverisur sërish, kryeministri Alexander de Croo do të dëshirojë të përdorë presidencën gjashtëmujore të Belgjikës të Këshillit të BE-së, e cila fillon në janar, për të fituar pikë politike në vendin e tij.
5. Zgjedhjet legjislative austriake – priten deri në vjeshtë
Zgjedhjet e Austrisë mund të rezultojnë të jenë një nga më kritiket teksa Evropa përpiqet të frenojë një rritje të ekstremit të djathtë. Partia e ekstremit të djathtë (FPÖ) aktualisht po udhëheq në sondazhe me një 30% mbresëlënëse të votave. Mbështetja e saj është rritur në mënyrë të qëndrueshme pas rënies së saj pas skandalit të Ibiza-s në vitin 2019, kur zëvendëskancelari i atëhershëm dhe udhëheqësi i FPÖ-së, Heinz-Christian Strache u filmua duke nxitur favore politike nga kontaktet e biznesit rus.
Politikat kundër bllokimit gjatë pandemisë Covid-19, kritikat e saj ndaj pasojave ekonomike të sanksioneve të BE-së ndaj Rusisë dhe politikat e saj populiste e kanë parë atë të rifitojë ngadalë besimin e votuesve të krahut të djathtë.
Ajo ka përfituar gjithashtu nga lufta e brendshme midis partive të qendrës për të konsoliduar mbështetjen e saj.
Dhe nëse vrulli vazhdon, është e mundur që kancelari i ardhshëm austriak mund të vijë nga radhët e FPÖ.
Zgjedhje të tjera
Finlanda do të zgjedhë Presidentin e saj të ri në janar. Zgjedhjet parlamentare do të mbahen në Lituani më 12 maj dhe në Kroaci më 22 shtator. Zgjedhjet presidenciale të Ukrainës do të mbahen në pranverë, por ligji ndalon zgjedhjet sipas ligjit ushtarak. Presidenti Volodymyr Zelensky ka thënë më parë se mbajtja e zgjedhjeve gjatë kohës së luftës do të ishte “krejtësisht e papërgjegjshme”.
Rusët do të zgjedhin presidentin e tyre të ardhshëm më 17 mars. Por me mediat e pavarura të mbytura dhe kritikët të burgosur ose në mërgim, rruga është e qartë për presidentin Vladimir Putin për të siguruar mandatin e tij të ardhshëm.
Zgjedhje të tjera – “sa për të thënë” – janë caktuar në Iran më 1 mars dhe në Bjellorusi më 25 shkurt.
Zgjedhjet e përgjithshme do të zhvillohen në Indonezi më 14 shkurt dhe në Indi midis prillit dhe majit. Votimi në Indonezi është caktuar të jetë zgjedhjet më të mëdha njëditore në botë me më shumë se 200 milionë votues me të drejtë vote. Tajvani do të shkojë drejt qendrave të votimit në zgjedhjet presidenciale më 13 janar.
Dhe Mbretëria e Bashkuar do të mbajë zgjedhje të përgjithshme para fundit të vitit 2024, konfirmoi kryeministri Rishi Sunak.
