Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan ka bërë për gati dy dekada hapa për të ndryshuar vendin e Ankarasë në botë. Sot, ëndrrat e tij duken më larg se kurrë më parë.
Më shumë se 10 vjet më parë, Kryeministri i atëhershëm Erdogan mori një vendim shumë të rëndësishëm politikës së jashtme. Turqia nuk do të priste më në dyert e Bashkimit Evropian, duke u lutur që të futej brenda. Në vend të kësaj, Turqiado të kishte dhe një herë forcën rajonale, do të zgjeronte ndikimin e saj mbi ish-subjektet e saj perandorake në Lindje dhe do të bëhej një forcë globale .
Ishte një ide që u mbështet shumë. Në vitet e para të Pranverës Arabe, e cila filloi për herë të parë në Dhjetor 2010 dhe ëndrra Neo-Osmane e Erdoganit dukej se po materializohej.
Por pas një dekade, aleatët e Presidentit në rajon, kryesisht grupe të lidhura me Vëllazërinë Myslimane Islamike nuk janë më aq të fuqishme. Dhe ambiciet e Erdoganit kanë lënë një shije të hidhur në gojën e shumë udhëheqësve rajonalë.
Ai gjithashtu ka zemëruar vendet evropiane, përkatësisht Francën, Greqinë dhe Qipron, të cilat janë përpjekur publikisht të kufizojnë arritjen e Turqisë në Mesdheun lindor.
Një ekonomi turke e turbulluar, e përkeqësuar nga efektet e Covid-19, ka penguar qëllimin e Erdogan.
Egjipti, Izraeli, Qiproja dhe Greqia kanë intensifikuar bashkëpunimin strategjik mbi disa iniciativa, përkatësisht nxjerrjen e rezervave të gazit në Mesdheun lindor dhe kanë lënë anash Ankaranë në proces. Franca, e cila ka kundërshtuar fushatën e Turqisë kundër luftëtarëve Kurdë në Siri dhe mbështetjen e saj për qeverinë me bazë në Tripoli në Libi, i ka dhënë mbështetje iniciativës energjetike të Mesdheut lindor. Emiratet e Bashkuara Arabe duket se gjithashtu ka dhënë mbështetje të heshtur.
Administrata amerikane e Presidentit Donald Trump, e cila kryesisht ka mbajtur një marrëdhënie të mirë me Erdoganin, gjithashtu është shfaqur së fundmi në krah të rivalëve të Turqisë.
Kohët e fundit, Sekretari i Shtetit Mike Pompeo tha se ai ishte “thellësisht i shqetësuar” për veprimet e Turqisë në Mesdheun lindor. Muajin e kaluar, SHBA njoftoi gjithashtu se do të hiqte dorë nga një embargo dekada e vjetër e armëve në Qipro.
“E gjithë kjo nuk ndodhi brenda natës. Ndodhi si pasojë e politikës së jashtme më pozitive, më konfliktuale dhe më luftarake (të Ankarasë),” tha Sinan Ulgen, një analist i Turqisë dhe Studiues në Carnegie Europe.
Politika e jashtme e Turqisë kohët e fundit arriti kulmin në mbështetjen e saj për fushatën ushtarake të Azerbajxhanit për të rimarrë rajonin separatist të Nagorni-Karabakut.
Konflikti i ri, i cili vuri përballë Azerbajxhanin kundër Armenisë fqinje, ka marrë qindra jetë njerëzish. Erdogan ka ecur në rrugën e tij, edhe një herë, duke refuzuar t’i bashkohet thirrjes së komunitetit ndërkombëtar për një armëpushim. Nagorno-Karabaku është njohur ndërkombëtarisht si një territor Azerbajxhan, një pikë që udhëheqësi turk dëshiron ta theksojë.
Qëndrimi i Erdogan ndaj konfliktit të Azerbajxhanit “shkon mirë me retorikën e Turqisë në lidhje me standardet e dyfishta të bashkësisë ndërkombëtare dhe joefektivitetin e institucioneve shumëpalëshe,” tha Ulgen.
“Kur një president turk vjen në pushtet ose një kryeministër, gjëja e parë që ata bëjnë është të bëjnë një vizitë në Qipron Turke dhe Azerbajxhanin,” tha Cagaptay. “Erdogan ka ndryshuar të gjitha traditat e Turqisë, me Perëndimin, me Izraelin, me BE, me Lindjen e Mesme. Por ai nuk e ka prishur atë traditë.”
Por rrethanat që i mundësuan Erdoganit të revolucionarizojë politikën e jashtme të Turqisë janë avulluar, thonë analistët.
Në fillimin e viteve 2000, Erdogan kishte rezultate të shkëlqyera ekonomike, duke forcuar ofertën e tij për transformimin e politikës së brendshme dhe të jashtme. Ekonomia e sotme turke është larg asaj, e cila çoi në humbje të konsiderueshme për partinë e Erdoganit në zgjedhjet komunale, dhe përfundimisht mund të shkaktojë një tërheqje nga skena ndërkombëtare.
Dekada e parë apo më shumë e sundimit të Erdogan pa miliona turq që po hiqeshin nga varfëria, një bum ekonomik, diversifikim i mëtejshëm i tregut turk dhe madje edhe një rënie e ndjeshme e vdekshmërisë foshnjore. Në vitet e fundit, sidoqoftë, monedha ndonjëherë ka marrë hundë, borxhi i qeverisë është rritur dhe inflacioni është rritur. Ashtu si me shumë ekonomi të tjera, ekonomia turke pritet të tkurret në 2020, por mund të rimëkëmbet vitin e ardhshëm.
E ardhmja ekonomike e Turqisë është e lidhur ngushtë me marrëdhëniet e saj ndërkombëtare. Një ekonomi e dobët mund të çojë në një kërkesë për ndihmë të Fondit Monetar Ndërkombëtar, i cili mund të vijë me lidhjet e politikës së jashtme. Një Turqi ndërkombëtare jopopullore mund të humbasë perspektivat e nevojshme për nxjerrjen e gazit në Mesdheun lindor.
“Kjo është dilema kryesore me të cilën përballen politikëbërësit turq, nuk janë kufijtë e vendosmërisë së politikës së jashtme në vetvete. Është ajo që politika e jashtme dhe retorika luftarake bën për perspektivat ekonomike të vendit,” tha Ulgen.
Përkthyer dhe përshtatur nga CNN/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Erë lufte’: anije luftarake turke në ujërat greke, Athina njofton NATO
“Në rast lufte Erdogan do merrte ishujt ose…”
“Mesdheu Lindor s’është shesh loje për ambiciet e disave”
