Viti 2023 u mbyll mes luftërave dhe konflikteve në disa rajone, por edhe viti 2024 shihet si një vit që do të ketë tensione, të cilat mund të rrezikojnë paqen globale…
Tranzicioni i botës drejt një strukture shumëpolare, ka sjellë me vete një destabilitet të gjerë, destabilitet që po rritet nga dita në ditë.
Globalizimi, i cili është bërë një proces i pakthyeshëm, ka krijuar qendra të fuqisë ekonomike jashtë atyre të njohura klasike dhe ka sjellë me vete probleme në lidhje me shfrytëzimin e burimeve të reja (për shembull mineralet për ekonominë e gjelbër) dhe sigurinë e zinxhirit të furnizimit.
Përparimet e fundit teknologjike, të cilat janë bërë më të arritshme si pasojë e përhapjes së qendrave të reja ekonomike dhe nga vetë natyra e disa teknologjive të reja, kanë lejuar disa vende të ndryshojnë qëndrimin e tyre politik ndërkombëtar duke u bërë më të sigurt dhe duke u kthyer në rrezik për disa të tjerë.
Kjo pamje plotësohet me përhapjen e aktorëve të dhunshëm joshtetërorë me origjinë jo vetëm fetare, të cilët ndjekin dhe ndonjëherë janë funksionalë për axhendën politike të vendeve në zhvillim, me ambicie ekspansioniste në nivel rajonal.
Bota shumëpolare, ndryshe nga sa parashikojnë disa, po rezulton të jetë një botë gjithnjë e më konfliktuale, në një lloj ribotimi të historisë së shekullit të nëntëmbëdhjetë që përcaktoi drejtpërdrejt Luftën e Parë Botërore.
Në fillim të vitit 2024, kemi para syve imazhet e luftës në Ukrainë dhe konfliktit në Lindjen e Mesme, të cilat u përhapën pothuajse menjëherë te aktorët e tjerë, por ka dhe disa konflikte të tjera që rrezikojnë botën.
Ukraina dhe Izraeli
Ukraina po hyn në dimrin e dytë të luftës, e goditur rëndë në infrastrukturën e saj (energjinë dhe portet) nga raketat ruse, të cilat po përdoren masivish ditët e fundit.
Moska, siç e dimë, është mbështetur gjithashtu te aleatët dhe partnerët e saj për të mbështetur përpjekjet e luftës, kështu që nëse predhat e artilerisë vijnë tani nga Koreja e Veriut, ajo ka kohë që përdor dronët kamikazë me rreze të gjatë të prodhuar nga Irani.
Sulmi ndaj Ukrainës natën mes 28 dhe 29 dhjetorit, i kryer me një numër të madh dronësh dhe raketash dhe i kryer si hakmarrje për fundosjen e anijes amfibe të klasit Ropucha “Novocherkassk” në portin e Feodosia, Krime tregon se Rusia nuk është aspak një vend në prag të kolapsit, por pikërisht për shkak të aftësisë së saj për t’iu përshtatur sanksioneve, ajo do të jetë në gjendje ta mbajë luftën për një kohë të gjatë, dhe koha është në anën e Moskës.
Nga ana tjetër kemi konfliktin mes Hamasit dhe Izraelit, konflikt i cili gjithashtu nuk dihet se kur do të përfundojë. Izraeli nuk ka asnjë plan tërheqje.
Nga Kaukazi në Libi, duke kaluar nëpër Lindjen e Mesme
Duke mbetur brenda Evropës, Nagorno-Karabaku, pavarësisht humbjes armene, mbetet një zonë krize që mund të përkeqësohet lehtësisht nëse Azerbajxhani vendos të vazhdojë pushtimin e Armenisë, territoret e së cilës pushtoi në shtator të këtij viti me një operacion të madh ushtarak që çoi në pushtimin e Artsakh.
Përleshjet midis kurdëve dhe Turqisë vazhduan pasi PKK i dha fund një armëpushimi në qershor. Prandaj forcat turke rifilluan një seri operacionesh në Irakun verior, duke goditur kryesisht përgjatë kufirit, por edhe thellë në Kurdistanin irakian.
Paqëndrueshmëria e Lindjes së Mesme është e mirënjohur, me konfliktin në Siri që vazhdon, i përkeqësuar nga ngjarjet e fundit në Gaza dhe me milicitë pro-shiite aktive në Irak për të goditur objektivat e SHBA-së dhe koalicionit.
Libia nga ana tjetër vazhdon të torturohet nga betejat e brendshme.
Afrika pa paqe
Saheli, siç e dimë, është i torturuar nga grushtet e shtetit dhe dhuna islame, me transferime të rrezikshme në vendet fqinje dhe me pasoja të drejtpërdrejta mbi sigurinë evropiane dhe italianë, jo vetëm në aspektin e migrimit, ndërsa Gaboni, në Afrikën ekuatoriale, ka qenë teatër i një grusht shteti i cili, ndryshe nga të tjerët, nuk e shkëputi vendin nga pushteti i tij i dikurshëm kolonial.
