Ndërsa gara nxehet mes zëvendëspresidentes Kamala Harris dhe ish-Presidentit Donald Trump, zgjedhjet presidenciale të 2024 në SHBA premtojnë të jenë një nga më të ndjekurat në histori. Me implikime të rëndësishme për vendin, votuesit dhe vëzhguesit politikë janë të etur për të kuptuar se si të gjurmojnë zhvillimet në ditën e zgjedhjeve.Zgjedhjet presidenciale të vitit 2024 janë caktuar për të martën, më 5 nëntor. Orari i votimit mund të ndryshojë në shtete, por shumica e vendeve do të shohin qendrat e votimit të hapura nga 6:00 e mëngjesit deri në 20:00 me orën lokale (afërsisht 4:30 pasdite IST deri në 6:30 të mëngjesit të IST më 6 nëntor).
Procedurat
Sipas sistemit zgjedhor amerikan, votuesit e zgjedhin presidentin në mënyrë indirekte, nëpërmjet elektorëve. Çdo shtet federal i SHBA-së ka një numër të përcaktuar më parë të votave elektorale, që korrespondon me numrin e përgjithshëm të përfaqësuesve në Kongresin e Uashingtonit. Janë gjithsej 538. Fitues i zgjedhjeve është kandidati që ka marrë 270 vota elektorale. Pas zgjedhjeve, të cilat këtë vit “bien” të martën e 5 nëntorit, rezultatet duhet të kalojnë në një proces konfirmimi përpara se të jenë përfundimtare dhe zyrtare. Gjatë kësaj periudhe disajavore, të dy kandidatët mund të apelojnë vendime të caktuara ose të raportojnë parregullsi. Kolegji Zgjedhor, i cili zgjedh zyrtarisht presidentin, mblidhet më 16 dhjetor për të përpunuar votat. Vetëm pas kësaj, më 6 janar, Kongresi konfirmon votat dhe shpall zyrtarisht fituesin e zgjedhjeve. Inaugurimi i presidentit është gjithmonë në të njëjtën ditë, më 20 janar.
Shtetet e kuqe dhe blu
Gjatë dekadave, shumica e shteteve amerikane e kanë profilizuar veten si një kamp pak a shumë besnik i njërës prej dy partive amerikane. Për shembull, “shtetet blu” konsiderohen tradicionalisht Kalifornia, Nju Jorku dhe Masaçusets dhe atje promovohen politika progresive, si programe të forta sociale, rregullime më të rrepta të mbrojtjes së mjedisit dhe mbrojtja e të drejtave të pakicave dhe grave. Në këto shtete, kandidatët e Partisë Demokratike fitojnë shumicën e votave pa shumë sfida. Nga ana tjetër, “shtetet e kuqe”, si Teksasi, Alabama dhe Misisipi, janë të prirur drejt vlerave konservatore.
Shtetet “swing”
Ndryshe nga shtetet federale “blu” dhe “të kuqe”, të cilët i qëndrojnë besnikë të njëjtës përkatësi politike për dekada, janë zona votimi dhe/ose shtete në të cilat votuesit shpesh ndryshojnë mbështetjen e tyre për partitë ose kandidatët, në varësi të ciklit zgjedhor, për këtë arsye ato janë jashtëzakonisht të paparashikueshme dhe janë të një rëndësie vendimtare për rezultatin. Këtë vit, vëmendja më e madhe duhet të përqendrohet në Pensilvani, dhe vetëm më pas në Michigan dhe Wisconsin (në zhargon, këto shtete quhen Muri Blu) dhe Nevada, Arizona, Karolina e Veriut, Xhorxhia (Rripi i Diellit).
Pse zgjedhjet mbahen të martën?
Në 1845, Kongresi miratoi një ligj që përcaktonte një ditë zgjedhjesh për të gjithë vendin. Meqenëse shoqëria amerikane në atë kohë ishte kryesisht agrare dhe fermerët, të cilët përbënin shumicën e fuqisë punëtore, ishin të zënë me mbjelljen dhe korrjen e të korrave për pjesën më të madhe të vitit, autoritetet kërkuan një ditë që nuk do të ndërhynte në punën e votuesve dhe detyrimet fetare. Fillimi i nëntorit ishte një kohë e mirë për të votuar sepse korrja kishte mbaruar dhe moti ishte ende relativisht i butë. Duke qenë se e diela ishte një ditë për kishën dhe e mërkura ishte një ditë për të dalë në treg, e marta ishte zgjidhja më praktike për shumica e votuesve. Më pas u vendos që zgjedhjet të mbaheshin të martën e parë pas të hënës së parë të nëntorit, një praktikë që vazhdon edhe sot, pavarësisht kundërshtimit në rritje për zhvendosjen e votimit në fundjavë për të rritur pjesëmarrjen.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Analiza: Sa i rrezikshëm është për Harris mbështetja e amerikano-latinëve për Trump
Analizë nga CNN: SHBA një muaj para zgjedhjeve
