Më shumë se një vit pas sulmeve shkatërruese të Hamasit të 7 tetorit ndaj Izraelit, ushtria e vendit tha të enjten se kishte vrarë njeriun që konsideron se ishte arkitekti kryesor i asaj masakre ndërkufitare – duke ngritur pikëpyetje për të ardhmen e luftës dhe të vetë grupi militant, i cili muajt e fundit është përballur me goditje pas goditjejesh.
Vdekja e liderit të Hamasit, Yahya Sinwar, mund të përbëjë një mundësi të rrallë për të arritur një armëpushim, thonë zyrtarët amerikanë – me Izraelin që ka vrarë disa komandantë të tjerë të lartë të Hamasit, duke përfshirë Ismail Haniyeh , ish-udhëheqësin politik të grupit, si dhe udhëheqës të grupit militant Hezbollah në Liban.
Hamasi dhe Hezbollahu janë të dy pjesë e një boshti grupesh militante të mbështetur nga Irani.
Në një video-mesazh të regjistruar të enjten, kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu tha se vdekja e Sinwar shënoi “fillimin e ditës pas Hamasit”, por “detyra para nesh nuk është përfunduar ende”.
Si ndodhi?
Që nga sulmet e 7 tetorit, Izraeli ka derdhur burimet e tij në një gjueti të egër për Sinwar, duke e shpallur atë si njeriun më të kërkuar në Gaza dhe një “të vdekur që ecën”. Në një moment, një zëdhënës i ushtrisë izraelite tha se gjuetia e tyre “nuk do të ndalet derisa ai të kapet, i vdekur apo i gjallë”.
Dhe, zyrtarët amerikanë besojnë se ushtria izraelite u afrua disa herë, madje në një moment siguroi një video që supozohej se tregonte Sinwar me disa anëtarë të familjes brenda një tuneli të Gazës – por ai vazhdoi të rrëshqiste. Ushtria izraelite rrethoi më parë shtëpinë e Sinwar dhe kreu një sulm intensiv në qytetin e tij të lindjes, Khan Younis, por nuk mundi ta gjente atë.
Ky kërkim njëvjeçar mori një fund të papritur të mërkurën në Rafah, në jug të Gazës. Forcat izraelite kishin qenë në zonë gjatë një operacioni rutinë ushtarak kur u vunë nën zjarr pranë një ndërtese, sipas dy burimeve izraelite të njohur me çështjen.
Sipas ushtrisë izraelite, trupat iu përgjigjën zjarrit me një tank dhe më pas hodhën një dron në ndërtesën e dëmtuar rëndë. Videoja, e shpërndarë nga ushtria, tregon ato që duken të jenë momentet e fundit të Sinwar: ai ulet i vetëm në një karrige, i rrethuar nga pluhuri dhe rrënojat, duke u shfaqur dhe parë drejtpërdrejt kamerës. Ai mban një copë dru në dorë dhe ia hedh dronit para se të përfundonte video.
Vetëm atëherë, dhe kur trupat inspektuan rrënojat, kuptuan se Sinwar ishte mes trupave, sipas ushtrisë izraelite.
Të dhënat dentare dhe biometrike të tjera ndihmuan Izraelin të identifikonte liderin e Hamasit, sipas një zyrtari amerikan dhe ish-zyrtari të njohur me këtë çështje.
Sinwar ishte përpjekur të arratisej në veri kur u vra, tha një zëdhënës tjetër ushtarak izraelit të enjten. Ai u gjet me një armë dhe më shumë se 10,000 dollarë në sikla izraelite, tha zëdhënësi.
Kush ishte Sinwar?
Sinwar kishte qenë prej kohësh një lojtar kyç i Hamas, duke iu bashkuar grupit militant në fund të viteve 1980 dhe duke u ngjitur shpejt nëpër rangjet e larta.
Ai lindi në një kamp refugjatësh në Gaza, pasi familja e tij u zhvendos nga fshati palestinez Al-Majdal – tani pjesë e qytetit izraelit Ashkelon – gjatë luftës arabo-izraelite.
Si student, Sinwar u bë një aktivist kundër okupimit, por ai u burgos në Izrael me disa dënime të përjetshme pasi u akuzua për orkestrimin e disa vrasjeve. Ai u mbajt në burg 23 vjet përpara se të lirohej si pjesë e një shkëmbimi të të burgosurve në 2011.
Sinwar u kthye në Gaza dhe shpejt vendosi emrin e tij në Hamas. Ai themeloi degën e frikshme të grupit për sigurinë e inteligjencës ndërkombëtare, Majd, dhe ishte i njohur për përdorimin e dhunës brutale kundër kujtdo që dyshohej se bashkëpunonte me Izraelin.
Ai u konsiderua gjithashtu si një lider politik pragmatik nga disa: në vitin 2017, Hamasi zgjodhi Sinwar si shefin politik të Byrosë Politike, organi kryesor i saj vendimmarrës në Gaza.
Sinwar u etiketua si një terrorist global nga Departamenti i Shtetit i SHBA dhe Bashkimi Evropian në vitin 2015 dhe u sanksionua nga Mbretëria e Bashkuar dhe Franca vitet e fundit.
