Studimet e kryera së fundmi, kanë treguar se kriza klimatike po bën që gjatësia e çdo dite të zgjatet, pasi shkrirja masive e akullit polar riformëson planetin.
Fenomeni është një demonstrim i mrekullueshëm se si veprimet e njerëzimit po e transformojnë Tokën, thanë shkencëtarët, duke rivalizuar proceset natyrore që kanë ekzistuar për miliarda vjet.
Ndryshimi në gjatësinë e ditës është në shkallën e milisekondave, por kjo është e mjaftueshme për të penguar potencialisht trafikun e internetit, transaksionet financiare dhe navigimin GPS, të cilat të gjitha mbështeten në matjen e saktë të kohës.
Gjatësia e ditës së Tokës është rritur në mënyrë të vazhdueshme gjatë kohës gjeologjike për shkak të tërheqjes gravitacionale të hënës në oqeanet dhe tokën e planetit. Megjithatë, shkrirja e shtresave të akullit të Grenlandës dhe Antarktidës për shkak të ngrohjes globale të shkaktuar nga njeriu ka rishpërndarë ujin e ruajtur në gjerësi të mëdha gjeografike në oqeanet e botës, duke çuar në më shumë ujë në detet më afër ekuatorit. Kjo e bën Tokën më të shtrirë, ose më të trashë, duke ngadalësuar rrotullimin e planetit dhe duke e zgjatur edhe më tej ditën.
Ndikimi planetar i njerëzimit u demonstrua gjithashtu kohët e fundit nga kërkimet që treguan se rishpërndarja e ujit kishte shkaktuar lëvizjen e boshtit të rrotullimit të Tokës, polit verior dhe jugor. Një punë tjetër ka zbuluar se emetimet e karbonit të njerëzimit po tkurren stratosferën, raporton The Guardian.
“Ne e shohim ndikimin tonë si njerëz në të gjithë sistemin e Tokës, jo vetëm në nivel lokal, por edhe fenomene si rritja e temperaturës, duke ndryshuar mënyrën se si toka lëviz në hapësirë dhe rrotullohet”, tha Prof Benedikt Soja i ETH Cyrih në Zvicër. “Për shkak të emetimeve tona të karbonit, ne e kemi bërë këtë në vetëm 100 ose 200 vjet.”
Koha e njeriut bazohet në orët atomike, të cilat janë jashtëzakonisht të sakta. Sidoqoftë, koha e saktë e një dite, një rrotullim i Tokës, ndryshon për shkak të baticave hënore, ndikimeve klimatike dhe disa faktorëve të tjerë, siç është rikthimi i ngadaltë i kores së Tokës pas tërheqjes së fletëve të akullit të formuara në epokën e fundit të akullit.
Këto dallime duhen llogaritur, tha Soja: “Të gjitha qendrat e të dhënave që drejtojnë internetin, komunikimet dhe transaksionet financiare, ato bazohen në kohën e saktë. Ne gjithashtu kemi nevojë për një njohuri të saktë të kohës për navigimin, dhe veçanërisht për satelitët dhe anijet kozmike.”
Hulumtimi, i botuar në Akademinë Kombëtare të Shkencave të SHBA-së, përdori vëzhgime dhe rindërtime kompjuterike për të vlerësuar ndikimin e shkrirjes së akullit në gjatësinë e ditës.
Shpejtësia e ngadalësimit varionte midis 0.3 dhe 1.0 milisekonda në shekull (ms/cy) midis viteve 1900 dhe 2000. Por që nga viti 2000, ndërsa shkrirja u përshpejtua , shkalla e ndryshimit u përshpejtua gjithashtu në 1.3 ms/cy.
“Kjo normë e sotme ka të ngjarë të jetë më e lartë se në çdo kohë në mijëra vitet e fundit,” thanë studiuesit. “Parashikohet të mbetet përafërsisht në një nivel prej 1.0 ms/cy për disa dekada te ardhshme, edhe nëse emetimet e gazeve serrë frenohen ashpër.”
Nëse emetimet nuk reduktohen, shkalla e ngadalësimit do të rritet në 2.6 ms/cy deri në vitin 2100, duke kapërcyer baticat hënore si kontribuuesi i vetëm më i madh në variacionet afatgjata në gjatësinë e ditëve, thanë ata.
Dr Santiago Belda i Universitetit të Alicante në Spanjë, i cili nuk ishte pjesë e ekipit hulumtues, tha: “Ky studim është një përparim i madh sepse konfirmon se humbja shqetësuese e akullit që po vuajnë Grenlanda dhe Antarktida ka një ndikim të drejtpërdrejtë në gjatësinë e ditës, duke bërë që ditët tona të zgjasin. Ky ndryshim në gjatësinë e ditës ka implikime kritike jo vetëm për mënyrën se si matim kohën, por edhe për GPS dhe teknologjitë e tjera që rregullojnë jetën tonë moderne.”
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Ndryshimet klimatike, ndër sfidat shëndetësore në dekadën e ardhshme”
