Pas një dekade shërbimi dhe katër zgjatjeve të mandatit të tij, Jens Stoltenberg është planifikuar të japë dorëheqjen si sekretar i përgjithshëm i NATO-s në tetor. Ai ka qenë një lider karizmatik që ka udhëhequr me sukses Aleancën në një periudhë përcaktuese. Stoltenberg kryesoi një Aleancë që riktheu veten si një organizatë e përqendruar në mbrojtjen territoriale dhe zgjeroi anëtarësimin e saj për të përfshirë pothuajse tërësinë e kontinenteve evropiane dhe të Amerikës së Veriut. Të dy zhvillimet u nxitën shumë nga agresioni rus kundër Ukrainës që nga viti 2014, si dhe nga retorika gjithnjë e më luftarake e Moskës kundër Perëndimit. Pasardhësi i Stoltenberg do të duhet të merret me pasojat politike të dy dekadave të ndërhyrjeve në të gjithë globin, duke përfshirë përvojat traumatike të përfshirjes së NATO-s në luftërat në Afganistan, Irak dhe Libi. Këto konflikte nuk ishin të njohura midis të gjithë elektorateve në të gjithë Aleancën dhe ato u ndjenë në disa vende të Evropës, veçanërisht midis aleatëve të rinj të NATO-s në lindje, si fushata që nuk ishin domosdoshmërisht të tyret. Shumë prej këtyre aleatëve tani do të dëshironin që NATO të përqendrohej në atë që ata e shohin si qëllimin e saj kryesor, mbrojtjen kolektive në Evropë. Dhe për këtë sigurisht nevojitet një lider i vendosur dhe me vizion të qartë.
Kandidati favorit
Ndërsa Stoltenberg u shfaq si një kandidat surprizë me pothuajse asnjë konkurrencë në 2014, këtë herë ka një favorit të qartë në kryeministrin holandez Mark Rutte. Rutte e ka dëshmuar veten se është një lider karizmatik si Stoltenberg. Ndonëse jo domosdoshmërisht një lider i madh vizionar, ai është ai që i njeh të gjithë, shihet në skenën botërore si një politikan i sprovuar i aftë për të bërë marrëveshje pragmatike dhe do të ishte në gjendje të mbante së bashku një Aleancë prej tridhjetë e dy kombesh me prioritete të ndryshme.Rutte duket se është kandidati i preferuar midis shumicës së aleatëve, duke përfshirë “katërshët e mëdhenj”, Francën, Gjermaninë, Mbretërinë e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara. Këtë e ka konfirmuar edhe ambasadorja e SHBA në NATO, Julianne Smith. Ajo tha se Shtetet e Bashkuara mbështesin hapur kryeministrin holandez Mark Rutte si Sekretarin e ri të Përgjithshëm të NATO-s dhe se për momentin ka ende një diskutim se kush do ta pasojë Jens Stoltenberg. Përveç Rutte, kandidat zyrtar është edhe presidenti rumun Klaus Iohannis.
Zgjedhja e SHBA
Në të njëjtën kohë, ajo theksoi se NATO duhet të sigurojë një diversitet më të madh kur bëhet fjalë për shpërndarjen e pozitave drejtuese në Aleancë, në mënyrë që individë nga anëtarët e rinj, disa prej të cilëve janë në NATO për më shumë se 20 vjet, disa për 15 vjet, dhe disa për pesë vjet. “Mund të jetë zëvendës ndihmës sekretarët e përgjithshëm apo edhe vetë zëvendëssekretari i përgjithshëm për të siguruar diversitet më të madh në aspektin gjeografik, gjinor dhe gjithçka tjetër”, tha ambasadorja Smith. Rregulli i konsensusit kërkon që të gjithë liderët aleatë, duke përfshirë edhe ata që janë shumë të vështirë si presidenti turk Recep Tayyip Erdo?an dhe Orbán, të bien dakord për zgjedhjen e sekretarit të përgjithshëm. Dhe përmbushja e dëshirës për përfaqësim të barabartë të aleatëve të rinj dhe të vjetër mund të kërkojë një lloj pakete marrëveshjeje, ndoshta edhe duke përfshirë poste të nivelit të lartë të BE-së.
Samiti vendimtar
Meqenëse nuk ka rregulla konkrete ose praktika më të mira për përzgjedhjen e lidershipit si në Kombet e Bashkuara (rotacioni kontinental) ose në Bashkimin Evropian, rezultati mbetet i pasigurt. Megjithatë, një lider me një rezyme si ajo e Rutte-s, nga një komb me një histori solide transatlantike si Holanda, duke shërbyer si sekretari i ardhshëm i përgjithshëm i NATO-s duhet të jetë një rezultat me të cilin mund të jetojnë të gjithë. Një vendim në kohë është në interesin e të gjithëve. Samiti i korrikut në Uashington, DC, i cili do të shënojë përvjetorin e shtatëdhjetë e pesë të NATO-s, do të ishte rasti ideal për të demonstruar unitetin e Aleancës duke shpallur sekretarin e ri të përgjithshëm.
