Këtë të mërkurë (13 Mars) Parlamenti Evropian i dha dritën jeshile ligjit për inteligjencën artificiale, i cili synon të sigurojë siguri dhe respekt për të drejtat themelore të njeriut dhe të promovojë inovacionin.
Deputetët e PE miratuan rregulloren me 523 vota pro, 46 kundër dhe 49 abstenime.
Parlamenti dhe Këshilli ranë dakord për ligjin në fjalë në dhjetor të vitit 2023 . Rregullat e reja synojnë të mbrojnë të drejtat themelore, demokracinë dhe sundimin e ligjit, si dhe qëndrueshmërinë mjedisore nga sistemet e AI me rrezik të lartë.
Në të njëjtën kohë, ato duhet të stimulojnë inovacionin dhe të sigurojnë që BE-ja të marrë një rol udhëheqës në këtë fushë. Rregullorja përcakton disa detyrime për sistemet e AI, në varësi të rreziqeve dhe ndikimeve të mundshme përkatëse.
Aplikacionet e ndaluara
Rregulloret e reja ndalojnë disa aplikacione të AI që kërcënojnë të drejtat e qytetarëve. Këto përfshijnë, ndër të tjera, kategorizimin biometrik bazuar në karakteristikat e ndjeshme dhe leximin e pacaktuar të imazheve të fytyrës nga interneti ose nga kamerat e vëzhgimit për bazat e të dhënave të njohjes së fytyrës.
Sistemet e njohjes së emocioneve në vendin e punës dhe në shkolla, si dhe vlerësimi i sjelljes sociale me AI do të ndalohen gjithashtu në të ardhmen. Policimi parashikues i bazuar vetëm në profilizimin ose vlerësimin e karakteristikave të një personi, dhe përdorimi i inteligjencës artificiale për të ndikuar në sjelljen e njerëzve ose për të shfrytëzuar dobësitë e tyre, gjithashtu nuk lejohen sipas rregullave të reja.
Përjashtimet për agjencitë e zbatimit të ligjit
Në parim, përdorimi i sistemeve biometrike të identifikimit në distancë nga autoritetet e zbatimit të ligjit është i ndaluar. Megjithatë, ka disa raste të jashtëzakonshme, të përshkruara në detaje dhe të përcaktuara ngushtë.
Identifikimi në distancë në kohë reale lejohet vetëm nëse respektohen rregullore të rrepta sigurie duke përfshirë kufizimet e kohës dhe hapësirës, miratimi specifik rregullator ose gjyqësor duhet të merret paraprakisht.
Sistemet përkatëse mund të përdoren, për shembull, për të kërkuar në mënyrë specifike një person të zhdukur ose për të parandaluar një sulm terrorist.
Përdorimi i sistemeve të AI për identifikimin e mëvonshëm në distancë konsiderohet me rrezik të lartë. Kjo kërkon miratimin e gjykatës, i cili duhet të lidhet me një krim.
Detyrimet për sistemet me rrezikshmëri të lartë
Disa detyrime parashikohen gjithashtu për sisteme të tjera të inteligjencës artificiale me rrezik të lartë, sepse ato mund të përbëjnë një kërcënim të rëndësishëm për shëndetin, sigurinë, të drejtat themelore, mjedisin, demokracinë dhe sundimin e ligjit.
Sistemet e AI që përdoren në fushat e infrastrukturës kritike, arsimit dhe trajnimit ose punësimit, klasifikohen si me rrezik të lartë. Sistemet e inteligjencës artificiale të përdorura për shërbimet bazë private dhe publike, të tilla si kujdesi shëndetësor ose banka, në fusha të caktuara të zbatimit të ligjit, si dhe në lidhje me migracionin dhe menaxhimin e kufirit, drejtësinë dhe proceset demokratike (për shembull për të ndikuar në zgjedhje) gjithashtu zbatohen si rrezik i lartë.
Sisteme të tilla duhet të vlerësojnë dhe të zbusin rreziqet, të mbajnë regjistrat e përdorimit, të jenë transparente, të sakta dhe të mbikëqyren nga njerëzit.
Në të ardhmen, popullsia do të ketë të drejtën të paraqesë ankesa për sistemet e AI dhe të shpjegojë vendimet që merren në bazë të sistemeve të AI me rrezik të lartë dhe që prekin të drejtat e tyre.
