Nga The New York Times/ Sarah Lyall
Haruki Murakami: “Unë nuk ëndërroj. Unë shkruaj”.
“Unë jam një person real, një person praktik, por kur shkruaj trillime, kërkoj deri në skutat më të mistershme dhe të fshehta të vetvetes”, – thotë Haruki Murakami.
Romani i ri i shkrimtarit të njohur japonez Haruki Murakami: “Killing Commendatore” përmban (si fillim) karakteristikat e një kambane të mistershme që kumbon vetvetiu; një ide abstrakte që vjedh trupin e një personi shtatshkurtër në një tablo; si dhe një udhëtim i çuditshëm në një nëntokë të frekuentuar, ndër të tjera, nga një çift metaforash të tmerrshme. Siç shkruan diku edhe vetë autori: “një pjesë e mirë e gjërave nuk kishin kuptim”.
Por ky është z. Murakami, trillimi i tij tashmë tejet i familjarizuar për lexuesin, luan në kufirin ndërmjet realitetit dhe surrealizmit, jetës së zakonshme dhe asaj fantastike, të zakonshmes dhe të magjishmes. “Killing Commendatore” është e vështirë për t’u përshkruar – po aq e shtrirë dhe e ngatërruar – por trajton shumë nga temat e njohura të romaneve të zotit Murakami: misterin e dashurisë romantike, peshën e historisë, të jashtëzakonshmen e artit, kërkimin e gjërave të pakapshme pikërisht jashtë habisë sonë.
Veprat e z. Murakami janë përkthyer në 50 gjuhë; përveç novelave shkruan gjithashtu edhe tregime të shkurtra dhe letërsi artistike, si dhe përkthime nga anglishtja në japonisht. Ndodhur në qytet, 69-vjeçari Murakami dha një intervistë të shkurtër në zyrën e botuesit, pas një shëtitjeje njëorëshe rreth Central Park. (Ai është dashamirës i vrapimit dhe dëgjues i etur i muzikës). Duke gjerbur një filxhan të Starbuck-ut, stampuar me fjalën “Emily” – autori flet për misteret e procesit krijues, dashurinë e tij për hekurosjen dhe se si natyra e tij e disiplinuar, apo zbatimi i një orari të rreptë ditor për të shkruar e ndihmojnë në shpengimin e fantazisë së tij të magjishme. Po japin disa fragmente të shkëputura nga biseda.
Nga e keni marrë idenë për “Killing Commendatore”?
Nuk e di. E kapa diku nga thellësia e mendjes. Befas, më lindi dëshira të shkruaj paragrafin e parë ose të dytë. Nuk e dija se çfarë do të ndodhte më pas. E futa në një sirtar të tryezës time dhe gjithçka që duhej të bëja ishte vetëm të prisja.
Ç’ndodhi me vazhdimin e librit?
Më pas, një ditë mora idenë për të cilën mendova se mund të shkruaja dhe fillova të shkruaja dhe vazhdoja të shkruaja pareshtur. Prisni momentin e duhur dhe të jeni të sigurt që do vijë tek ju. Ke nevojë të besosh, se do të kesh një ide. Dhe unë kam besim, sepse kam shkruar për gati 40 vjet, dhe di se si ta bëj atë.
A është i vështirë procesi i të shkruarit për ju?
Kur nuk shkruaj gjërat e mia, përkthej, çka është diçka shumë e mirë për të bërë ndërsa rri në pritje: Shkruaj, por nuk është romani im. Pra, ky është një lloj trajnimi, ose punë dore. Gjithashtu, vrapoj dhe informohem, bëj punë shtëpie, si hekurosja. Më pëlqen hekurosja. Më ndihon shumë për të qetësuar mendjen e trazuar. Në thelb, është kënaqësi.
I lexoni komentet?
Nuk i lexoj komentet. Shumë shkrimtarë thonë kështu, dhe gënjejnë, por unë nuk gënjej. Megjithatë, ime shoqe i lexon të gjitha komentet, mendimet, ndërsa mua më lexon, me zë të lartë, vetëm ato të këqijat. Ajo thotë se duhet t’i pranoj komentet e këqija. Komentet e mira, harroji.
Librat e tua janë plot surrealizëm dhe magji. A është edhe jeta juaj njëlloj?
Unë jam një person real, një person praktik, por kur shkruaj fantazi, futem deri në skutat më të mistershme dhe të fshehta të vetvetes. Ajo që po bëj është një eksplorim i vetes – brenda vetvetes. Nëse mbyllni sytë dhe zhyteni në vetvete, mund të shihni një botë krejt tjetër. Është njëlloj sikur të eksplorosh kozmosin, por brenda vetes. Shkoni në një vend tjetër, tejet të rrezikshëm dhe të frikshëm, veçse është e rëndësishme të dini se si të ktheheni pas.
Duket se e keni të vështirë të flisni shumë rreth domethënieve themelore të punës suaj.
Njerëzit gjithmonë më pyesin për librat: “Çfarë do të thoni me këtë; çfarë do të thoni me atë?” Mirëpo, unë s’mund të shpjegoj gjë prej gjëje. Unë flas për veten, flas për botën, në mënyrë metaforike, metafora nuk mund të shpjegohet apo të analizohet – thjesht duhet të pranoni formën. Një libër është një metaforë.
Keni thënë se “Killing Commendatore” është një homazh për “Getsbi i Madh”, një roman që, sipas gjasës, e keni përkthyer në japonisht para dhjetë vjetësh. “Getsbi” mund të lexohet si një rrëfim tragjik sa i përket kufijve të ëndrrës amerikane. Si funksionon kjo në librin tuaj?
“Getsbi i madh” është libri im i preferuar. E kam lexuar kur isha 17 ose 18 vjeç, jashtë shkollës, dhe u impresionova nga historia, sepse është një libër për një ëndërr – dhe se si sillen njerëzit kur u thyhen ëndrrat. Kjo është një temë shumë e rëndësishme për mua. Punën time nuk e mendoj domosdoshmërish si ëndërr amerikane, por më tepër si ëndrrën e një të riu, një ëndërr në përgjithësi.
Për çfarë ëndërroni?
Unë nuk ëndërroj, me përjashtim të një ose dy herë në muaj, ose ndoshta ëndërroj më shumë, por ëndrrat nuk i mbaj aspak mend. Megjithëse, unë nuk kam përse të ëndërroj, sepse unë mund të shkruaj.
