“Çdo gjë që një njeri mund të imagjinojë, njerëzit e tjerë mund ta bëjnë realitet,” shkroi autori i trillimeve shkencore Zhyl Verne (8 shkurt 1828–24 mars 1905) në kryeveprën e tij “Rreth botës në tetëdhjetë ditë” Dhe, me të vërtetë, shumë nga konceptet në dukje fantastike që Verne imagjinonte u bënë realitet në dekadat që pasuan.
Ai konceptoi një automjet nënujor “i gjithë fuqizohet nga energjia elektrike!” në një kohë kur ekzistonin vetëm prototipet e nëndetëseve dhe energjia elektrike njihej, por jo me përdorim të gjerë; ai parashikoi përdorimin e një zhytësi të tillë me fuqi të lartë në luftë dhe kërkime shkencore; me ndihmën e një miku ilustrues, ai përfytyroi një avion të drejtuar me helikë kur balonat me ajër të nxehtë ishin lartësia e aviacionit; ai përshkroi mungesën e peshës kur graviteti zero ishte ende një supozim shkencor dhe i vendosi njerëzit në hënë një shekull përpara hapit gjigant të njerëzimit. Por shumë më tepër se një shkrimtar i talentuar i trillimeve, Verne ishte gjithashtu një astronom dhe shkencëtar amator. Hulumtimi obsesiv dhe kontrolli i fakteve ishin thelbësore për shkrimin e tij.
Kontributet thelbësore të Vernit në fantashkencën dhe parashikimet e tij jashtëzakonisht të sakta për teknologjitë që erdhën në jetë një shekull pas vdekjes, dhe se si e përdori trillimin e tij si arratisje nga nga familja e trazuar dhe pse ai përfundoi duke shkatërruar trashëgiminë e tij.
Verne krijon Nautilus-in e teknologjisë së lartë të Nemo-s në një kohë kur edhe hapësi i kanaçeve konsiderohet një koncept i ri emocionues.
Vepra më e madhe e Vernit është seria ” Udhëtimet e jashtëzakonshme “, e cila përfshin të gjitha romanet e tij, përveç dy dorëshkrimeve të refuzuara “Parisi në shekullin e njëzetë” dhe “Prapa në Britani”, të botuara pas vdekjes përkatësisht në vitin 1994 dhe 1989 nga i biri Michel. Verne shkroi gjithashtu shumë drama, poema, tekste këngësh, librete operetash dhe tregime të shkurtra, si dhe një sërë esesh dhe të ndryshme jo-fiction.
Pas debutimit të tij nën Hetzel, Verne u prit me entuziazëm në Francë nga shkrimtarët dhe shkencëtarët, me George Sand dhe Théophile Gautier ndër admiruesit e tij më të hershëm. Disa figura të shquara bashkëkohore, nga gjeografi Vivien de Saint-Martin te kritiku Jules Claretie , folën shumë për Verne dhe veprat e tij në shënime kritike dhe biografike.
Megjithatë, popullariteti në rritje i Verne në mesin e lexuesve dhe lojtarëve (veçanërisht për shkak të versionit shumë të suksesshëm skenik të “Rreth botës në tetëdhjetë ditë” çoi në një ndryshim gradual në reputacionin e tij letrar. Ndërsa romanet dhe produksionet skenike vazhduan të shiteshin, shumë kritikë bashkëkohorë mendonin se statusi i Vernit si një autor komercialisht popullor, nënkuptonte se ai mund të shihej vetëm si një tregimtar thjesht i bazuar në zhanër, dhe jo një autor serioz i denjë për studime akademike.
Ky mohim i statusit formal letrar mori forma të ndryshme, duke përfshirë kritikat shpërfillëse nga shkrimtarë të tillë si Émile Zola dhe mungesën e nominimit të Verne për anëtarësim në Académie Française dhe u njoh nga vetë Verne, i cili tha në një intervistë të vonë: Keqardhja e madhe e jetës sime është se nuk kam zënë kurrë ndonjë vend në letërsinë franceze”. Për Verne, i cili e konsideronte veten “një njeri i letrave dhe një artist, që jetonte në ndjekje të idealit”, ky përjashtim kritik mbi bazën e ideologjisë letrare mund të shihej vetëm si mospërfillja përfundimtare./ Albert Vataj
