Vetëm indeksim dhe bonus fundviti! Pasi nuk u përfshinë në ndonjë paketë ndihme pas rishikimit të buxhetit, qeveria vendosi që për rritjen e pensioneve nga 1 tetori do të vihen në dispozicion pak më shumë se 4.1 miliardë lekë. Nga ky fond do të përfitojnë rreth 705 mijë të moshuar dhe kategori të tjera përfituese të pensionit. “Do ngrihen do ngrihen… 2 mijë lekë ma kanë rritur mua herën e fundit. Unë nuk kam besim fare te ato që thonë ata”, tha një pensionist për televizionin A2. “Mua as me 6 mijë lekë nuk më rritet. Çmimet në qiell e pensionet rriten kaq pak. Jemi në vështirësi të mëdha ne.” Bazuar te ecuria e inflacionit te pijet dhe ushqimet si dhe fondit në dispozicion, nga muaji i ardhshëm pensionistët në qytet do të marrin mesatarisht 1 mijë e 100 lekë më shumë, ndërsa ata në fshat më pak se 700 lekë, raporton A2.
“Duhet një formulë më e drejtë”, tha Selim Blliku, ekspert për ekonominë. Me gjithë inflacionin e zbutur, ekspertë të ekonomisë vlerësojnë se pensionistët në vend kanë nevojë për një paketë ndihme, veç indeksimit dhe bonusit të fund-vitit. “Pavarësisht e inflacioni duket për momentin i stabilizuar, nuk do të ishte çudi ri-zgjimi i tij në muajt në vijim. Megjithatë, edhe me këto norma inflacioni përfituesit e pensionit, pavarësisht kategorisë janë duke vuajtur”, nënvizoi Blliku. Qeveria ka përcaktuar gjithashtu një fond në vlerën e pak më shumë se 3.6 miliardë lekëve për bonusin e fundvitit për mbi 705 mijë pensionistë. Kjo shumë ka mbetur e pandryshuar në krahasim me vitin e shkuar, pavarësisht se numri i të moshuarve po rritet me ritme të shpejta.
Pensionet private
Nga ana tjetër, rol të rëndësishëm në Shqipëri po marrin pensionet private, Të dhënat nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare (AMF) tregojnë se tregu i pensioneve private iu afrua kufirit të 40 mijë anëtarëve. Gjatë tremujorit të parë të vitit, numri i anëtarëve të fondeve arriti në 39 910 anëtarë, në rritje me 4.53% që nga fillimi i këtij viti dhe me 7.9% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Numri i individëve pjesëmarrës në fondet private të pensioneve po rritet me ritme të qëndrueshme dhe është në nivelet më të larta historike. Megjithatë, kjo rritje vjen mbi një bazë të ulët dhe depërtimi i këtyre skemave ngelet ende shumë modest. Numri i individëve që kontribuojnë për një pension privat mbetet në afërsisht 3% të numrit të përgjithshëm të të punësuarve në vend, çka tregon një nivel ende shumë të ulët të mbulimit me fonde private të pensioneve. Vlera e aseteve neto të fondeve të pensionit në fund të muajit mars arriti në pak më shumë se 7 miliardë lekë, në rritje me 17.6% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Asetet e fondeve të pensioneve janë të investuara kryesisht në obligacione të qeverisë shqiptare. Për nga vlera e aseteve, tregu i fondeve private ngelet ende segmenti më i vogël i tregut financiar në Shqipëri.
