Vuçiç në thelb ka tre opsione: një zgjidhje, përshkallëzim ose ruajtjen e status quo-së me provokime të synuara.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiç bashkëpunon ngushtë me Rusinë, duke përfshirë çështjet e sigurisë dhe armëve. Tani ai po kërcënon me pushtimin e Kosovës, të cilën Serbia nuk e njeh si shtet të pavarur. Nëse Donald Trump do të fitonte dhe NATO do të dobësohej, Vuçiç mund të jetë gati të lëvizë.
“Ne do të presim kohën e duhur dhe do të shfrytëzojmë mundësinë tonë…”, ky ishte paralajmërimi ogurzi fundjavën e kaluar nga presidenti serb Aleksandar Vuçiç me perspektivën se Perëndimi vendos peshën e tij fort pas Kosovës ndërsa konflikti i gjatë ballkanik vazhdon të nxehet.
Vlen të përmendet se Vuçiç kishte folur tashmë me admirim në dhjetor për presidentin aktual dhe atë të mëparshëm të Azerbajxhanit, të cilët kishin pritur gjithsej 27 vjet për “kohën e duhur” dhe rrethanat gjeopolitike për të rimarrë Nagorno-Karabakun. Shtatorin e kaluar, Vuçiç vendosi trupat serbe në kufirin me Kosovën pasi paraushtarakët serbë sulmuan policët kosovarë dhe u ngulitën në një manastir.
Në këtë sfond, është e vështirë të shihet diçka në fjalët e tij të fundit përveç një kërcënimi. Një luftë e re ballkanike nuk është e pashmangshme, por konflikti mes Serbisë dhe Kosovës ka muaj që po arrin në pikën e fundit. Bëhet fjalë për statusin e Kosovës si shtet i pavarur, të cilin Serbia nuk e njeh. BE dhe SHBA kanë vite që përpiqen të gjejnë një zgjidhje, por situata është bllokuar.
A duhet Perëndimi të përgatitet për një skenar të rastit më të keq në afat të mesëm, apo fjalët e presidentit serb janë thjesht retorikë?
Interesat e Vuçiçit
Një raport i inteligjencës amerikane paralajmëron për një “rritje të rrezikut” të dhunës ndëretnike në vitin aktual dhe citon konfliktin Serbi-Kosovë si shembull kryesor.
“Motivimi për Vuçiçin për ta mbajtur këtë krizë të zier është i madh”, thotë Florian Bieber, Drejtor i Qendrës për Studimet e Evropës Juglindore në Universitetin e Gracit.
Rusia gjithashtu ka një interes në të gjitha këto: si oborri i brendshëm i Evropës, një konflikt në Ballkanin Perëndimor do të ishte shkatërrues për Perëndimin.
Vuçiç në thelb ka tre opsione: një zgjidhje, përshkallëzim ose ruajtjen e status quo-së me provokime të synuara.
Opsioni i parë do të ishte që Serbia ta njohë Kosovën ose të paktën të normalizojë marrëdhëniet. Por një zgjidhje do ta privonte Vuçiçin nga një çështje e rëndësishme të cilën ai e përdor si në politikën e brendshme ashtu edhe në atë të jashtme. Konflikti jo vetëm që është i dobishëm për të tërhequr ndjenjat nacionaliste në të gjithë shoqërinë serbe, por gjithashtu e ndihmon atë të pozicionohet si menaxher i krizës në kontekstin ndërkombëtar.
Opsioni i dytë – përshkallëzimi – mund të shfaqet si një ofensivë e ushtrisë serbe kundër Kosovës ose si provokim i trazirave të mëdha në veri të Kosovës. Kjo mundësi është kryesisht teorike, sepse në praktikë, ushtarët e forcave mbrojtëse të udhëhequr nga NATO KFOR do të ndërhynin menjëherë dhe SHBA-të do të thirreshin në veprim. Përveç kësaj, Serbia do të humbiste perspektivat e saj në BE. Asnjë nga këto nuk është në interes të qeverisë.
