Nga Mairav Zonszein, Foreign Policy
Vetëm ditë më parë, pjesa më e madhe e vëmendjes së botës ishte në Gaza dhe në dështimin e Izraelit për të arritur objektivat e tij të luftës për shkatërrimin e Hamasit dhe lirimin e pengjeve më shumë se gjashtë muaj pas luftës.
Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu ishte nën presionin e presidentit amerikan Joe Biden për të lejuar kalimin e ndihmave të mjaftueshme humanitare dhe për të arritur një armëpushim.
Por natën e së shtunës, më 13 prill, gjithçka u zbeh menjëherë pasi Irani lëshoi qindra dronë dhe raketa në Izrael në hakmarrje të shumëpritur për një sulm izraelit që vrau oficerë të lartë ushtarakë iranianë në Damask, Siri, më 1 prill.
Sulmi i Izraelit në Damask dhe reagimi i drejtpërdrejtë i Iranit kanë lënë në hije konfliktin e gjatë të dy vendeve, shpesh i karakterizuar nga sulme të fshehta dhe përdorimi i proxy-ve, duke hequr vëmendjen nga dështimi i Izraelit në Gaza, duke zgjeruar përpjekjet e Izraelit për luftë në Iran dhe duke detyruar kritikët e Netanyahut jashtë vendit për ta mbështetur, të paktën tani për tani.
Për gjashtë muaj, Izraeli është përfshirë në një luftë në disa fronte.
Ndërsa ka goditur Gazën, është goditur nga Libani, Siria, Iraku dhe Jemeni. Megjithëse udhëheqësit izraelitë konsideruan një sulm parandalues ndaj Hezbollahut në Liban në ditët e para pas sulmit të Hamasit më 7 tetor 2023, ai u shmang në minutën e fundit me nxitjen e Bident
Biden ka bërë përpjekje të mëdha për të shmangur përshkallëzimin e mëtejshëm rajonal dhe që atëherë, Izraeli duket se i ka dëgjuar këshillën.
Izraeli u është përmbajtur rregullave të heshtura të lojës në sulmet e saj kokë më kokë me Hezbollahun në Liban dhe objektivat në Siri, dhe i la Shtetet e Bashkuara të merren me Irakun dhe Jemenin.
Pavarësisht se u qëllua çdo ditë nga Hezbollahu me drone dhe raketa antitank dhe duke pasur 80,000 banorë të zhvendosur nga zona kufitare veriore, Izraeli mori një vendim që në fillim të luftës të fokusohej në Gaza, duke lënë Libanin në një front dytësor.
Fakti që ky front nuk ka dalë jashtë kontrollit apo nuk ka shkuar në luftë gjithëpërfshirëse, në vetvete nuk është gjë e vogël, duke pasur parasysh rrezikun e lartë të llogaritjeve të gabuara pothuajse çdo ditë, nga të dyja palët, gjatë kaq shumë muajsh.
Por Izraeli vendosi të vriste një komandant të lartë të Forcave Quds brenda konsullatës iraniane në Siri. Është e vërtetë që Izraeli ka vënë në shënjestër oficerët e Gardës Revolucionare Islamike të Iranit në Siri më parë, më së fundi kur një sulm raketor vrau zyrtarin iranian Sayyed Razi Mousavi në Damask në ditën e Krishtlindjeve të vitit të kaluar.
Por fakti që goditja e 1 prillit ishte në konsullatën iraniane, e konsideruar nga Irani dhe të tjerët si shkelje e traktateve ndërkombëtare ishte një përshkallëzim i rëndësishëm.
Duket se ka konsensus midis ekspertëve ushtarakë izraelitë, analistëve dhe disa ish- zyrtarëve të sigurisë se ky ishte një llogaritje e gabuar nga Izraeli; se pa një mundësi operacionale dhe e shfrytëzoi pa marrë parasysh të gjitha pasojat. Kjo është sigurisht e besueshme. Izraeli është mësuar të sulmojë oficerët ushtarakë iranianë pa u përballur me hakmarrjen e drejtpërdrejtë nga Teherani.
Në të njëjtën kohë, sulmi dhe hakmarrja iraniane kanë pasur një avantazh të qartë për Izraelin, duke reduktuar izolimin e tij diplomatik në rritje, të paktën nga kryeqytetet perëndimore dhe duke i ofruar një litar shpëtimi veçanërisht Netanyahut.