Detajet
Në fund të tremujorit të parë, në treg ishin aktive gjashtë fonde të pensioneve private, që administrohen nga katër shoqëri administruese. Sipas numrit të anëtarëve, aktori më i madh në treg është Credins Pension, me rreth 47.6% të numrit të përgjithshëm të anëtarëve, i ndjekur nga Sigal Pension, me 30.67%, Albsig Pension me 10.42%, Raiffeisen Pension, me 10.13%, Smart Pension, me 1.03% dhe Sigal Pro, me 0.15%. Për nga vlera e aseteve neto, fondi më i madh është Sigal Pension, me 40.82% të totalit, i ndjekur nga Credins Pension, me 30.5%, Raiffeisen Pension, me 20.72%, Albsig Pension me 7.53%, Smart Pension, me 0.4% dhe Sigal Pro, me 0.02%. Fondet e pensionit përfaqësojnë një alternativë kursimi për të pasur të ardhura të mjaftueshme në moshë pensioni. Kthimet e tyre janë në përgjithësi më të ulëta dhe më të qëndrueshme krahasuar me fondet e investimit, edhe për shkak të mënyrës së ndryshme të llogaritjes së kthimit.
Ligji
Fondet e investimit janë likuide dhe janë të detyruara t’i vlerësojnë asetet me vlerë të drejtë tregu, me bazë ditore. Ndërsa për fondet e pensionit nuk ndiqet e njëjta logjikë, sepse në teori, fondet nga këto pensione nuk mund të tërhiqen deri në plotësimin e kushteve ligjore (minimalisht pesë vite para moshës ligjore të daljes në pension). Fondet e pensioneve lejohen që instrumentet financiare ku investohen asetet e tyre t’i kontabilizojnë si të mbajtura deri në maturim, me kosto të amortizuar, ndaj ato nuk nuk ndikohen shumë nga luhatjet afatshkurtra të normave të interesit. Për këtë arsye, kthimet e fondeve të pensionit reflektojnë kryesisht ecurinë e instrumenteve financiare ku investohen kontributet e tyre, obligacionet e qeverisë shqiptare dhe diferencat në normat e kthimit mes fondeve të ndryshme janë më të vogla. Në mesin e këtij viti, fondi i pensionit vullnetar Smart Pension ofronte kthim nga investimi në masën 5.38, Raiffeisen Pension 4.53%, Credins Pension, 4.25%, Albsig Pension, 4.09% dhe Sigal Pension, 3.67%. Ndryshimi në kthimin vjetor të fondeve lidhet edhe me tarifën e administrimit, që zbritet përpara llogaritjes së kthimit vjetor neto. Një tarifë më e ulët administrimi ndikon në një kthim neto më të lartë të fondit. Në nëntor të vitit të kaluar, hyri në fuqi ligji i ri “Për fondet e pensionit privat”, që do të sjellë rritje të ndjeshme të incentivave fiskale për kontributet në fondet private të pensioneve.
Me ligjin e mëparshëm, kufiri maksimal për lehtësitë tatimore mbi kontributet në pensione private është vlera më e vogël, që del nga krahasimi i shumës 200 mijë lekë dhe 15% të të ardhurave vjetore bruto të anëtarit. Sipas ligjit të ri, kufiri maksimal mujor i përjashtimit tatimor do të rritet deri në nivelin e pagës minimale të miratuar, që aktualisht ka arritur në 40 mijë lekë në muaj. Duke qenë se përjashtimi nga taksat lidhet me nivelin e pagës minimale, pritet që ky stimul të rritet edhe më shumë në vitet e ardhshme. Me nivelin aktual të pagës minimale, shuma e kontributeve e përjashtuar nga tatimet do të arrinte sot në 480 mijë lekë në vit, ose 140% më shumë krahasuar me pragun aktual prej 200 mijë lekësh. Edhe kontributet e pensionet privat të derdhura nga punëdhënësi në favor të punëmarrësit do të përjashtohen nga tatimi në të njëjtën masë. Ligji gjithashtu parashikon që pensionet të mos tatohen në përfitim për pjesën e kontributeve, por vetëm për kthimin nga investimi, me kusht që tërheqja të bëhet me pagesa mujore të shtrira në të paktën dy vite dhe jo në mënyrë të menjëhershme, pas përmbushjes së kushteve ligjore për përfitimin e pensionit privat.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
As ulje taksash dhe as rritje pensionesh 4 muaj para zgjedhjeve
Çfarë do ndodhë në tetor me pensionet?
DW: Bomba demografike me sahat troket në Evropë
