Kur pandemia e Covid-19 goditi Europën në fillim të marsit, shumë i kthyen sytë nga frika e asaj që mund të ndodhte në Ballkanin Perëndimor. Të shqetësuar se sistemet shëndetësore do të ishin të pambrojtura, qeveritë në rajon zgjodhën një qasje konservatore ndaj izolimit.
Edhe pse disa nga vendimet e tyre ishin të diskutueshme, rezultati përfundimtar ishte një numër i çuditërisht i ulët i rasteve dhe vdekjeve të lidhura me Covid-19. Për një moment dukej sikur “normalja e re” e të jetuarit me virusin do të sillte një unitet dhe shpresë dhe ndoshta të shkaktonte një ndryshim në drejtimin e duhur.
Por me fuqizimin e saj, pandemia solli rikthimin e politikës të frikësimit.
Pothuajse njësoj si në pjesën tjetër të Europës, mesazhet e zyrtarëve kanë qenë kaotike. Në Ballkan ky kaos është ndërthurur me nivelin e ulët të besimit tek qeveria. Shumë njerëz besojnë se qeveria po gënjen dhe për faktin nëse ekziston ose jo një virus, sidomos në Kosovë.
Brikena Hoxha, nga Iniciativa për Stabilitetin në Kosovë, thekson se kësaj i shtohet mendimi i disa familjeve të cilët pretendojnë se paguhen për të thënë që familjarët e tyre kanë ndërruar jetë nga Covid-19, në mënyrë që qeveria të marrë ndihma nga jashtë.
Në muajin mars presidenti i Kosovës, në atë kohë i përfshirë në një përplasje politike me kryeministrin e vendit dhe qeverinë, u tha qytetarëve që të injoronin udhëzimet për të qëndruar në shtëpi. Thaci sfidoi ish-kryeministrin Albin Kurti, duke deklaruar se pa shpalljen e gjendjes së jashtëzakonshme nuk mund të urdhërohet as izolim dhe as karantinë, por qeveria refuzoi ta shpallte. Gjendja e jashtëzakonshme u vendos pas ardhjes në pushtet të qeverisë së re, të udhëhequr nga Avdullah Hoti. Por më 2 gusht, Hoti konfirmoi se kishte rezultuar pozitiv me koronavirus, disa javë pas infektimit të kreut të partisë së tij, Isa Mustafa dhe një sërë zyrtarësh të lartë të qeverisë.
Situata nga koronavirusi paraqitet tanimë alarmante. Familjarë të pakontrolluar hyjnë e dalin nga spitali për të dërguar ushqime dhe mjekime për të afërmit e tyre të infektuar. Me mijëra prej tyre udhëtojnë në Shqipëri, për të frekuentuar plazhet në skena të ngjashme me plazhet në rumune, në një kohë që edhe në Rumani numrat e të infektuarve po rriten në mënyrë të frikshme.
Në Bosnje e Hercegovinë, analistët, shprehen se megjithëse spitalet janë ende në gjendje për të përballuar situatën e krijuar, skandalet e lidhura me prokurimet që kanë lidhje me pandeminë e Covid-19, kanë bërë që shumë qytetarë të besojnë se në një kohë që ata kanë qëndruar mbyllur, shteti ka fituar para prej pandemisë. Në muajin maj “Raspberry Silver”, një firmë e njohur për tregtimin e fruta perimeve, përfitoi një kontratë 5.8 milion dollarësh për furnizimin me aparaturat e frymëmarrjes.
Janë të shumtë ata që besojnë në teori konspiracioni, të cilat shpesh promovohen nga njerëz të ndryshëm, madje dhe të njohur, përfshirë dhe një ish ministër serb të shëndetësisë. Dhe klerikët kanë luajtur rolin e tyre. Në Malin e Zi infektimet kanë nisur të rriten me fillimin e pushimeve, si dhe pas një proteste të madhe kundër qeverisë që u organizua nga kisha ortodokse. Në të gjithë rajonin pandemia përkoi me festat ortodokse, katolike dhe myslimane të cilat bënë që familjet të mblidhen së bashku. Akoma më e keqe është situata në zonat e varfra të Europës ku presioni për t’u rikthyer në punë është shumë i madh, dhe kjo ndikon dhe më tepër në rritjen e infektimeve
Bosnja dhe Serbia shembujt më të këqinj në Ballkan
Skandali i famshëm i “Partisë Corona” në Bosnje dhe Hercegovinë ishte shenja e parë e kthimit në “normalitetin vjetër”, pasi Ministri i Tregtisë së Jashtme dhe Marrëdhëniet Ekonomike në Bosnje, Stasa Kosarac, u pa duke kërcyer në një festival të famshëm në Sarajevë.
Kosarac u kritikua për këtë nga shefi i partisë së tij, anëtari serb i presidencës së shtetit, Milorad Dodik, deri në atë pikë gati sa të largohej nga partia.
Asnjëherë mos harroni se, siç theksuan disa politikanë të opozitës, vendimi i Kosarac për të injoruar masat ligjërisht të detyrueshme që ndalonin çdo tubim kishte elemente të një veprimi kriminal, por ai nuk u përjashtua nga parlamenti. Ajo që tregoi skena politike boshnjake është se kur bëhet fjalë për Bosnjën, gjithçka mund të qëndrojë në bllokim të përjetshëm, një pozicion në të cilin ka qenë që nga Marrëveshja e Paqes në Dejton në vitin 1995. Shenja më treguese e kësaj erdhi me negociatat mbi ndarjet e pushtetit, të cilat morën përparësi mbi pandeminë.