Edhe zjarrvënës edhe zjarrfikës
Kjo lë opsionin e tretë: ruajtjen e status quo-së me provokime të synuara. Sipas Bieber, Vuçiç “po nxit tensionet në mënyrë që një de-përshkallëzimi i mëvonshëm në status quo të konsiderohet një sukses”. Me fjalë të tjera: Vuçiç është edhe zjarrvënës edhe zjarrfikës. Por ekziston një rrezik i madh që një llogaritje e gabuar mund të çojë në një zjarr.
Vuçiç gjithashtu ka të ngjarë të shpresojë për kushte të ndryshme gjeopolitike. Për shembull, një fitore për Donald Trump në zgjedhjet presidenciale në SHBA. Një dobësim radikal i NATO-s mund të ketë gjithashtu një ndikim të ri në llogaritjet e Vuçiçit.
Si president, Trump kishte qenë në favor të një shkëmbimi territoresh midis Serbisë dhe Kosovës. Kjo parashikonte që veriu i Kosovës, me shumicën e saj lokale serbe, do të shkonte në Serbi, ndërsa rajoni i Preshevës në Serbinë jugore, ku ka një shumicë lokale shqiptare, do të inkorporohej në Kosovë. Megjithatë, ekspertët kishin paralajmëruar se çdo ndryshim kufiri mund të jetë preludi i një konflikti të ri rajonal.
Duke luajtur me nacionalizmin
Disa vite më parë, Vuçiç konsiderohej ende një pro-evropian. Por karriera e tij politike filloi në ultra-nacionalizmin serb. Ai ishte Ministër i Informacionit në kohën e kriminelit të luftës Slobodan Millosheviç dhe kufizoi në mënyrë drastike punën e mediave gjatë luftës së Kosovës.
Në thelbin e tij, ai ka një botëkuptim nacionalist dhe antiperëndimor. Viti 2008, kur Vuçiç ishte 38 vjeç, shënoi një pikë kthese. Ai papritmas pranoi krimet serbe të luftës dhe tha se kishte ndryshuar.
“Ai e kuptoi se nuk mund të fitosh zgjedhjet me një linjë antiperëndimore. Ai është një njeri i theksuar me pushtet”, thotë Bieber për ndryshimin e supozuar të mendimit të Vuçiçit.
Por Bieber nuk do ta përshkruante presidentin serb si pa ideologji. “Në thelbin e tij, ai ka një botëkuptim nacionalist dhe antiperëndimor. Në varësi të strategjisë së tij, ai ndonjëherë e hedh poshtë këtë”, thotë ai.
Mbështetja e Moskës
Rusia është aleati më i rëndësishëm i Serbisë në çështjen e Kosovës. Kjo do ta ndihmojë Serbinë të mbrojë interesat e saj “legjitime” kombëtare, ka pohuar në të kaluarën Ministria e Jashtme ruse. Beogradi nuk i është bashkuar sanksioneve perëndimore kundër Rusisë dhe bashkëpunon me Moskën për çështjet e sigurisë, armatimeve dhe ekonomike. Në të njëjtën kohë, vendi thuhet se ka furnizuar me armë Ukrainën, siç tregojnë dokumentet e zbuluara të inteligjencës amerikane.
Daniel Sunter nga Rrjeti Ballkanik i Sigurisë, një platformë me qendër në Beograd që fokusohet në mbrojtjen dhe sigurinë, e përshkruan politikën e jashtme të Serbisë si një strategji me katër shtylla: BE, SHBA, Rusi dhe Kinë. Serbia mbështetet në këtë të fundit ekskluzivisht për shkak të konfliktit të Kosovës, një mbrojtje për pozicionin e Serbisë.
Sunter ia atribuon retorikën nxitëse të Vuçiçit negociatave të bllokuara mes Beogradit dhe Prishtinës. Kjo ka pasoja drastike për Ballkanin Perëndimor.
“Duhet gjetur një zgjidhje praktike dhe afatgjatë. Rajoni duhet të integrohet në BE sa më shpejt të jetë e mundur. Kush e di se çfarë tjetër mund të ndodhë këtu në të ardhmen”, thotë ai.
Burimi: “WorldCrunch”