Kërkesat për transparencë
Sistemet e inteligjencës artificiale për qëllime të përgjithshme dhe modelet në të cilat ata mbështeten duhet të plotësojnë disa kërkesa të transparencës, duke përfshirë përputhjen me ligjin e BE-së për të drejtat e autorit dhe publikimin e përmbledhjeve të hollësishme të përmbajtjes së përdorur.
Në të ardhmen, kërkesat shtesë do të zbatohen për modelet më të fuqishme që mund të paraqesin rreziqe sistemike, për shembull, duhet të kryhen vlerësime të modeleve, duhet të vlerësohen dhe zbuten rreziqet sistemike dhe duhet të raportohen incidentet.
Për më tepër, imazhet ose përmbajtjet audio dhe video të krijuara ose të modifikuara artificialisht (të ashtuquajturat “deepfakes”) duhet të shënohen qartë si të tilla në të ardhmen.
Masat për promovimin e inovacionit dhe SME-ve
Laboratorët e botës reale duhet të ngrihen në Shtetet Anëtare dhe testet duhet të kryhen në kushte reale. Këto duhet të jenë të aksesueshme për kompanitë e vogla dhe të mesme dhe bizneset fillestare, në mënyrë që ata të mund të zhvillojnë dhe trajnojnë sisteme inovative të AI përpara se të dalin në treg.
Kuotat
Gjatë debatit plenar të së martës, bashkëraportuesi i Komitetit të Tregut të Brendshëm Brando Benifei (S&D, IT) tha: “Më në fund, ne kemi ligjin e parë të detyrueshëm në botë për inteligjencën artificiale për të reduktuar rreziqet, për të krijuar mundësi, për të luftuar diskriminimin dhe për të siguruar transparencë. Falë Parlamentit, Praktikat e papranueshme të AI do të ndalohen në Evropë dhe të drejtat e punëtorëve dhe qytetarëve do të mbrohen. Zyra Evropiane e Inteligjencës Artificiale tani do të krijohet për të ndihmuar kompanitë të respektojnë rregullat përpara se ato të hyjnë në fuqi.
Bashkëraportuesi i Komitetit të Lirive Civile Dragos Tudorache (Rineë, RO) tha: “BE-ja ja ka arritur. Ne kemi arritur të lidhim konceptin e inteligjencës artificiale me vlerat themelore që formojnë themelin e shoqërive tona. Megjithatë, ne ende kemi një mënyrë për të ecur një rrugë të gjatë përpara që shtrihet shumë përtej ligjit të AI.
Inteligjenca artificiale do të na detyrojë të rimendojmë kontratën sociale, një kontratë që është në thelb të demokracive tona, sistemeve tona arsimore, tregjeve tona të punës dhe në mënyrën se si luftojmë luftërat “Ligji i AI është një pikënisje për një model të ri qeverisjeje të ndërtuar mbi teknologjinë. Tani duhet të fokusohemi në zbatimin e këtij ligji.”
Hapat e ardhshëm
Rregullorja tani po i nënshtrohet shqyrtimit përfundimtar nga ekspertë ligjorë dhe gjuhësorë. Ai ka të ngjarë të miratohet para përfundimit të mandatit zgjedhor si pjesë e të ashtuquajturës procedurë korrigjimi. Këshilli gjithashtu duhet të miratojë zyrtarisht rregullat e reja.
Rregullorja do të hyjë në fuqi 20 ditë pas botimit në Fletoren Zyrtare të BE-së dhe, me përjashtime të caktuara, do të jetë plotësisht e zbatueshme për 24 muaj pas hyrjes në fuqi të saj. Përjashtimet janë ndalimet për të ashtuquajturat praktika të ndaluara, të cilat zbatohen që në gjashtë muaj pas hyrjes në fuqi, kodet e sjelljes (ato zbatohen nëntë muaj pas hyrjes në fuqi), rregullat e inteligjencës artificiale për qëllime të përgjithshme, duke përfshirë qeverisjen, (dymbëdhjetë muaj pas hyrjes në fuqi) dhe detyrimet për sistemet me rrezikshmëri të lartë (36 muaj pas hyrjes në fuqi).
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