Por ai u bë më i rëndësishëm pas sulmeve të 7 tetorit si një nga objektivat kryesore të Izraelit. Zyrtarët izraelitë e kanë quajtur atë “fytyra e së keqes” dhe “kasapi nga Khan Younis”.
Ai u bë një nga udhëheqësit më të lartë të Hamasit në gusht pasi Ismail Haniyeh u vra në Iran. Sinwar nuk ishte parë që nga sulmet e 7 tetorit, me gjasë i mbijetoi rrethimit të Gazës nga Izraeli duke u bunkeruar në një rrjet të gjerë tunelesh nëntokësore.
Cili ishte roli i tij në 7 tetor?
Izraeli e ka akuzuar publikisht Sinwar-in se është “kryeministri” pas sulmit të Hamasit të 7 tetorit – megjithëse ekspertët thonë se ai ka të ngjarë të jetë një nga disa.
Sulmi ishte më vdekjeprurësi ndaj Izraelit në historinë e tij. Hamasi dhe grupet e tjera të armatosura palestineze vranë më shumë se 1200 njerëz, kryesisht civilë, dhe morën rreth 250 njerëz në Gaza si pengje.
Sinwar u konsiderua një vendimmarrës jetik dhe me gjasë pika kryesore e kontaktit të botës së jashtme në Gaza gjatë negociatave intensive për kthimin e pengjeve. Bisedimet përfshinin figura të larta nga Izraeli, Hamasi, Shtetet e Bashkuara, Katari dhe Egjipti.
Çfarë vjen më pas?
Ndërsa është shumë herët për të thënë se çfarë mund të ndodhë më pas ose si mund të përgjigjet Hamasi. Vrasja e Sinwar shënon goditjen e fundit për grupin – i cili ka parë disa liderë të lartë të zgjedhur një nga një gjatë fushatës së Izraelit për të shpërbërë tërësisht Hamasin.
Vetëm një ditë pas vrasjes së Haniyeh, Izraeli konfirmoi se kishte vrarë shefin ushtarak të Hamasit Mohammed Deif gjatë një sulmi të mëparshëm – një tjetër nga organizatorët e raportuar pas 7 tetorit.
Me marrëveshjen e armëpushimit dhe lirimit të pengjeve për të ndalur luftën, e ngecur kokëfortësisht për muaj të tërë, zyrtarët e lartë të SHBA-së kishin mbetur pas shpresës se Sinwar një ditë mund të hiqej – duke hapur një rrugë drejt një zgjidhjeje. Me largimin e tij, zyrtarët spekulojnë se kjo mund të jetë një nga shanset më të mira për t’i dhënë fund luftës Izrael-Hamas, por janë të rezervuar për të bërë ndonjë parashikim se çfarë do të thotë kjo përfundimisht për rajonin e paqëndrueshëm.
Presidenti i SHBA, Joe Biden foli me Netanyahun në një telefonatë të enjten, ku “të dy liderët ranë dakord se ekziston një mundësi për të çuar përpara lirimin e pengjeve dhe se ata do të punojnë së bashku për të arritur këtë objektiv,” tha zyra e kryeministrit.
Por shumë gjëra mbeten të panjohura – përfshirë fatin e vëllait të Sinwarit.
Mohammed Sinwar kohët e fundit mori detyrën si komandant ushtarak i Hamasit, tha një zyrtar i lartë izraelit për CNN muajin e kaluar. Vëllezërit ishin shumë të afërt dhe deri në fund të gushtit shpesh ishin ende bashkë, tha i njëjti zyrtar për CNN.
Nëse Mohamedi mbijetoi këtë javë, ai ka të ngjarë të vazhdojë taktikat e negociatave të vijës së ashpër të vëllait të tij, ndërsa Izraeli kërkon të nxjerrë pengjet e tij të mbetura nga enklava palestineze. Por derisa të dalë një pamje e qartë, do të jetë e vështirë të dihet lëvizja e radhës e grupit militant.
Dhe madje edhe me vdekjen e Sinwar, konflikti më i gjerë në Lindjen e Mesme vazhdon – veçanërisht kur Izraeli përgatitet të hakmerret kundër sulmit me raketa balistike të Iranit në fillim të këtij muaji. CNN ka raportuar më parë se kjo lëvizje pritej përpara zgjedhjeve në SHBA.
Dhe një tjetër front i konfliktit po zgjerohet përtej kufirit Izrael-Liban, me Hezbollahun që njoftoi një “fazë të re dhe përshkallëzuese” në luftën e tij me Izraelin të enjten.
Hezbollahu, gjithashtu, ka pësuar humbje të konsiderueshme në muajt e fundit – nga sulmet vdekjeprurëse të pager-it dhe radio-talki-t që vranë dhjetëra dhe plagosën mijëra, shumë prej tyre civilë, deri te vrasjet e disa komandantëve të rangut të lartë, përfshirë shefin e tyre Hassan Nasrallah muajin e kaluar.
Ndërkohë në Gaza, palestinezët i thanë CNN se nuk besojnë se vrasja e Sinwar-it do t’i japë fund luftës – edhe pse disa shprehën shpresa paraprake.
“Sinwar ka vdekur, por kaq shumë nga njerëzit tanë janë vrarë dhe nuk ka asnjë justifikim tani që Netanyahu të vazhdojë luftën”, tha 22-vjeçari Mumen Khalili. CNN
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
