Gurët e veshkave janë një problem gjithmonë në rritje.
Një shkak është një gjendje e quajtur hiperoksaluria – kur keni shumë oksalate në urine. Oksalati është një kimik natyral në trup, dhe gjithashtu gjendet në lloje të caktuara të ushqimit. Oksalatet e terpërt nga trupi i njeriut, normalisht eliminohen si mbeturina përmes veshkave. Por shumë oksalate në urine mund të shkaktojnë probleme serioze sepse kur oksalati i tepërt lidhet me kalcium në urinë, formohen gurë në veshka.
Hiperoksaluria mund të shkaktohet nga të ngrënit shumë ushqime të pasura me oksalat, një sëmundje e zorrëve ose një çrregullim i trashëguar (gjenetik). Në disa persona shkaku i sëmundjes nuk dihet, por mund të rezultojë nga ndryshimet në mënyrën se si veshkat merren me sasinë normale të oksalatit të trupit. Hiperoksaluria është e pazakontë, megjithëse mund të gjendet në rreth 20 për qind të individëve me gurë në veshka. Diagnoza e shpejtë dhe trajtimi i hiperoksalurisë është i rëndësishëm për shëndetin afatgjatë të veshkave.
- Shkaqet
Hiperoksaluria primare (PH). Është një çrregullim i rrallë, i trashëguar (gjenetik) i metabolizmit të mëlçisë që shpesh rezulton në dëmtime kërcënuese për jetën. Në këtë lloj çrregullimi, mëlçia nuk krijon mjaft proteina të caktuara (enzimë) që parandalon mbiprodhimin e oksalatit, ose enzima nuk funksionon siç duhet. Ndryshe nga hiperoksaluria dietetike ose enteriale, sasia e oksalatit në urinë nuk ndikohet shumë nga ndryshimet në oksalat dietetike.
Hiperoksaluria e mesme. Shkaktuar nga thithja e tepërt e oksalatit nga traktati gastrointestinal, për shkak të kushteve themelore gastrointestinale siç të stomakut si sëmundja Crohn, sindromi i zorrëve të shkurtra ose çrregullime të tjera të keqpërdorimit që shkaktojnë hiperoksalurinë enterike. Shmangia e ushqimeve me oksalat të lartë në veçanti është shumë e rëndësishme.
- Llojet e Hiperoksalurisë primare PH
PH është një gjë e rrallë, që ndodh në një ose tre njerëz nga një milion. Mund të gjendet mes të gjitha moshave, nga foshnjat deri në moshën e rritur.
Tre lloje të PH tani janë të njohura dhe mund të diagnostikohen lehtë. Secili prej llojeve të PH shkakton një rënie në aktivitetin e një enzime specifike në mëlçi që shkakton një rritje në prodhimin e oksalatit. Rënia e aktivitetit enzimë në çdo rast ndryshon se si mëlçia e bën oksalatin dhe prodhohet një sasi shumë më e madhe oksalati.
- Enzimat e përfshira në tre çrregullimet janë:
-PH1: alanine-glyoxylate aminotransferase, ose AGT;
-PH2: glyoxylate / hydroxypyruvate reductase, ose GR / HPR;
-PH3: 4-hidroksi-2-oksoglutarate aldolase, ose HOGA;
Sasi shumë të mëdha të oksalatit prodhohen kur nuk ka mjaftueshëm prej këtyre enzimeve në mëlçi. Oksalat i tepërt eliminohet nëpërmjet veshkave, në urine. Oksalati shtesë mund të kombinojë me kalcium për të krijuar gurë në veshka dhe kristale, të cilat mund të dëmtojnë veshkat dhe t’i bëjnë ato të ndalojnë punën (dështimi i veshkave).
Është e mundur që lloje të tjera të PH të zbulohen. Disa pacientë kanë oksalate të lartë të urinës dhe gurë në veshka, por nuk kanë një mutacion gjenetik që shkakton një nga tre llojet e njohura të PH. Hulumtimi i ardhshëm mund të na ndihmojë të kuptojmë më mirë shkaktarin e oksalatit të urinës së lartë në këta pacientë.
- Oksalosis
Oksalosis është një çrregullim i rrallë metabolik që ndodh kur veshkat ndalojnë eliminimin e kristaleve të oksalatit të kalciumit nga trupi përmes urinës. Për shkak se veshkat ndalen duke punuar, kristalet e oksalatit depozitohen diku tjetër në trup.
Oksalosis në fazat e saj të vonshme mund të shkaktojë një sërë komplikimesh jashtë veshkës, duke përfshirë sëmundjen e eshtrave, aneminë, ulcerat e lëkurës, problemet e zemrës dhe syve, dhe tek fëmijët, një pengesë për tu zhvilluar dhe rritur normalisht.
