25 Shtator 1926- Industrialisti Henry Ford shpall javën e 5 ditore të punës
Asnjë industrialist nuk ka qenë kaq shumë i dhënë pas bonuseve për punonjësit e tij, sesa Henry Ford. Në vitin 1914, ai njoftoi se ai do t’i paguante ata 5 dollarë në ditë, ose sa dyfishi i normës së kohës. Me paratë shtesë, arsyetonte Ford, punëtorët mund të blinin automobilin e tij “Model T”. Punëtorët po bëheshin bazamenti i klasës së mesme. Aktin tjetër Fordi e shpalli më 25 shtator 1926, kur kompania e tij njoftoi javën 5-ditore të punës.
Siç vinte në dukje agjensia e lajmeve “Ford News” e kompanisë së tij, në muajin tetor, “Ashtu si dita 8-orëshe e punës, i hapi rrugën zhvillimit në Amerikës, edhe java 5-ditore e punës do t’i hapë udhën një prosperiteti më të madh… Është koha të hiqet dorë nga koncepti, se koha e lirë për punëtorët është ose kohë e humbur, ose një privilegj”.
Javën 5-ditore e punës, mendone Ford, do t’i inkurajonte punëtorët e industrisë të pushonin dhe të bënin pazar të shtunave. Shumë shpejt, prodhuesit në mbarë botën ndoqën këshillën e tij. “Njerëzit me më shumë kohë të lirë në dispozicion, kanë nevojë për më tepër rroba”-argumentoi ai. “Ata konsumojnë një shumëllojshmëri ushqimesh, dhe u duhet më shumë transporti i automjeteve”. Duke përfituar nga lëvizjet e tij të mençura, Ford e ndërpreu prodhimin e “Modelit T”, dhe nisi prodhimin e “Modelin A”, nga i cili vetëm në vitin 1927 do të shiheshin 10 milionë automjete.
25 Shtator 1789- Kongresi Amerikan miraton Deklaratën e të Drejtave
Kongresi i Shteteve të Bashkuara, miraton 12 ndryshime në Kushtetutë, dhe ia dërgon ato shteteve për ratifikim. Ndryshimet, të njohura si Deklaratave e të Drejtave, u hartuan për të mbrojtur të drejtat themelore të qytetarëve amerikane, duke u garantuar atyre lirinë e fjalës, shtypit, mbledhjen dhe ushtrimin e fesë; të drejtën për një procedurë të drejtë ligjore, si dhe mbajtjen e armëve.
25 Shtator 1897 – Lind shkrimtari amerikan William Faulkner
Shkrimtari i mirënjohur, William Faulkner, lindi në Neë Albany të Misisipit më 25 shtator 1897. Ai e kaloi pjesën më të madhe të rinisë në Oksford, ku babai i tij ishte i punësuar si menaxher biznesi në Universitetin e Misisipit. Faulkner u largua nga shkolla e mesme para se ta përfundonte atë, dhe ndoqi përkohësisht universitetin, duke e lënë në semestrin e parë të vitit të tij të dytë.
I dëshpëruar pas fundit të një lidhje dashurie, dhe i frymëzuar nga aspiratat për lavdi ushtarake, ai iu bashkua Forcave Ajrore Kanadeze, por nuk u bë asnjëherë pjesë e shërbimit aktiv. Faulkner është fitues i çmimit Nobel në letërsi në vitin 1949, kryësisht me romanet dhe novelat, ndërsa ka shkruar edhe poezi e skenare filmash. Shumica e veprave, janë vendosur në vendlindjen e tij në Missisipi, ndërsa protagonistët kryesorë janë njerëz të thjeshtë, tregtarë, fermerë, njerëz të varfër apo zezakë të diskriminuar nga të bardhët.
25 Shtator 1944- Lind aktori i mirënjohur amerikan Michael Douglas
Michael Douglas është aktor dhe producent i njohur amerikan, i shquar kryesisht në filma dhe televizion. Ai është nderuar me çmimet Emmy, Golden Globe dhe dy Academy AWards, më së pari si producent i fotografisë më të mirë në filmin e vitit 1975, “Dikush fluturoi në folenë e qyqes”, dhe si aktori më i mirë në vitin 1987, për rolin e tij në filmin “Wall Street”. Douglas ka fituar ndërkohë edhe çmimin AFI Life Achievement Award në vitin 2009.
25 Shtator 2005 – IRA ç’armatoset zyrtarisht
Dy muaj pasi shpalli synimin e saj për tu ç’armatosur, Ushtria Republikane Irlandeze (IRA) dorëzoi armët para inspektorëve ndërkombëtare. Ky proces ndodhi në vende të fshehta në Republikën e Irlandës. Një prift protestant dhe një katolik, si dhe zyrtarë nga Finlanda dhe Shtetet e Bashkuara, shërbyen si dëshmitarë të ngjarjes historike.
Armët automatike, municionet, raketat dhe eksplozivët, qenë në mesin e armëve që u dorëzuan në mënyrë vullnetare.E themeluar në vitin 1919 për të luftuar ushtarakisht sundimin britanik në Irlandë, IRA kishte vepruar që nga viti 1960 si krahu ushtarak i Sinn Fein, partisë politike nacionaliste irlandeze.
Ajo kreu akte terroriste dhe vrasje për më shumë se 30 vjet, në përpjekje për të liruar Irlandën e Veriut nga sundimi britanik. Në prill 1998, pas më shumë se 22 muaj bisedimesh, u nënshkrua përfundimisht një marrëveshje paqeje prej 67 faqesh, e quajtur si Marrëveshja e Belfastit ose e Premtja e Mirë.
Edhe pse shumë irlandezë protestantë të Irlandës së Veriut, nuk besonin se IRA kishte hequr vërtet dorë nga të gjitha armët, ç’armatimi përfaqësonte një hap të rëndësishëm drejt paqes së qëndrueshme në rajonin e trazuar. Pas këtij akti, fraksione të ndryshem të IRA-s, kërcënonin se do të vazhdonin dhunën.
25 Shtator 1959 – Eisenhower dhe Khrushchev, takohen në SHBA për bisedime
Udhëheqësi sovjetik, Nikita Khrushchev, e zgjati me dy ditë vizitën e tij në Shtetet e Bashkuara, për të zhvilluar bisedime me presidentin amerian Dwight Eisenhower. Të dy udhëheqësit, arritën një dakordësi të përgjithshme mbi një numër çështjesh, por incidenti me avionin zbulues amerikan U-2 majin e vitit 1960, shkatërroi çdo shpresë për përmirësimin e mëtejshëm të marrëdhënieve Uashington-Moskë gjatë presidencës Eisenhower.
25 Shtator 1396 – Ushtria e madhe e kryqtare, e udhëhequr nga anglezi John the Fearless, dhe Mbreti Sigismund i Hungarisë, pëson një disfatë të rëndë në Nikopolis përballë ushtrisë osmane, të drejtuar nga vetë Sulltan Bajaziti.
25 Shtator 1938 – Presidenti amerikan Franklin Roosevelt, nxit nisjen e bisedimeve midis Adolf Hitlerit dhe presidentit çek Edvard Benes për çështjen e krahinës së Sudeteve.
25 Shtator 1943 – Ushtria e Kuqe çliron Smolenskun nga ushtria gjermane, e cila filloi të tërhiqjen nëpërmjet lumit Dniepër nga Bashkimi Sovjetik.
