Jo vetëm kotele. Më shumë se për çdo gjë, amerikanët kujdesen për ekonominë. Megjithatë, ky nuk duhet të jetë vetëm shqetësimi i tyre pasi vendimet e marra nga Presidenti i Shteteve të Bashkuara kanë pasoja në të gjithë botën, përfshirë Evropën.
Donald Trump kandidon për një mandat të dytë dhe gjatë fushatës zgjedhore ai përsëriti se dëshiron të fokusohet sërish në politikat ekonomike. Por referuar përvojës së tij të mëparshme në Shtëpinë e Bardhë, a duhet të shqetësohemi?
Tarifat dhe lufta tregtare: këtu është “Trumponomics”
Ekonomia është çështja kryesore në zgjedhjet presidenciale në Shtetet e Bashkuara. Inflacioni, pagat, puna, në të gjitha sondazhet rezultati është i qartë: këto janë shqetësimet e amerikanëve.
Dhe është pikërisht në këtë fushë që Trump vlerësohet shumë nga votuesit edhe pse pas debatit, Kamala Harris ka rimarrë shumë terren.
Por cilat janë synimet konkrete të ish-presidentit?
Me rizgjedhjen e tij do të kishte një “luftë tregtare”, dhe jo vetëm me Kinën. Trump në fakt ka thënë se dëshiron të rrisë tarifat për të gjitha produktet e importuara nga Shtetet e Bashkuara me të paktën dhjetë pikë përqindjeje. Për Kinën tarifa e pritshme është 60 për qind, ndërsa për Meksikën do të arrinte edhe 100.
Zëdhënësja e fushatës republikane Karoline Leavitt tha se ish-presidenti “nuk ka vendosur ende një shifër përfundimtare” për tarifat dhe se ai “ka propozuar shifra të ndryshme”.
Por nëse shifrat nuk janë të qarta, idetë sigurisht që janë. Rritja e tarifave nuk është asgjë e re, kjo u pa gjatë mandatit të tij të parë, kur Trump vendosi tarifa kryesisht për çelikun, lavatriçet dhe panelet diellore, si dhe për shumë mallra të importuara nga Kina.
Me politika të ngjashme do të kishte pasoja negative në ekonominë globale, madje edhe për vetë Shtetet e Bashkuara. Megjithatë, Jan Hatzius, kryeekonomist në Goldman Sachs, parashikoi se një luftë tarifash do të dëmtonte më shumë Bashkimin Evropian sesa SHBA-në.
Sipas llogaritjeve të Goldman Sachs, tarifat mesatare amerikane për produktet evropiane do të rriteshin pesëfish, në një taksë prej rreth 12%. Dhe vendet më të përshtatshme për prodhim dhe eksport do të preken, si p.sh Italia.
Shtetet e Bashkuara janë partneri i dytë më i rëndësishëm tregtar për eksportet italiane pas Gjermanisë. Në vitin 2023, më shumë se 67.2 miliardë euro produkte Made in Italy mbërritën jashtë shtetit dhe numrat vazhdojnë të rriten në vitin 2024: në gjashtë muajt e parë eksportet u rritën me mbi 1.2 miliardë.
Sipas të dhënave nga Observatori Ekonomik Farnesina, produktet italiane më të eksportuara janë makineritë dhe pajisjet, si anijet dhe varkat, por edhe avionët dhe mjetet e transportit.
Më pas vijnë produktet ushqimore. Italia është ndër eksportuesit kryesorë të pijeve, djathrave dhe vajrave në Shtetet e Bashkuara. Çfarë do të ndodhte me këto produkte me tarifat e Trump?
Sipas kryeekonomistit të Goldman Sachs, Jan Hatzius, një luftë tregtare me tarifat do t’i kushtonte Bashkimit Evropian 1 për qind të PBB-së. Italia, me eksportet e saj, është ndër vendet më të ekspozuara, aq sa Ministria e Jashtme rreziqet ekonomike për kompanitë italiane në SHBA i trajton si “kthimin në proteksionizëm”.
Sektorët që do të vuajnë më shumë mund të jenë simbolet e Made in Italy në sektorët e ushqimit dhe alkoolit, si verë, vaj dhe djathë. Të dhënat sqarojnë “peshën” e këtij tregu për Italinë: SHBA përfaqëson 40 për qind të eksportit të Pecorino Romano, ndërsa për Grana Padano dhe Parmigiano Reggiano është vendi i dytë më i rëndësishëm eksportues, pas Gjermanisë.
Tarifat më të larta mund të zvogëlojnë kërkesën për këto produkte për shkak të kostove më të larta, duke i vënë markat italiane përballë një zgjedhjeje: të rrezikojnë të kenë më pak tërheqës ose të braktisin deri diku tregun amerikan. Kjo pasiguri mund të çojë në pasoja të tjera negative, si çmimet më të larta në Itali ose uljen e PBB-së. Ndoshta të dyja.
Për më tepër, nga ekonomistët dihet se tarifat do të ndikonin negativisht edhe në çmimet në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe në kompanitë amerikane që importojnë mallra nga jashtë, sepse ato janë të nevojshme për prodhimin e tyre. Sipas vlerësimeve të “Qendrës për Progresin Amerikan” dhe “Peterson Institute for International Economics”, një rritje e detyrimeve në 60% për importet kineze nga 10 në 20% për importet e tjera të huaja, si nga Italia dhe BE, do t’i kushtonte familjeve të klasës së mesme amerikane midis 1500 dhe 2500 dollarë më shumë në vit.
Kjo është një nga arsyet pse zgjedhja e presidentit të Shteteve të Bashkuara ka rëndësi për të gjithë botën.