Shtetet e Bashkuara, Britania, Franca, Jordania madje edhe Arabia Saudite, të gjitha dolën në mbrojtje të Izraelit gjatë hakmarrjes së Iranit, qoftë përmes shkëmbimit të inteligjencës, patrullimit të hapësirës ajrore, apo përgjimit të dronëve dhe raketave.
Shkalla 99 për qind e suksesit të Izraelit në kapjen e raketave dhe dronëve iraniane, siç pretendon ai, i detyrohet Iranit që e përpunoi sulmin në një mënyrë që do të siguronte kohë të mjaftueshme përgatitjeje dhe praktikisht do të siguronte mbështetjen e qeverive mike që Netanyahu i ka larguar përmes veprimeve të tij në Gaza.
Shumë liderë botërorë lëshuan deklarata duke dënuar Iranin dhe duke treguar mbështetje për Izraelin. Izraeli ishte në gjendje të mbështetej tek Perëndimi dhe bota arabe në atë që anëtarët e kabinetit të luftës thonë se krijon potencialin për një “aleancë strategjike” dhe “koalicion rajonal” kundër Iranit.
Në vend që Këshilli i Sigurimit i OKB-së të diskutojë një armëpushim në Gaza, ai po debaton për dënimin e Iranit.
Ky ndryshim vjen vetëm disa ditë pasi bota ishte dëshmitare se si një sulm izraelit në një autokolonë të Kuzhinës Qendrore Botërore në Gaza vrau shtatë punonjës të ndihmës, për të cilat Izraeli ende nuk ka dhënë shpjegime të qarta.
Para sulmit nga Irani, mbështetja e pakushtëzuar e Shteteve të Bashkuara për Izraelin dukej se mund të fillonte të plasaritej.
Mosmiratimi i hapur i Netanyahut ishte në pikën më të lartë që nga fillimi i luftës, brenda dhe jashtë vendit. Disa familje të pengjeve izraelitë në Gaza kanë fajësuar Netanyahun për dështimin e arritjes së një marrëveshjeje, gjë që është bërë jehonë nga deklaratat e bëra në mënyrë anonime nga anëtarët e ekipit negociator izraelit, duke e konsideruar Netanyahun si pengesë. Vetëm pak javë më parë, udhëheqësi i shumicës në Senatin amerikan, Chuck Schumer, i bëri thirrje Netanyahut të jepte dorëheqjen.
Senatorët demokratë kishin filluar t’i bënin thirrje Bidenit të kushtëzonte ndihmën për Izraelin.
Në kontrast , sot, bota po pret të shohë nëse por ka më shumë gjasa se si Izraeli do të kundërsulmojë dhe sa larg do të shkojë Biden për të kontrolluar një goditje të tillë.
Edhe pse banorët e Gazës raportuan se kishin natën më të qetë në gjashtë muajt e fundit gjatë sulmit iranian, nevoja urgjente për të ndaluar urinë, për të ndalur gjakderdhjen në Gaza, për të kthyer pengjet dhe për të gjetur një rrugë përpara mund të anashkalohet nga rreziku i një rreziku edhe më të madh dhe luftë më vdekjeprurëse rajonale.
Ky do të jetë një provë e vërtetë për angazhimin e Biden për të parandaluar përshkallëzimin rajonal, pasi Shtetet e Bashkuara kanë mbështetur Izraelin në rajon që nga 7 tetori dhe ka të ngjarë të zhyten në një përshkallëzim më të gjerë. Izraeli nuk mund të sulmojë në mënyrë efektive Iranin pa koordinimin dhe mbështetjen e SHBA-së.
Në të vërtetë, konflikti Izrael-Iran do të përshpejtonte në mënyrë ideale shtytjen për t’i dhënë fund luftës në Gaza, duke pasur parasysh se sa e qartë është bërë se vazhdimi i saj e ka vënë rajonin në një thikë me dy presa.
Konflikti i drejtpërdrejtë midis Izraelit dhe Iranit mund të forcojë Netanyahun në një kohë kur ai ka humbur besimin e Bidenit, kolegëve të tij ministra të kabinetit dhe popullit izraelit.
Qeveria amerikane në vend që të izolojë dhe të tjetërsojë Netanyahun, që dukej se ishte trendi, Uashingtoni tani duhet të angazhohet dhe të thellojë bashkëpunimin me të.
Me më shumë liderë botërorë që e mbështesin atë publikisht kundër Iranit, Netanyahu mund të jetë në gjendje të tërhiqet nga operacioni në Gaza. Ndërkohë e gjithë kjo ndërkohë që vëmendja e botës kthehet te territori i paeksploruar në Lindjen e Mesme dhe rreziku i një lufte më të gjerë rajonale.