Megjithatë, e gjitha kjo është e pakrahasueshme në krahasim me keqmenaxhimin e tmerrshëm të pandemisë Covid-19 në Serbi gjatë një muaji të kaluar. Gjithçka filloi me manipulimin e shifrave gjatë pandemisë. Siç raportoi “Balkan Insight” në qershor, të dhënat nga sistemi shtetëror i informacionit Covid-19 treguan se numri i atyre që kishin vdekur në Serbi pas testimit pozitiv ishte dyfishi i atyre të raportuara.
Por duke qënë se përceptimi publik ishte se izolimi e mbajti numrin e njerëzve të prekur nga Covid-19 të ulët, Partia Progresive Serbe dhe udhëheqësi i saj, Presidenti Aleksandar Vuçiç, vendosën të përfitojnë nga atmosfera dhe rritja e mbështetjes për qeverinë duke mbajtur zgjedhjet parlamentare sa më shpejt të jetë e mundur.
Partitë madje u lejuan të zhvillojnë mitingje zgjedhore përkundër rekomandimeve për nevojën e mbajtjes së distancës sociale dhe mbajtjes së maskave. Skenari për rritjen e rasteve të reja, u bë i dukshëm pasi publikimit të pamjeve të Zëvendës Kryeministrit Rasim Ljajiç në një tubim të ngjeshur në Novi Pazar.
U deshën rreth një javë që raportet e para në mediat sociale nga Novi Pazar të tregonin shtrirjen e katastrofës: thanë se spitali lokal tani ishte tejmbushur me pacientë, me disa njerëz që ishin madje edhe duke vdekur në korridore.
Njerëzit po varroseshin në kaseta prej kallaji, në kundërshtim me traditat fetare të këtij rajoni kryesisht mysliman. Familje të tëra u zhdukën. Ndërkohë, qeveria serbe dhe mediat kryesore fshehën shtrirjen e epidemisë.
Kryeministrija Ana Brnabic më pas vizitoi qytetin dhe rajonin e Sanxhakut. Por menjëherë para vizitës së saj, njoftimet e vdekjeve u hoqën për t’u siguruar që gjithçka dukej mirë në kamera.
Gjatë vizitës së saj në spitalin lokal, stafi i ktheu shpinën, ndërsa banorët organizuan protesta të zhveshura. Përgjigja e Brnabic ishte të politizonte ngjarjen, duke pretenduar se protestuesit ishin të gjithë “aktivistë politikë”.
Pasi Presidenti Vuçiç njoftoi një rikthim të izolimit gjatë fundjavës, mijëra serbë dolën në rrugë, duke protestuar kundër qeverisë.
Ndërkohë, qytetarë nga vendet fqinje si Bosnja, Mali i Zi dhe Kosova u organizuan për të mbledhur ndihmë për Sanxhakun. Elita politike serbe e trajtoi tërë episodin si një çështje politike dhe jo një krizë të madhe shëndetësore.
Por situata ishte më mirë në Kroaci. Pas një raundi urimesh për menaxhimin me sukses të krizës shëndetësore në maj, politikanët kroatë nisën fushatat zgjedhore, me kryeministrin Andrej Plenkoviç që u shfaq në një sëre tubimesh.
Pasi u zbulua se tenisti serb Novak Djokovic testoi pozitiv për COVID-19 gjatë Adria Tour, imazhet e Plenkovic në afërsi të Gjokoviçit qarkulluan në mediat sociale, duke ngritur pyetjen nëse edhe Kryeministri ishte gjithashtu i infektuar.
Plenkoviç, i cili ishte në një vizitë shtetërore në Mal të Zi dhe në mes të fushatës së tij të rizgjedhjes, nuk pranoi të përgjjigjej. Më vonë u pretendua se ai kishte testuar negativ, por një sërë mediash raportojnë së ai u infektua dhe qëndroi në izolim për më shumë se një javë.
Covid-19 është kthyer në një mjegullnajë politike edhe në Shqipëri. Partia më e madhe në opozitë pretendon se qeveria “Rama” ka dështuar në përballimin e pandemisë. PD-ja pretendon se që prej fillimit të pandemisë paketat ekonomike të qeverisë rezultuan gjysmake, të pamenduara dhe nuk patën efekt në uljen e krizës.
Opozita pretendon gjithashtu se ndihma reale për ekonominë në kohë pandemie nuk arriti as në 1% e Prodhimit të Brendshëm Bruto duke u renditur e fundit në rajon.
PD-ja nuk ka lënë pas edhe kritikat në mënyrën se si u menaxhua pandemia nga pikëpamja strategjike…
…Gjysma e vitit 2020 tashmë ka kaluar, do të kalojë shumë kohë përpara se njerëzit të fillojnë të mendojnë të ndjehen të sigurt nga Covid-19. Një krizë shëndetësore e kësaj madhësie nuk zhduket nga politizimi i Covid-it. Ajo që vendeve të Ballkanit u duhet është një qasje e kujdesshme, e mirëmenduar, duke vendosur sigurinë e qytetarëve si përparësi.(SI)