Duke lëvizur drejt Bririt të Afrikës, edhe këtu lufta kundër milicive të radikalizmit islamik ( Somali ) dhe forcave të pavarësisë etnike ( Etiopi ) është një faktor i paqëndrueshmërisë së përhapur.
Duke kaluar atë krah të detit të mbyllur në ngushticën e Bab el-Mandeb, arrijmë në Jemen, të mbërthyer nga një konflikt i brendshëm që ka vazhduar me vite dhe që sheh praninë e krahut të gjatë të Teheranit në mbështetje të rebelëve Houthi, të cilët kanë marrë një pjesë aktive në konfliktin në Lindjen e Mesme, duke u përpjekur fillimisht të godasë Izraelin me dronë dhe raketa me rreze të gjatë veprimi, më pas duke synuar trafikun detar në Detin e Kuq në përpjekje për të ushtruar presion mbi Shtetet e Bashkuara dhe Perëndimin, në një lojë shumë të rrezikshme, që mund të kthehet kundër tyre.
Azia Qendrore po vlon
Kjo na sjell drejtpërdrejt në konfrontimin midis Iranit dhe Shteteve të Bashkuara, i cili po luhet jo vetëm në Levant, por në një tjetër pikë mbytjeje themelore: Ngushticën e Hormuzit , e cila ka parë disa sulme dhe kapje të anijeve tregtare nga Pasdaran.
Ne nuk mund dhe nuk duhet të harrojmë Afganistanin, ku kthimi i talebanëve në pushtet nuk ka reduktuar dhunën për shkak të rivalitetit midis grupeve ekstremiste islamike aktive në vend, dhe kjo na sjell drejtpërdrejt te fqinji i tij, Pakistani, i cili vazhdon të ketë një mosmarrëveshje e vazhdueshme territoriale me Indinë për Kashmirin, e cila mund të degjenerojë shpejt në një konflikt të hapur.
Ende duke mbetur në çatinë e botës, India dhe Kina kanë mosmarrëveshje kufitare që prekin gjithmonë Kashmirin, por edhe një rajon më lindor, Arunachal Pradesh. Dy gjigantët aziatikë shkuan “në mosmarrëveshje” në vitin 2020 dhe që atëherë tensioni nuk është zvogëluar kurrë edhe nëse status quo-ja është ngrirë . Megjithatë, Pekini po armatos kufirin e tij jugor, duke ndërtuar baza dhe infrastrukturë me përdorim të dyfishtë që alarmojnë Nju Delhi, i cili u përgjigj duke zhvendosur disa njësi të ushtrisë së tij në veri të vendit.
Unaza e Zjarrit në Lindjen e Largët
Duke vazhduar rrugëtimin tonë të paqëndrueshmërisë, lexuesit tanë njihen me dinamikën e Detit të Kinës Jugore, teatrit të konfliktit midis Kinës, e cila pretendon sovranitetin për interesat e saj dhe shteteve të tjera bregdetare dhe SHBA-ve.
Tajvani ndihet gjithnjë e më shumë i rrethuar nga dragoi kinez, i cili dhunon Adiz-in e tij ( Zonën e Identifikimit të Mbrojtjes Ajrore ) gjithnjë e më shumë dhe me forcë në përpjekje për të frikësuar popullatën me afrimin e zgjedhjeve, por nuk ka marrë parasysh një brez të ri te tajvanezët që nuk ndihen më kinezë – pikërisht për shkak të agresivitetit më të madh të Pekinit – dhe që ende kanë në sy atë që ndodhi në Hong Kong ku politika vdiq nga revoltat, ndaj janë të vetëdijshëm se fjala e Byrosë Politike nuk vlen shumë.
Duke qëndruar në Paqësorin Lindor, Koreja e Veriut ka thyer përfundimisht moratoriumin e saj të vetë-induktuar në provat e lëshimit të raketave balistike dhe kohët e fundit ka forcuar tonin e retorikës së saj, teksa udhëheqësi Kim Jong-un urdhëroi forcat e tij të armatosura të ishin gati për një luftë. Kjo lojë është tashmë e njohur: Pheniani ngre tonin e konfliktit diplomatik në përpjekje për të marrë lëshime në lidhje me sanksionet ndërkombëtare që po e mbytin atë.
Nacionalizmi i Amerikës së Jugut
Ne përfundojmë turneun tonë në botën e paqëndrueshme me Venezuelën: Presidenti Nicolas Maduro në fakt ka hapur një front të ri krize, kur ai fryu në erën e nacionalizmit duke pretenduar sovranitetin mbi një rajon të Guajanës, Essequibo. Prandaj, Brazili ngriti gjendjen e gatishmërisë dhe zhvendosi disa trupa – në të vërtetë pak – në kufi, për t’i dhënë një sinjal të fortë, Karakasit: në fund të fundit, presidenti Luiz Inacio Lula da Silva ishte sponsori i Maduros për të qëndruar në pushtet.
Ne kemi bërë një pasqyrë të zonave të krizës globale, zona që nuk ka gjasa të gjejnë paqe në vitin 2024 dhe bota duhet të ketë kujdes prej tyre.
