Më 11 janar, vetëm 10 ditë pasi raportuan një sëmundje të re të frymëmarrjes, kinezët botuan sekuencën gjenome të virusit që e shkakton atë. Studiuesit në të gjithë botën vendosën menjëherë të realizojnë vaksina kundër Covid-19, pasi sëmundja u bë e njohur dhe pacienti i parë në Europë ishte në 16 mars, ndërkohë që shumë pak muaj më vonë iu bashkuan edhe dhjetrat të tjerë.
Shkencëtarët ishin si zot dhe ata kishin çdo të drejtë të ishin. Ata kishin thyer të gjitha rekordet e vaksinologjisë për të arritur në pikën e gjetjes së gjenomit të vaksinës. Por më pas tensionet filluan të shfaqeshin midis anëtarëve të ekipit e kohët e fundit edhe spektatori më i shpërqendruar do të ketë vërejtur se ata duket se po përpiqen të dalin të parët. Me akuzat se rusët dhe kinezët kanë hakuar grupe kërkimore në vendet e tjera, drejtuesit e bioteknologjisë në SHBA kanë gjykuar se Rusia ka aprovuar një vaksinë që është ende në prova klinike. Kërkesa e madhe për një vaksinë duket se është kryefjala e momentit.
Presioni politik është në rritje për shkencëtarët që të japin një rezultat, por të jenë edhe të parët. Dy ditë para fillimit të kongresit kombëtar të partisë së tij javën e kaluar, presidenti Donald Trump akuzoi Administratën e Ushqimit dhe Barnave (FDA) se po tërhiqej, duke vonuar miratimin e ndonjë vaksine eksperimentale. Kur FDA atëherë dha autorizimin për “përdorim urgjent” për trajtimet e plazmës së gjakut për pacientët Covid-19 sepse trajtime të tilla të kishin treguar përfitim në provat klinike, u rrit frika se do të bënte të njëjtën gjë për ndonjë vaksinë të mundur vetë për t’iu përshtatur axhendës presidenciale.
Para se Rusia të aprovonte vaksinën e saj, Kina gjithashtu miratoi një vaksinë, por nuk u testua plotësisht dhe javën e kaluar ekspertët njoftuan se kishin nxjerrë një vaksinë jo efikase.
A janë vetëm politikanët që nxitojnë? Më 2 gusht, Steven Salzberg, një biolog në universitetin Johns Hopkins në Baltimore, Maryland, tregoi në revistën Forbes që një vaksinë premtuese do të dilte dhe duhej të mblidhej në një grup më të madh vullnetarësh para se të kishin përfunduar provat klinike, duke shkaktuar një protestë që e shtyu atë të tërhiqet deklaratën të nesërmen. Ndërkohë, një grup hulumtues në universitetin e Harvardit vazhdon të mbrojë gjetjet e tij që dolën në korrik.
“Aty në botën e vërtetë, miliona njerëz sëmuren dhe një numër shumë i madh njerëzish vdesin çdo ditë. Ne nuk besojmë se vaksina jonë është e rrezikshme për njerëzit” thotë anëtari i grupit një shkencëtar që gjeti gjenomin.
Akumulimi i incidenteve të tilla ka bërë që shumë shkencëtarë të jenë të shqetësuar. “Unë jam gjithnjë e më e shqetësuar se gjërat po nxitohen,” thotë Beate Kampmann, e cila drejton Qendrën e Vaksinave në Shkollën e Londrës të Higjenës dhe Mjekësisë Tropikale. Më 13 gusht, kryeredaktori i revistës “Science” lëshoi një thirrje për të porositur. “Shkurtimi i kohës në testimin për sigurinë dhe efikasitetin e vaksinave rrezikojnë miliona jetë dhe do të dëmtojnë besimin e publikut tek vaksinat dhe tek shkencëtarët për një kohë të gjatë”, shkroi Holden Thorp një tjetër eksperti shëndetit publik në Londër.
Edhe nëse shumica e grupeve të kërkimit të vaksinave nuk po nxitojnë, gjuha e përdorur për të përshkruar kërkimin për një vaksinë, emërimi i qeverisë amerikane për programin e tij të financimit të vaksinave Operacioni ” Warp Speed ”, evokimi nga Rusia i garës hapësinore të luftës së ftohtë me vaksinën e saj “Sputnik V ”, madje edhe shprehja“ garë vaksinash mund të nënkuptohet ndryshe. “Kjo bën të tingëllojë sikur afatet kohore po tkurren ose çështja e sigurisë po injorohen”, thotë eksperti.
Kur Rusia njoftoi në fillim të këtij muaji që kishte aprovuar Sputnik V, vaksina ishte testuar në jo më shumë se 100 njerëz. Në atë kohë, Instituti Kërkimor Gamaleya i Epidemiologjisë dhe Mikrobiologjisë në Moskë i cili po zhvillon provën e vazhdueshme të vaksinave kishte regjistruar fazat 1 dhe 2 në bazat e të dhënave publike, por nuk publikoi asnjë rezultat prej tyre dhe nuk dha prova që ajo madje kishte filluar fazën 3. Dhe kjo në një vend që, të paktën deri në pesë vjet më parë, kishte pranuar se ministria e shëndetësisë, standardet e mbikëqyrjes së sigurisë së barnave, ishin më të ulëta se ato të rekomanduara nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH).
Filozofi dhe bioetikisti Angus Dawson, i cili punon në universitetin e Sidneit, thotë se ai e kupton presionin për të përshpejtuar testimin e vaksinës Covid-19, duke pasur parasysh numrin e njerëzve në të gjithë botën që po infektohen dhe po vdesin.
“Ata janë duke u përqëndruar në përfitimet e mundshme pa menduar në mënyrë të arsyeshme dhe të drejtë për anët e dobëta”, thotë ai.
Covid-19 nuk është grip. Shkaktohet nga një virus, Sars-CoV-2, për të cilin dihet relativisht pak dhe disa nga vaksinat eksperimentale që aktualisht kalojnë nëpër prova klinike, përdorin gjithashtu teknologji të re. Kjo është shumë e panjohur.
Një rrezik i mundshëm me disa lloje të vaksinave, është se ato mund të bëjnë që marrësi të përjetojë një periudhë më të keqe të sëmundjes nëse ai person infektohet natyrshëm më vonë. Ky fenomen, i njohur si përmirësim i varur nga antitrupat (ADE), ka qenë një problem me vaksinat eksperimentale kundër sindromës së rëndë akute të frymëmarrjes (Sars) e cila është shkaktuar nga një virus i lidhur me Sars-CoV-2.
Nëse ADE do të rezultonte të ishte një problem me një vaksinë pasi të ishte miratuar, në një vend me raportim të dobët të sigurisë, vitet do kalonin dhe kostoja njerëzore të dilte në në pah një ditë.(The Guardian, gazeta “Si”)
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Covid-19 mund të mundet, por do të zgjasë”
“Bota ka zbuluar vetëm 6% të të infektuarve me koronavirus”
