“Një vrap i heshtur, vetëm sa dëgjoheshin fërkimet e lehta të këmbëve nëpër gurët e kalldrëmit. Këtë veprim, një pjesë e masës së popullit, sigurisht se e përcillnin dhe shikonin me një shqetësim e frikë.” – kjo fjali rrëqethëse ndoshta ju rikujton diçka?
Ose kjo tjetra: “Kjo familje kishte shitur tërë pasurinë e vet të fituar ndër shekuj, që të shkojë në një tokë të premtuar, që kurrë atë tokë nuk e kishin parë… Dolën nga shtëpia e tyre dhe morën rrugën nga stacioni i trenit, duke shpresuar se do të shkojnë në një vend që do të gjejnë një jetë më të rahatshme dhe më të sigurt. Sot, kjo familje shkelte kalldrëmin e rrugëve të qytetit të Prishtinës, me shpresë se treni do t’i dërgojë në një tokë të premtuar myslimane dhe kapitaliste. (Ilir Hoxha, “Malli për atdhe”).
Po mirë, sa e sa mijëra nga ne, heshtas dhe plotë frikë, e kemi shkelur “kalldrëmin” për të ikur e “shpëtuar“ atje, tek ata që na lanë në atë gjendje?
Sidoqoftë, historia e jonë plotë vuatje dhe mallkime, dëshira dhe frikë ishte e përplasur mbi kalldërmin e rrugëve tona? Kësaj here kur e kam nxënë diçka që nuk e kam ditur, e ndjeva si detyrë morale ta ndaj me ju :
”ARNAVUT KALDIRIM, Les Turcs emploient ce terme pour désigner pavés et trottoirs “ – Thjeshtë : “ Kalldrëmi Shqiptar. Turqit, e përdorin këtë këtë thënie kur ndërtojnë ndonjë trotuar, apo e shtrojnë ndonjë rrugë me gurë“.
Do të më thoshit, se ku qëndron problem dhe se çka po na tregon? Po ja, se otomanët e mësuan nga shqiptarët sesi shtrohet rruga me gurë. Jo më kot e thonë sot e asaj dite “Arnavut kaldërëm”
Ne në të kaluarën tonë, të lodhur nga pushtimet e ndryshme kemi harruar madje se disa gjëra qytetëruese i kishim bërë ne shumë kohë para të tjerëve dhe shumë kohë para ardhacakëve pushtues.
Brez ose rrip toke i rrahur a i shtruar me gurë për të kaluar njerëzit, kafshët dhe mjetet; Rrugë e ngushtë (e gjerë, e drejtë, e shtrembër, e mirë, e keqe, e shtruar me gurë) – Kalldrëm.
Kurse për foton më poshtë, që e kishte të shkruar “Rrugë romake”- më erdhi t`i them të gjithëve që nuk e përmendin çështjen tonë ‘Shkofshi e mos u kthefshi me këto mohime të juaja të historisë!’.
“Burri i parë që ka lindur në botë ka qenë Pellazgu, një burrë i dalluar për përmasat dhe bukurinë e figurës së tij që i kalonte të gjithë të vdekshmit e tjerë për kualitetet e shpirtit. Pellazgu ishte i pari që u mësoi njerëzve që të ndërtonin shtëpi dhe të mbroheshin nga të ftohtit, ai u mësoi njerëzve që të bënin rroba nga lëkura e deles. Pellazgu ka lindur nga dheu për të qenë filluesi i genit të vdekshëm” Pausanias (110 prK –180 prK:). (Pausania lib.VIII. 1.4)